• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Parool verkoopt gebakken lucht na Amsterdamse burgemeesterspeiling

door Tom van der Meer 28/04/2018 12 Reacties

Ronkende koppen in het Parool. “Voormalig PvdA-leider Wouter Bos (54) moet de nieuwe burgemeester van Amsterdam worden.” “Amsterdam wil Wouter Bos (54) als nieuwe burgemeester, blijkt uit onderzoek van bureau I&O Research.” En op Twitter: “Voormalig PvdA-leider Wouter Bos (54) moet de nieuwe burgemeester van Amsterdam worden”.

Wat is het geval? Het Parool heeft met I&O Research een onderzoek opgezet. Want “waarom zouden de Amsterdammers er helemaal het zwijgen toe moeten doen nu de benoeming van een nieuwe burgemeester aanstaande is”. Parool maakte een lijstje van 12 (in het uiteindelijke onderzoek: 13) door de krant gekozen  kandidaten, legde die voor aan de kiezer. De uitkomst? 14,2% noemde Wouter Bos als eerste favoriet, zo’n 13,5% noemde Khadija Arib en 13,4% Femke Halsema. Too close to call zou iedereen zeggen. En bovendien werd elk van deze frontrunners niet genoemd door maar liefst 6 van de 7 respondenten. Maar dat weerhield Parool niet van het onzinnige frame dat Wouter Bos burgemeester moet worden, omdat 1 op de 7 respondenten dat zou vinden.

En dat werkte. Het jubelende frame over de burgemeesterspeiling is klakkeloos overgenomen door oa de NOS, het Algemeen Dagblad, en AT5. Zo kopt de NOS (veilig tussen haakjes):  ‘Amsterdammers willen het liefst Wouter Bos als burgemeester‘. AT5 verschuilt zich eveneens achter de citatie: “Wouter Bos favoriet voor burgemeesterspost”. En beide sites larderen de informatie met grote foto’s van de vermeende frontrunner.

Het is dan ook bijzonder triest dat dit nieuws gebaseerd is op drijfzand. De koppen kloppen niet. Parool en I&O – en vervolgens ook de NOS, AD, en AT5 – produceren non-nieuws dat zijn eigen werkelijkheid creëert. Wellicht had het Parool inderdaad de bedoeling het geluid van de Amsterdamse kiezer te laten horen in de benoemingsprocedure van de nieuwe burgemeester. Maar wat vandaag werd gepubliceerd is niet het geluid van de kiezer, maar bovenal het geluid van de foute keuzes van journalist en peiler.

Ik zoom hier in op drie keuzes.

1. Een horse race creëren rond mensen die zich wellicht niet kandideren

Eerst zetten Parool en I&O een horse race op tussen vooralsnog fictieve kandidaten. Daar zitten al behoorlijk wat dubieuze keuzes. Want waarom deze twaalf dertien (zie noot), en niet bijvoorbeeld de Amsterdamse wethouder van de VVD, of oud-premier Balkenende, of Gordon toegevoegd aan de lijst? De samenstelling van de lijst (de aanwezigheid van alternatieven met een overeenkomstig profiel) kan in een peiling als deze al een behoorlijke invloed hebben op de gemeten steun als favoriete burgemeester. Je stem is immers ondeelbaar in deze meting.

Bovendien is het een tikkeltje onethisch om deze vraag zo publiekelijk voor te leggen, omdat er een afbreukrisico zit aan peilingen als deze. Je vraagt immers naar steun voor personen die zich mogelijk/waarschijnlijk niet eens kandideren voor deze functie. Kortom, je laat mensen publiekelijk wegen die daar niet om hebben gevraagd en voor wie het ook geen evidente uitkomst is van de functie die ze nu hebben. Dat het Parool daar niet boven staat, blijkt uit de opmerking dat “dat vicepremier Kajsa Ollongren, in het vorige college het boegbeeld van D66, op de laatste plaats eindigt”. Ook dat is overigens totaal niet significant (zie hieronder).

Tot slot kan je je afvragen hoeveel kiezers al een inhoudelijke opvatting hadden over deze twaalf kandidaten, voordat ze de vraag gesteld kregen. De uitslag van een peiling zegt niet zo veel, als ze vooral een uiting zijn van non-attitudes die ter plekke worden gecreëerd. Respondenten worden dan getriggerd door omstandigheden, door eerdere vragen, of door cues in de antwoorden (als bekende namen). Het enorme aantal respondenten dat zegt ‘weet-niet’, is een indicatie dat hier sprake kan zijn van non-attitudes.

2. De grootste favoriet?

De uitslag van de peiling naar de favoriete burgemeester kijkt bovendien alleen naar de eerste voorkeur. Concluderen dat Wouter Bos burgemeester moet worden omdat 1 op de 7 respondenten hem noemt, is natuurlijk een farce. Sterker nog, de top 3 wordt gesteund door 1 op de 7 respondenten, en zouden ook gezamenlijk nog geen meerderheid hebben. Er zijn allerlei configuraties denkbaar dat de kandidaat die het minst impopulair is volgens de eerste voorkeur, toch niet het meest populair is wanneer we de volledige informatie meenemen.

Er is een merkwaardige parallel met het idee op nationaal niveau dat de grootste politieke partij (hoe klein die ook is, en hoe die ook ligt bij andere partijen) per definitie zou moeten meeregeren. Dit is een typisch voorbeeld van medialogica, waarin de journalistieke horse race zo centraal komt te staan, dat wordt verwacht dat het politieke systeem zich ernaar voegt.

Om hun conclusies over de favoriete kandidaat hard te kunnen maken (gegeven de problemen bij 1), hadden de peilers beter gebruik kunnen maken van een systeem met rangordes. Dit kon bijvoorbeeld via de Single Transferable Vote. Gelukkig heeft I&O ook gekeken naar de waardering voor de verschillende kandidaten, wat in elk geval een tegemoetkoming is aan dit probleem.

3. Foutmarges voor het gemak vergeten

Ten derde heeft het Parool voor het gemak de foutmarges vergeten. Als je een peiling houdt onder een deel van de bevolking, is er altijd sprake van een zekere meetonzekerheid. Die ruis treedt ook op onder de best mogelijke omstandigheden. De verschillen tussen Bos, Arib en Halsema zijn zo klein, dat ze ruim binnen die marge van onzekerheid vallen. Er is dus op basis van dit onderzoek op geen enkele wijze een verschil hard te maken tussen de drie zogenaamde kandidaten. De kop, het frame, en de tekst in Parool kloppen daarmee van geen kant. En dat geldt ook voor die van de NOS, het AD en AT5 die er blind op dachten te varen.

In geen van de teksten staat vermeld dat de verschillen niet-significant zijn. Soms verstoppen journalisten en peilers dit soort informatie. Dan staan eerst de prikkelende koppen welke partij of kandidaat de grootste is of het hardst groeit, om vervolgens in een slotregel aan te geven dat er een foutmarge is, waardoor alles dat daarvoor werd gelezen niet hard te maken valt. Dan is zo’n regel een schaamlap. Maar zelfs daar is hier geen sprake van.

De verantwoordelijke peiler, Peter Kanne, reageerde op Twitter dat deze informatie wel in het rapport staat. En inderdaad, op pagina 18 van het achterliggende onderzoeksrapport staat “de verschillen tussen deze drie zijn minimaal en niet significant”. Dat had de lezer dus moeten opmaken uit twee woordjes in een dik rapport waar het Parool oorspronkelijk niet naar linkte en zelf geen enkele rekening mee houdt in het verslag.

Wie is verantwoordelijk?

Peiler Peter Kanne reageerde op Twitter met een retorische vraag op mijn kritiek: “denk jij dat de lezer – die ziet dat Bos 14% krijgt en een 6,1, Arib 14% en een 5,7 en Halsema 13% en een 5,8 – niet begrijpt dat dat geen doorslaggevende cijfers zijn? Niet de lezer is dom, Tom”. Met andere woorden, is het niet gewoon de verantwoordelijkheid van de lezer om dit goed te snappen?

Dat is gewoon weglopen voor de eigen verantwoordelijkheid. We verwachten dus dat lezers zich verdiepen in de nuances. Dat ze een stevige beheersing hebben van statistiek. Dat ze massaal bereid zijn om onderzoeksrapporten op te zoeken waar de krant niet naar verwijst, om daar op pagina 18 de term ‘niet significant’ tegen te komen en deze te kunnen interpreteren. Zoals Peilingwijze Tom Louwerse reageerde: “Als de journalist het met rapport in de hand al niet begrijpt, zou ik niet te veel van de lezer verwachten…”

Dat is een wezenlijk probleem. De verantwoordelijkheid ligt primair bij peilers en media. We weten immers dat de framing van (identieke) peilinguitslagen aantoonbare, significante invloed heeft op de opvatting van kiezers (zie ook hier). Daarom is de reactie op dit stuk in Parool ook zo’n probleem. We zien op Twitter en in de newsfeeds (NOS, AD, AT5, TPO) dat journalisten die beter zouden moeten weten niet in staat zijn om door het stompzinnige frame van het Parool heen te prikken. Of daar niet toe bereid zijn.

Ik mag hopen dat in elk geval de gemeenteraad deze burgemeesterspeiling van het Parool volkomen links laat liggen.

 

1. De oorspronkelijke tekst schreef over twaalf kandidaten. Dat zijn er dertien. Na de aankondiging van het onderzoek is Jet Bussemaker nog toegevoegd.

Afbeelding van Jos van Zetten: Bron CC by 2.0

Filed Under: Kiezers en publieke opinie

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. JMTP says

    28/04/2018 at 17:08

    Inmiddels doen Nederlandse media ook flink mee aan creëren van fakenieuws en framing. Jammer voor alle betrokkenen, inclusief Wouter Bos.

    Log in om te reageren
    • sjappie says

      29/04/2018 at 11:07

      inmiddels? zij hebben het uitgevonden al dat fakenews, vroeger heette het gewoon propaganda.

      Log in om te reageren
  2. Arturo says

    28/04/2018 at 19:01

    U kunt veel beter het Parool links laten liggen.

    Log in om te reageren
    • Tjebbe van Tijen says

      29/04/2018 at 18:05

      ik dacht dat Het Parool al jaren “rechts lag”

      Log in om te reageren
  3. Hans van der Vlies says

    29/04/2018 at 10:09

    Terechte kanttekeningen! Schandalig suggestief werk van Parool. Wat een verademing om dit kennelijk snel en bovendien goed geschreven verhaal te lezen. Helaas met een te klein bereik.

    Log in om te reageren
  4. Jax says

    29/04/2018 at 11:20

    Ik heb slechts vier jaar voortgezet onderwijs genoten maar begrijp heel goed de valkuilen van enquêtes. Cijfers kan je op alle manieren gebruiken om je eigen verhaal en conclusie uit te dragen.
    De pers heeft eigen verantwoordelijkheid maar de lezer een even grote. De vraag naar korte headlines en conclusies is groot. Jammer genoeg neemt niet iedereen de moeite om een verhaal verder uit te diepen.
    De vraag of dat linkse of rechtse media is niet van belang.

    Log in om te reageren
  5. Ronald says

    30/04/2018 at 16:46

    Fake nieuws is de nieuwe cultuur bij gebrek aan kwaliteit, gebaseerd op eigen belang en opportunisme. Onze verdedigers van de feiten, de pers, zijn soms ook valse hetsers geworden. Dus obsoleet.

    Log in om te reageren
  6. Arnoud says

    05/05/2018 at 09:37

    Kan dit heldere en complete stuk niet in het Parool worden geplaatst? Leren ze daar ook nog wat. De Parooljournalist dacht vast aan een aardig maar niet zo relevant verhaaltje, maar dit is exact de wijze waarop argeloze lezers met al hun gehaastheid worden misleid door manipulatieve populisten.

    Log in om te reageren
  7. Henk Kooij says

    05/05/2018 at 16:44

    Begin Mei 2018: “het Parool” lijkt vergeten te zijn waar zij vandaan is gekomen.

    Log in om te reageren
  8. casper says

    06/05/2018 at 15:51

    Ben altijd blij als jullie rustig de vinger op de pijnplek leggen.
    Het is Parool-onwaardig en meer dan verontrustend dat andere medie het overnemen. Helaas maken de reguliere nieuwsverslaggevers en -makers al heel lang en veel fakenews. Als ze op hun borst willen slaan dat zij wél genuanceerd nieuws brengen en feiten nalopen, moet de hoofdredactie zijn medewerkers beter “opvoeden” en evt controleren- Het zou hun hoogste goed moeten zijn..
    Ik ben rond de Vondelstraatkraak-geschiedenis gestopt met de VK die klakkeloos een ANP bericht afdrukte. Ik zat er met mijn neus op en het klopte echt niet. Ik was er door geschokt. Ook heeft de NPO rondom haar talkshows een tijdje beelden herhaald in haar leader, die politici of anderen kapotmaakten en zo al het beeld kleurde: propaganda van de laagste soort dus.
    Ze zijn er mee opgehouden, misschien door buiten de deur te kijken hoe fake news gemaakt wordt—

    Log in om te reageren
  9. Paul Reus says

    06/05/2018 at 18:46

    En dan bericht Marc Chavannes dat de vluchtigheid van kamerlid carrières er toe heeft geleid dat men veel te weinig weerwerk kan beiden aan de ervaren ambtenaren van de minsteries.
    Het lijkt er op dat het journaille ook bevolkt is met snelle jongens en meisjes, die geen elementaire kennis van statistiek meer hebben.

    Log in om te reageren
  10. Rick says

    24/05/2018 at 16:59

    Interessant artikel.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Hoe groot is de kans dat een meerderheid in de Tweede Kamer maar een minderheid van de kiezers achter zich heeft?

SRV Podcast, episode 52 – UK post-election extravaganza, with Rob Ford

De schizofrene relatie tussen opiniepeilers, media en wetenschappers

Podcast

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Aflevering 103 – Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV opent met een aantal pagina’s over het functioneren van … [Lees verder...]

Episode 102 – German Election Recap, with Tarik Abou-Chadi

Let’s talk German elections! The SPD narrowly beat the CDU/CSU in their first Merkel-less election … [Lees verder...]

Populisme

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Cas Mudde: “Rutte vormt grotere bedreiging voor de liberale democratie dan uiterst rechts”

Iris Beau Segers, onderzoeker aan het Center for Research on Extremism (C-REX), interviewt Cas … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2022 StukRoodVlees

Copyright © 2022 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in