• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Polarisatie zet democratie VS onder hoogspanning

door Tom van der Meer 04/06/2020 2 Reacties

In de Verenigde Staten worden democratische normen steeds verder ondermijnd. Verkiezingen zijn minder onpartijdig dan voorheen. Gerrymandering, het trekken van electorale grenzen om de electorale rivalen te benadelen, is steeds harder doorgevoerd. In verschillende staten zijn electorale wetten aangenomen die het stemrecht inperken, waardoor specifieke groepen als zwarte kiezers verder worden uitgesloten.

Ook wordt getornd aan de normen van de Trias Politica en machtenscheiding, die worden overstegen door de tegenstelling tussen de twee partijen. Het meest zichtbaar werd dit in de benoemingsprocedure voor het Hooggerechtshof, toen de Republikeinse meerderheid in de Senaat weigerde de door de Democratische president Obama voorgestelde kandidaat te overwegen.

De Amerikaanse rechtsstaat kent al langer wezenlijke problemen met toegankelijkheid en gelijke behandeling. Deze week braken – bepaald niet voor het eerst – protesten uit tegen de behandeling van de zwarte bevolking van de V.S. door de politie. In reactie wordt de toch al gemilitariseerde politie ingezet tegen vreedzame demonstranten en journalisten. Tegen de eigen bevolking dus. Zo werd de omgeving van het Witte Huis met harde hand en zonder aankondiging schoongeveegd opdat de president daar kon poseren voor fotografen.

De laatste jaren gaat de ondermijning van democratische wel heel hard, vooral uit Republikeinse hoek. Het eigen gelijk wordt door politici boven de democratische spelregels geplaatst. Het onvolprezen boek van Daniel Ziblatt en Steven Levitsky – How democracies die – betoogt inklemmend hoe de geleidelijke erosie van democratische normen een cruciale rol speelt in de ontmanteling van de democratie. De Republikeinse partij en Republikeinse congresleden functioneren momenteel als enablers, doordat zij weigeren de democratische normen te handhaven.

Democratische cultuur?

Maar hoe zit het dan met de Amerikaanse kiezers? Waren Amerikanen niet bijzonder democratisch gezind? Dat was ruim een halve eeuw geleden volgens standaardmaten in enquete-onderzoek nog het geval. In een recentere World Values Survey neemt de V.S. al een aanzienlijk minder uitgesproken democratische positie in, zoals de Amerikaanse politicologen Christopher Achen en Larry Bartels tonen (zie figuur).

Toch lijkt zelfs deze abstracte steun voor de democratie een enorme overschatting.

Gepolariseerde kiezers straffen ondemocratisch beleid niet af

Deze week verscheen in de American Political Science Review een nieuw onderzoek van Matthew Graham en Milan Svolik (beiden Yale). Zij onderzochten in hoeverre Amerikaanse kiezers in het stemhokje politici afstraffen die anti-democratische praktijken steunen. Om dit te toetsen voerden zij een experiment uit onder Amerikaanse burgers, en deden ze onderzoek naar de discontinuïteit van een feitelijke gebeurtenis op stemgedrag (de verkiezing van de afgevaardigde van Montana in 2017, toen op de avond voor de verkiezing één van de twee kandidaten een journalist aanviel).

Hun conclusies zijn ontnuchterend. Kandidaten die ondemocratische posities innemen, zullen in een realistisch scenario kunnen rekenen op een verlies aan electorale steun van slechts 3.5%. Dat is bijzonder weinig, als je bedenkt dat de meeste verkiezingen van afgevaardigden in de V.S. een veel grotere marge kennen. En het is ook bijzonder weinig, als je verderop in de studie ziet dat kiezers kandidaten harder afstraffen om hun opvattingen over buitenechtelijke affaires of belastingontduiking.

De democratie speelt dus een ondergeschikte rol. Dat is niet omdat kiezers het belang van de democratie niet snappen. In abstracte zin zijn kiezers best bereid om politici met ondemocratische praktijken af te straffen. Maar in concrete situaties wegen partijkleur en beleidsposities toch sterker. Hoe sterker je identiteit samenhangt met je partij – en dat is in de V.S. sterk het geval – hoe lager de bereidheid om anti-democratische stellingnames af te straffen. Er is bovendien een dubbele standaard onder deze partisanen. Dat is in het zeer gepolariseerde klimaat van de V.S. niet verbazingwekkend, maar nog altijd bijzonder verontrustend.

Hoe hoger de polarisatie tussen de partijen is, hoe meer de democratie eronder lijdt.

Foto: Bron

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: democratische waarden, experiment, kiezersonderzoek, Polarisatie, verenigde staten, VS

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. R. Heijman says

    04/06/2020 at 20:26

    Polarisatie en het creeeren van vijandbeelden, zijn traditionele fascistische manieren om de democratie en de rechtsstaat eerst te ondermijnen om uiteindelijk in te wisselen voor een autoritair regiem. Op basus van een gemanipuleerd draagvlak.
    De Republikeinen in de US hebben bedacht dat in een beoogde neoliberale werelddominantie en de verdediging van het eigen gedachtengoed, een autoritair regiem, ondersteund door het grootkapitaal en een extremistische geloofscultuur, een potentieel succesvolle formule is voor succes. Hierbij hoort een sterke politieke- en maatschappelijke dominantie van de sterken t.o.v. de zwakkeren, omdat uitbuiting hun corebusiness is.
    Polarisatie ontstaat dus niet door de omstandigheden, maar is een bewuste strategie om de Republikeinse, neoliberale en grootkapitalistische doelstellingen van macht en dominantie te behouden en uit te breiden.
    Dit echter tegen de trend van de massa, zowel in de US en de wereld, die juist de rechtsstaat en democratie wil versterken. We zien dus een gevecht tegen de trend, die daardoor extremistische trekken krijgt. Dit zal ongetwijfeld zorgen voor een sterke, revolutionaire tegenbeweging vanuit de bevolking, in de gehele wereld. Hierbij zal ook China als manipulerende-en autoritaire macht worden veroordeeld, die vanuit een zgn. post communistische idiologie hetzelfde nastreeft: economische- en financiele dominantie over de wereld. Daar ontmoeten beide grootmachten elkaar, en zal in toenemend mate tot grote conflicten leiden.
    De EU kan daarin het redelijke alternatief bieden, door een economie op cooperatieve basis, een sterke rechtsstaat, mensenrechten, solidariteit, democratie, duurzaamheid van alles. De grote vraag zal zijn of de goeden van de kwaden kunnen winnen.
    Daartoe zal de EU haar machtspositie moeten vormgeven, ontwikkelen en inzetten.

    Log in om te reageren
  2. Frans Galjee says

    07/06/2020 at 18:38

    Democratie

    Het is duidelijk dat in de wereld het democratisch gehalte afneemt en polarisatie toeneemt. Het enige verband dat ik kan vermoeden tussen beide is dat de toenemende sociale ongelijkheid polarisatie bevordert.

    Het verzet tegen die groeiende ongelijkheid uit zich zowel in politiek als in de straten van belangrijke steden. In die situatie zijn democratische processen al lang niet meer van toepassing.

    De burgers zitten daar niet meer op te wachten dat is al veel te laat en die politiek en overheden zetten de democratie buiten spel om de chaos het hoofd te kunnen bieden.

    Tot zover een mogelijke verklaring over verband tussen polarisatie en democratie maar de hoofdvraag moet zijn wat heeft dit proces van chaos in ontwikkeling laten gebeuren.
    Misschien moeten we er breder naar kijken en bijvoorbeeld de (on)mogelijkheden van de economieën er bij gaan beschouwen. Het is mijn overtuiging dat groeiende onrust in de wereld zijn oorzaak vindt in het vastlopen van huidige economische systemen.
    O ja er worden grenzen bereikt en zelfs al overschreden.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Wat zijn vuistregels en gebruiken politici ze, net als iedereen?

Lokale partijen: de grootste politieke familie. Ook weer in 2022?

Episode 82 – A return to Brexitland, with Rob Ford

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in