De publieke omroep is in Nederland een favoriet object van kritiek. Een “linkse hobby”, “geldverslinderij” en zo nog wat minder flatteuze kenschetsen komen regelmatig terug in het publieke debat. De publieke omroep kost inderdaad aardig wat, maar voorstanders beweren dat het onmisbaar is voor een goede informatievoorziening van de Nederlander. Een interessante vraag is of de publieke omroep inderdaad bijdraagt aan beter geïnformeerde burgers.
Recentelijk verscheen er een artikel in de British Journal of Political Science dat precies die vraag centraal stelt. Dit artikel heeft de inspirerende titel “Aunty knows best?” en is geschreven door een prominente groep politicologen en communicatiewetenschappers onder leiding van Stuart Soroka. Zij kijken naar mediagebruik in een zestal landen (Canada, Japan, Italië, Noorwegen, Verenigd Koninkrijk en Zuid-Korea). De conclusie is helder: mensen die veel kijken naar publieke televisie weten meer over de actualiteit dan vergelijkbare mensen die kijken naar commerciële televisie. Tussen de landen zijn er duidelijke verschillen: zo zorgt in Japan, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk publieke televisie voor een grote toename in kennis, terwijl dit effect afwezig is in Zuid-Korea en Italië. De auteurs verklaren deze verschillen aan de hand van de mate van publieke financiering, het marktaandeel en de onafhankelijkheid van de politiek. In landen waarin de publieke omroep grotendeels door de staat wordt betaald draagt deze het meeste bij aan kennis. De auteurs wijzen erop dat in die gevallen de commerciële druk lager is en de omroep zich kan toeleggen op het maken van inhoudelijke programma’s, waarbij kijkcijfers niet het enige is dat telt. Ook een groot marktaandeel en onafhankelijkheid van de politiek zorgen voor grote positieve effecten van een publieke omroep.
Als we daarbij dan ook nog eens bedenken dat eerder onderzoek laat zien dat burgers in landen met een sterke publieke omroep meer politieke kennis hebben dan in landen waar de publieke omroep minder sterk of afwezig is, lijkt de conclusie duidelijk. Zo’n door de overheid gefinancierde, sterke en onafhankelijke publieke omroep als in Nederland is zo slecht nog niet. Het kost een paar centen, maar dan heb je ook wat.
Tja, de vraag is natuurlijk of de Nederlandse publieke omroep te vergelijken is met die in het buitenland. Het antwoord zou best wel eens nee kunnen zijn want ons stelsel is uniek (helaas). En politiek onafhankelijk is de Nederlandse publieke omroep nooit geweest, zie alle oud-politici die een baan in Hilversum vinden. Dit laatste wordt hooguit langzaam minder.
Het is wel goed om te benadrukken dat de kern van het artikel (overigens zonder paywall) bestaat uit een causale analyse. Uiteraard verschillen kijkers van publiek nieuws van kijkers van commercieel nieuws (misschien kijken mensen met commercieel nieuws omdat ze minder politieke kennis hebben oid) en dat lossen de auteurs dus op met matching technieken.
@Chris, ik vond het vergelijkende deel van de studie eigenlijk ook minder overtuigend dan het matching deel omdat die landen op veel kenmerken van elkaar verschillen, los van hun mediasysteem. De relatie tussen ‘de jure independence’ and het positieve effect van publiek nieuws lijkt overigens wel erg sterk. Of al die voorwaarden voor NL gelden laat ik aan de communicatiewetenschappers over 😉
@Armen: dat is een belangrijk punt en precies dat waar dit artikel iets toevoegt ten opzichte van eerder werk.
@Chris Het Nederlandse systeem is inderdaad uniek, maar ik denk dat de vraag is hoe en of dat invloed heeft op de invloed op politieke kennis verandert. Mijn stelling zou zijn van niet, maar ik laat mij graag van het tegendeel overtuigen 🙂
@Rens
Zonder het artikel te kennen: deze discussie wordt vaak gevoerd over nieuws, en dan wordt gedaan alsof nieuws van de publieke omroep heel anders is dan van de commercielen. Misschien is dat elders zo. Maar in Nederland doen we RTL dan wel onrecht aan, zou ik zeggen.