De rol van opiniepeilingen in verkiezingscampagnes wekt nogal eens emoties op. Emile Roemer beklaagde zich na de verkiezingen in 2012 over de vermeende rol die peilingen speelden in de sterke uitslag voor Samsom. De angst voor peilingen is wijdverbreid: 46 % van de landen heeft (tijdelijk) verbod op het publiceren van peilingen in verkiezingstijd (paywall). De reden die vaak gegeven wordt voor de angst voor peilingen is dat peilingen de partijvoorkeur van burgers op onheuse wijze zou beïnvloeden. Peilingen zouden een weloverwogen beslissing in de weg staan door de nadruk te leggen op winnaars en verliezers. Ze wakkeren het verlangen aan op een winnende partij te stemmen, en verspreiden angst om na de uitslag bij de “verliezers” te horen.
Dat positieve peilingen mensen enthousiast kunnen maken over een partij en dat negatieve peilingen angst opwekken wordt vaak aangenomen, maar is amper onderzocht. Daarom heb ik samen met Andreas Schuck en Claes de Vreese een uitgebreid onderzoek uitgevoerd over de rol van emoties binnen de invloed van peilingen op stemvoorkeur. In ons onderzoek (paywall) laten wij zien dat emoties inderdaad een rol spelen in stemverandering door opiniepeilingen. Positieve mediaberichtgeving over peilingen maakt mensen enthousiaster over een partij en vergroot de kans dat zij op deze partij stemmen. Negatieve berichtgeving over peilingen maakt mensen angstiger over een partij, wat de kans verkleint dat zij op deze partij stemmen.
Wij vinden echter geen duidelijke aanwijzingen dat mensen door het zien van peilingen minder gaan nadenken. Integendeel zelfs. Het grootste effect van de opgeroepen emoties op stemvoorkeur hangt samen met veranderingen in de meningen die mensen hebben over een partij. Ook is het gevonden effect van peilingen op de verkiezingsuitslag beperkt, voor de gemiddelde stemmer vergroten (of verkleinen) peilingen de kans om op een bepaalde partij te stemmen met enkele procenten.
Peilingen kunnen dus inderdaad emoties opwekken en stemkeuzes beïnvloeden, maar er is geen reden tot angst voor peilingen zelf. Volgende week donderdag 16 februari zal ik mijn proefschrift over de effecten van peilingen verdedigen in de Agnietenkapel (UvA).
Geef een reactie