Nieuwe partij van afsplitsers, oud verschijnsel

Nieuwe Wegen. Zo heet de partij waarmee Jacques Monasch wil deelnemen aan de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar. Hij lijkt zijn pijlen te richten op het gapende gat in ons partijstelsel, dat wel omschreven wordt als de linksconservatieve hoek. Met Nieuwe Wegen komen we al aan de derde afsplitsing in deze kabinetsperiode die zijn geluk gaat beproeven bij de volgende verkiezingen. Eerder al besloten afsplitsers VNL (Van Klaveren en Bontes) en DENK! (Kuzu en Öztürk) een poging te wagen.

Drie afgesplitste groeperingen die aan de Tweede-Kamerverkiezingen deelnemen; dat lijkt veel. Maar is het dat ook?

Van Lijst Nieuwe Politiek tot Democratisch Politiek Keerpunt

Het is in elk geval sinds de Fortuynrevolte van 2002 niet uitzonderlijk. De afgelopen vijftien jaar (sinds 2002) waren er 23 Tweede-Kamerleden die zich afsplitsten. Zij richtten 10 partijen op met het doel deel te nemen aan de verkiezingen. In 2003 deden Winny de Jong en Cor Eberhard (ex-LPF) een poging met deConservatieven; Harry Wijnschenk (ex-LPF) zag uiteindelijk af van deelname met zijn Lijst Nieuwe Politiek. 2006 zag deelnames van Hilbrand Nawijn (ex-LPF) met Partij voor Nederland; van Joost Eerdmans (ex-LPF) en Anton van Schijndel (ex-VVD) met ÉénNL, en van Geert Wilders (ex-VVD) met zijn PVV. In 2010 deed Rita Verdonk (ex-VVD) een gooi naar een eigen kamerzetel met Trots op Nederland, en in 2012 was het de beurt aan Hero Brinkman (ex-PVV) met zijn Democratisch Politiek Keerpunt.

In 2017 komen daar dus drie partijen bij. Gemiddeld zien we sinds 2002 elke 1,5 jaar een afsplitsing met ambities om aan de verkiezingen deel te nemen. Dat is veel. Maar de drie huidige afsplitsingen met die ambitie zijn niet uitzonderlijk voor de laatste vijftien jaar.

Rechtse en linkse afsplitsingen

Wat wel bijzonder is, is de herkomst van deze partijen. Tussen 2002 en 2012 kwamen de nieuwe partijen vooral van rechts – van de LPF, de VVD, en de PVV. Deze kabinetsperiode zien we ook twee nieuwe partijen uit de schoot van de PvdA.

De verkiezingen van 2017 zullen uitwijzen of de nieuwe partijen kans maken op een of meer eigen zetels. Wie op het verleden afgaat, geeft deze partijen weinig kans. Sinds DS’70 is het slechts één afgesplitste partij gelukt om zelf verkozen te raken: De PVV van Geert Wilders.

Maar prestaties uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst.