Politici doen het nooit goed

Politici moeten een dikke huid hebben. Traantjes laten bij kritiek à la van Miltenburg is een brevet van incompententie, zelfs als de kritiek onterecht is. Een tweetal studies laat zien dat mensen de regering allerlei dingen kwalijk nemen, zelfs als dat onterecht is.

Larry Bartels en Chris Achen evalueren in een ‘working paper‘ van welke problemen kiezers de regering de schuld geven. Rationele kiezers – volgens het model van een ‘sophisticated retrospective electorate’ – zouden de regering moeten straffen als de economie het slecht doet, en voor een meer competent alternatief moeten kiezen. Uit hun studie blijkt dat model een illusie: kiezers verwijten de regering natuurrampen zoals overstromingen en droogtes. Zelfs een aanval van een haai is de schuld van de regering. Kortom, ook al kan je er weinig aan doen, als regering ben je al snel de sjaak.

Huber, Hill en Lenz laten hetzelfde zien door middel van een experiment. Deelnemers aan dit experiment ontvingen over een aantal rondes geld volgens een bepaalde – willekeurig toegewezen – verdeelsleutel. Zij moesten na een aantal rondes de verdeelsleutel evaluaren. In één van de experimenten werd een willekeurige loterij toegevoegd waarbij deelnemers geld winnen of niets winnen. Ondanks dat er expliciet bij gezegd werd dat de loterij niets te doen had met de verdeelsleutel, waren mensen die niks wonnen bij de loterij toch negatiever over de verdeelsleutel dan mensen die geld wonnen bij de loterij.

Volgens Huber, Hill en Lenz laat dit experiment (en verschillende experimenten uit het paper) het mechanisme achter de bevindingen van Bartels en Achen zien. Kiezers zijn beperkt in hun vermogen om politici te evalueren: zij geven een politicus de schuld van gebeurtenissen waar de politicus niks aan kan doen. Erger nog, zo’n negatieve evaluatie van een politicus kan zich doorzetten naar andere domeinen van evaluatie. Als men de tranen van van Miltenburg interpreteert als incompetent voorzitterschap, dan vindt men haar wellicht ook eerder incompetent als manager van de nationale economie. Daar kan zij natuurlijk weinig aan doen, maar met die pech moet je als politicus zien te leven.