• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Pas bij een kiesdrempel van 10% heeft de VVD voordeel

door Gijs Schumacher 27/05/2013 4 Reacties

Plannetjes om het kiessysteem aan te passen komen met enige regelmaat voorbij. Vaak beweert men dat deze plannetjes de politiek stabieler, meer representatief of juist meer competitief maken. Zo ook het jongste plan om een kiesdrempel van 2% in te voeren, uit de koker van VVD partijvoorzitter Benk Korthals. Het argument is dat de kamer efficiënter zou functioneren bij minder partijen. Kan een kiesdrempel daarbij helpen?

Denemarken heeft een kiesdrempel van 2% en had in 2010 een effectief aantal partijen van iets meer dan 5. Nederland had in 2010 een effectief aantal partijen van 6.75 Dit is ook voor Nederlandse begrippen extreem hoog, normaal ligt deze score dichter bij het Deense gemiddelde.

Om het effect van een kiesdrempel verder te evalueren heb ik met de resultaten van 2012 berekend hoe de kamer eruit ziet bij een kiesdrempel van 2%, 5%, 7.5% en 10%. Om het overzichtelijk te houden heb ik linkse en rechtse partijen in 2 verschillende figuren geplaatst. Partij voor de Dieren en 50plus staan niet in de figuren, deze vallen weg bij een kiesdrempel van 2%. Eerst de rechtse partijen: SGP en Christenunie overleven de 5% drempel niet, maar zouden dit wel doen als ze als 1 partij de verkiezingen in zouden gaan. Verder worden de verschillen pas echt drastisch bij de 10% grens. Dan valt namelijk het CDA weg en stijgt de VVD sterk van 44 (bij 7.5%) tot 65 zetels. De PVV blijft – zoals we straks zullen zien – als derde partij over bij de 10% drempel.

Figuur 1. Zetelaantal per partij (2012 verkiezingen) met verschillende kiesdrempels

rechtsepartijen

Eenzelfde beeld zien we bij de linkse partijen: er verandert relatief weinig tot de 10% drempel waar de PvdA sterk groeit. SP (bij 10%) en Groenlinks (bij 5%) vallen weg. Lijstencombinaties (zoals PvdA, SP en Groenlinks) komen volgens de kieswet worden pas behandeld als lijstencombinatie als minstens 2 van de partijen zetels halen. De kieswet zegt verder: “Verbonden lijsten die zelfstandig geen zetel zouden hebben verworven, worden geacht geen deel uit te maken van de lijstencombinatie.” Dit betekent dat bij een drempel van 5% de stemmen van Groenlinks wegvallen ondanks de lijstencombinatie die de partij is aangegaan (met dank aan Andre Engels en Tom Louwerse voor de interpretatie van deze regel). Bij 10% haalt ook de SP de drempel niet dus daar wordt de lijstencombinatie in z’n geheel opgeheven.

Figuur 2. Zetelaantal per partij (2012 verkiezingen) met verschillende kiesdrempels

linksepartijen

Korthals heeft gelijk dat er bij een kiesdrempel van 2% 2 partijen wegvallen. Maar dit maakt de politiek niet meteen efficienter. Pas bij 10% zien we sterke veranderingen. Wat betreft coalitievorming blijven ook goeddeels dezelfde coalities mogelijk. Pas bij 10% wordt bijvoorbeeld een VVD-PVV coalitie getalsmatig mogelijk en kan de VVD de PVV en PvdA tegen elkaar uit spelen.

Dit laatste neemt wel aan dat partijen en kiezer zich niet strategisch gaan aanpassen. Bij een drempel van 10% zou een combinatie CDA-SGP-Christenunie en D66-Groenlinks het halen. De SP haalt die grens net niet, maar bijvoorbeeld met steun van 50plus wel. Kortom, 5 of 6 partijen zijn dan nog steeds mogelijk en dat maakt er qua coalities nog steeds niet makkelijker op.

Tot slot, mocht je geinteresseerd zijn in de berekeningen (zie hier: maar het is waarschijnlijk niet duidelijk zonder mijn uitleg). Vooral de berekening van de restzetels wordt een hele klus. Dat doen we in Nederland via de d’Hondt methode. Een paar Belgische politicologen wil deze man eren door een straat naar hem te vernoemen in Gent, klik hier voor de petitie.

 

 

 

 

 

 

 

Categorie: Kiezers en publieke opinie, Politieke partijen Tags: coalitie, d'Hondt methode, kiesdrempel, zetels

Over de auteur

Gijs Schumacher
Gijs Schumacher (1982) is Universitair Hoofddocent Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn onderzoek gaat over politiek gedrag van kiezers en van elites. In het specifiek richt hij zich op emoties, partij organisaties, vertegenwoordiging, populisme en persoonlijkheid. Hij is tevens (co-) directeur van het Hot Politics Lab.
Website: http://gijsschumacher.nl
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Reacties

  1. Andre Engels zegt

    28/05/2013 om 09:59

    Dat ‘wordt geacht’ lijkt mij wel duidelijk: Het creëert een juridische fictie, de wet wordt toegepast alsof de bewuste partij (in dit geval GroenLinks) geen deel was van de lijstverbinding.
    Overigens wordt de oproep tot een kiesdrempel volgens mij niet zozeer ingegeven door de wens zelf meer zetels te hebben of coalitiebesprekingen te vereenvoudigen, maar om het aantal partijen te verminderen waardoor bijvoorbeeld het aantal sprekers in een kamerdebat beperkt wordt.

    Login om te reageren
    • Tom Louwerse zegt

      28/05/2013 om 10:15

      Je interpretatie van ‘wordt geacht’ is de juiste. Als een partij zelfstandig geen zetel gehaald zou hebben (m.a.w. bij Tweede Kamerverkiezingen: indien een partij de kiesdrempel van 1 zetel niet gehaald zou hebben) dan wordt de partij buiten de lijstencombinatie gelaten bij het berekenen bij de uitslag.

      De rationale hiervoor is dat je niet wil dat allerlei kleine partijtjes via lijstencombinaties alsnog zetels zouden halen, terwijl ze zelfstandig niet in de Kamer gekomen zouden zijn. Lijstcombinaties hebben dus alleen zin als je op z’n minst zelf ook één zetel zou hebben gehaald.

      Login om te reageren
  2. Gijs Schumacher zegt

    28/05/2013 om 10:35

    Dank allebei. Ik heb de figuren geupdate, zodat Groenlinks bij 5% verdwijnt. Dankzij d’Hondt methode profiteren VVD en PvdA hiervan.

    Login om te reageren
  3. Jouke Vis zegt

    04/07/2016 om 13:59

    Enige jaren geleden was op gemeenteniveau de dualiseringscorrectie aan de orde. De regering wilde het aantal raadsleden met ongeveer 20% terugbrengen, waardoor de omvang van de gemeenteraden gelijk zou zijn aan de raden exclusief wethouders van voor de dualisering van het gemeentebestuur. Een van de doelstellingen was de versnippering van gemeenteraden tegen te gaan. Met een tiental college-raadsgriffiers is nagegaan wat de gevolgen zouden zijn voor onze gemeenteraden. Daaruit bleek dat in nagenoeg alle raden het aantal fracties gelijk zou blijven en dat – als gevolg van ons systeem van restzeteltoewijzing – met name de grotere fracties zetels zouden inleveren. De grootte van de gemeente was hierop niet van invloed.
    Overigens heeft de Tweede Kamer het voorstel verworpen. Dat geldt helaas niet voor de daaraan verbonden financiële taakstelling. Die is onder een andere naam gewoon doorgegaan.

    Login om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Mierenhoop (26 april 2013): Bush jr, hygiëne, Colbert en het stemgedrag van kamerleden

Foto: Vysotsky (Wikimedia)

Peilingen Oekraïne-referendum lastig vergelijkbaar, maar gunstigst voor tegen-kamp

Foto: Pavel Kazachkov

We stevenen af op confrontatie met China en Rusland. Wat gaan Nederlandse bedrijven daarvan merken?

Podcast

Aflevering 133 – Wilders blaast het kabinet op, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

Geert Wilders heeft zijn steun aan het kabinet ingetrokken. En zoals het een extraparlementair … [Lees verder...]

Episode 132 – The 2025 German elections, with Tarik Abou-Chadi

We are joined by Tarik Abou-Chadi (Oxford) to discuss the dystopian reality of the 2025 German … [Lees verder...]

Aflevering 131 – Het regionale kiesstelsel van Pieter Omtzigt, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

De Stuk Rood Vlees podcast is terug, en wel met een gortdroge aflevering over kiesstelsels! In het … [Lees verder...]

Populisme

Wie is er bang van ‘het volk’? Politiek elitisme in vier Europese landen

Het succes van populisme leidde de afgelopen jaren tot een omvangrijke literatuur rond de vraag wie … [Lees verder...]

Aflevering 127 – Waardenloze politiek (en een stukje formatie), met Tom van der Meer

Tom van der Meer (UvA) schuift aan om te vertellen over zijn nieuwste boek 'Waardenloze politiek: … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes 2023: de PVV

Op 22 november zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie gaan wij aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2025 StukRoodVlees

Copyright © 2025 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in