• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Paars all over again

door Matthijs Rooduijn 11/11/2013 1 Reactie

Vorige week zat kabinet-Rutte II een jaar in het zadel. Maar er zullen het afgelopen weekend vermoedelijk weinig feestjes gevierd zijn door de regeringspartijen. De rechts-radicale PVV staat al tijden bovenaan in de peilingen, en een gedeelde tweede plek is er voor de links-radicale SP. Waarom doen de partijen op de flanken het zo goed? Heeft dat te maken met de beslissingen die de regering heeft gemaakt? Komt het door de economische crisis? Of doen Wilders en Roemer het op het moment gewoon erg goed? Al deze factoren zullen vast meespelen. Maar het gepeilde succes van de flanken en het verlies van de middenpartijen kent volgens mij ook een andere oorzaak.

De flanken profiteren vaak wanneer centrumlinks en centrumrechts samen een coalitie vormen. De PvdA en VVD kruipen naar elkaar toe, smeden compromissen, en bieden daarmee ruimte aan radicale partijen om zowel linksom als rechtsom kritiek te spuien. Onderzoek van Arim Abedi laat zien dat wanneer de partijen in het midden van het politieke spectrum naar elkaar toetrekken, voor ‘anti-establishment partijen’ de kansen op zetelwinst toenemen (de zogenaamde ‘convergentiethese’) (zie hier, paywall). Volgens Kai Arzheimer en Elisabeth Carter geldt dit overigens nog sterker wanneer er sprake is van een grote coalitie met zowel centrumlinkse als centrumrechtse partijen (zie hier, paywall). Denk bijvoorbeeld aan Nederland in 2002, toen Pim Fortuyn zijn historische electorale successen boekte met zijn kritiek op de puinhopen van acht jaar Paars.

Mensen vonden ten tijde van Paars II ook daadwerkelijk dat centrumlinks en centrumrechts naar elkaar toe waren gekropen. Het Nationaal Kiezersonderzoek vraagt mensen bij iedere verkiezingen om partijen op een schaal van 0 (links) tot 10 (rechts) te plaatsen. In 1994 gaf men de PvdA gemiddeld een 3.0 en de VVD een 7.0. Dat is een verschil van 4. In 2010 gaf men de PvdA een 3.2 en de VVD een 7.3. Dat is een soortgelijk verschil van 4.1. In 2002, echter, gaf men de PvdA gemiddeld een 4.4 en de VVD een 8.0. Dat is een veel kleiner verschil van 3.6.

Als we naar de huidige coalitie kijken is het Paars all over again. Waarschijnlijk zullen kiezers de partijen op dit moment, net als in 2002, dicht bij elkaar plaatsen. Bij nieuwe verkiezingen is het dan prijsschieten voor de flanken. Ik ben benieuwd hoe VVD en PvdA zich straks tegen de kritiek gaan weren dat alle middenpartijen één pot nat zijn…  

 

Een deel van deze tekst is als onderdeel van een groter verhaal, dat ik geschreven heb met Gijs Schumacher, gepubliceerd in het meest recente nummer van Socialisme en Democratie.

 

Filed Under: Politieke partijen, Religie, ideologie en ethiek Tagged With: Middenpartijen, Paars, Populisme, PVV, SP

Over de auteur

Matthijs Rooduijn
Matthijs Rooduijn is universitair docent bij de afdeling Politicologie van de Universiteit van Amsterdam.
Website: http://matthijsrooduijn.nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Tom Louwerse says

    11/11/2013 at 12:32

    Interessant! Twee opmerkingen:
    a) De codering van de links-rechtsschalen in het NKO is niet consistent door de jaren heen, soms van 1-10 (bijv. 1998), soms van 0-10 (2002-2003). Misschien heb je hiervoor gecorrigeerd? (In de codering van NKO 2002-3 zit bovendien iets raars. De left-right variabelen hebben (in SPSS) labels van 0 tot 10, maar de codes lopen van 1 tot 11. Als je dus een gemiddelde uitrekent, kom je gemiddeld genomen een punt hoger uit dan zou moeten.)

    b) Als je corrigeert voor het probleem in 2002-3 komt de PvdA dus op 3.4 en de VVD op 7.0 in 2002. Dat is een kleiner verschil dan in 1994, maar is dat echt ‘veel’ kleiner? Bovendien lijkt dat (na) correctie, toch vooral een effect te zijn aan de kant van de PvdA, die in de perceptie van velen iets naar rechts was opgeschoven.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Griekse peilers zitten er helemaal naast

M/V in de rvc’s: Wetsontwerp ingroeiquotum moet verstevigd

Vrouwelijke Tweede Kamerleden zijn vijf woorden bondiger

Podcast

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Aflevering 103 – Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV opent met een aantal pagina’s over het functioneren van … [Lees verder...]

Episode 102 – German Election Recap, with Tarik Abou-Chadi

Let’s talk German elections! The SPD narrowly beat the CDU/CSU in their first Merkel-less election … [Lees verder...]

Populisme

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Cas Mudde: “Rutte vormt grotere bedreiging voor de liberale democratie dan uiterst rechts”

Iris Beau Segers, onderzoeker aan het Center for Research on Extremism (C-REX), interviewt Cas … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2022 StukRoodVlees

Copyright © 2022 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in