Nieuwe verkiezingen, nieuwe kansen, nieuwe coalities

Terwijl kandidaten, actieve leden en politici de laatste zieltjes trachten te winnen voor hun partij, doemt inmiddels de vraag op: welke partijen gaan de B&W in de verschillende steden vormen? Hier een prognose van welke coalities de 4 grote steden in de komende 4 jaar gaan besturen.

Peilingen

Om prognoses te maken hebben we peilingen nodig, en zoals gisteren uitvoerig hier bericht is: peilingen hebben allerlei problemen. Peilingen voor de gemeenteraad zijn geen uitzondering: (1) geen van de peilingen rapporteert foutmarges, (2) veel peilingen vermelden niet hoeveel respondenten meededen aan het onderzoek, (3) hoe de steekproef is opgebouwd, (4) en doorgaans wordt alleen het aantal zetels vermeld en niet het percentage stemmen.

Kortom, in de prognoses moet rekening gehouden worden met scenario’s waarin de verkiezingsuitslag anders uitvalt dan de peilingen. Ik heb getracht te roeien met de riemen die online te vinden waren.

Amsterdam

Het Bureau Onderzoek & Statistiek van de gemeente Amsterdam heeft een redelijk heldere peiling gepresenteerd. Zij voorspellen een nek-aan-nek race tussen D66 en PvdA (elk 11 zetels), dan 6 zetels voor VVD, Groenlinks en SP en 2 zetels voor het CDA, plus nog wat kleintjes. Op basis van ongeveer 1000 respondenten is de foutmarge ongeveer 2 zetels voor de grote partijen, 1 voor de kleinere (met foutmarge bedoel ik hier het verschil tussen de laagste en hoogste schatting op basis van de schatting en standaardfout van de peiling).

Dit betekent dat er verschillende coalities met een krappe meerderheid mogelijk zijn (23 zetels): PvdA-SP-GL, VVD-GL-D66 en PvdA-VVD-GL. Voor een coalitie met een ruime meerderheid moeten PvdA en D66 samenwerken en hebben ze waarschijnlijk een derde partij nodig. Groenlinks lijkt dan logischer dan SP of VVD. Groenlinks zit in elk van de vier coalities die ik mogelijk acht. Dat betekent dat zij een betrekkelijk machtige positie kan bekleden: PvdA en D66 mogen strijden om plek 1, gegeven deze peilingen lijkt Groenlinks te beslissen wie de coalitie gaat vormen. Daar moet wel bij worden aangetekend dat kleine verschuivingen (die ook binnen de foutmarge vallen) de situatie kunnen veranderen.

Den Haag

Den Haag had de afgelopen vier jaar een monstercoalitie van PvdA-D66-CDA-VVD. In de peilingen van TNS-NIPO doet die coalitie het niet goed (totaal 22 zetels). Ik kon in de informatie niet het aantal respondenten vinden, dus ik kan ook geen foutmarges berekenen. Als we uitgaan van een marge van 2 zetels voor de grote partijen, dan is het best mogelijk dat de coalitie het dus wel haalt.

Andere mogelijkheden zijn: 1) uitbreiden van het monsterverbond met Groenlinks, 2) samenwerking met een lokale partij (Haagse stadspartij, gepeild op 3-4 zetels) of 3) een nieuwe coalitie zoeken met de PVV (gepeild op 7-8 zetels). In elk geval houdt Den Haag een coalitie die partijen van allerlei pluimage beslaat.

Utrecht

In Utrecht is de situatie een stuk helderder: TNS-NIPO voorspelt een overwinning voor D66 (12 zetels) en een tweede plek voor Groenlinks (9 zetels). Met 800 respondenten kunnen we ook 2 zetels als foutmarges nemen voor de grootste partijen. Hoe dan ook, er lijkt geen andere coalitie mogelijk zonder D66 en Groenlinks. Samen hebben ze waarschijnlijk niet genoeg (23 is ook hier een meerderheid), dus een derde partij – wellicht de huidige partner: PvdA – is nodig.

Rotterdam

Rotterdam is vergelijkbaar met Den Haag in de zin dat het een grote coalitie (PvdA-D66-CDA-VVD) heeft die waarschijnlijk niet genoeg zetels gaat halen. Maurice de Hond peilde 7oo Rotterdammers en vond dat Leefbaar Rotterdam aan kop ligt (15 zetels). Ook in Rotterdam kan het monsterverbond nog uitgebreid worden met Groenlinks om een meerderheid te bewerkstelligen. Een andere optie is Leefbaar Rotterdam-VVD-CDA (in peiling 22 zetels), of Leefbaar Rotterdam-PvdA (in peiling 25 zetels).

Ter conclusie, zet de trend van de afgelopen jaren zich door, dat wil zeggen, Utrecht en Amsterdam zijn voornamelijk groen, links en liberaal, terwijl Rotterdam en Den Haag rechtser, en meer-door-het-centrum zijn.