Rally Round the Flag: populariteit François Hollande stijgt 20% na ‘Charlie Hebdo’

François Hollande geldt als één van de minst populaire presidenten in de geschiedenis van de Franse Vijfde Republiek. Wanneer we de approval ratings van alle presidenten sinds 1981 op een rijtje zetten, laten de cijfers weinig aan de verbeelding over.

Bron: The Guardian Datablog

Nu zou blijken uit een nieuwe peiling van Ifop-Fiducial dat Hollande’s populariteit na de terroristische aanslag op Charlie Hebdo met zo’n 20% zou zijn gestegen tot rond de 40%. Het vormt helaas een inktzwarte realiteit in opinieland, maar niets is zo goed voor de populariteit van een politiek leider als een aanval op het eigen land (enter complotdenkers…). De Amerikaanse politicoloog John Mueller introduceerde ooit het idee van ‘rally round the flag’ voor dergelijke bewegingen in publieke opinie. Wanneer het eigen land wordt aangevallen, scharen burgers zich achter nationale figuren als een staatshoofd (soms de monarch, soms de president) en minister-president. We zien het nu bij Hollande, maar we zagen het al in veel sterkere vorm terug bij de populariteit van George W. Bush na 9/11.

Bron: Gallup Historical Statistics and Trends

In ons eigen land was een (zeer bescheiden) rally te bespeuren in juli 2014 na de aanval op vlucht MH17. In de Peilingwijzer zien we dat de VVD vier zetels aan populariteit won in de directe nasleep van de ramp. Voor de PvdA was een rally­-­effect nog kleiner (als het al een significant effect was), wat wel consistent is met het idee dat het uitmaakt wie de premier levert.

Bron: Peilingwijzer

Waarom dit effect in Nederland relatief marginaal uitpakt, kan te maken hebben met een aantal factoren. Ten eerste is onze premier niet het staatshoofd en zal in dit soort situaties altijd de tweede viool spelen of in het beste geval de koning naast zich moeten dulden. Een Franse of Amerikaanse president spelen altijd eerste viool bij nationale rampen. Ten tweede was het kabinet in de directe nasleep van de aanval (en trouwens ook nog lang daarna) terughoudend met het aanwijzen van schuldigen. Bovendien kwam het als een verrassing dat Nederland ooit doelwit kon zijn van Oekraïense separatisten en is nog steeds onduidelijk wat de motieven waren of de mate waarin Moskou hiermee te maken had.

Het is verleidelijk om bij dit soort rally-patronen, of het nu gaat om 9/11, Charlie Hebdo of MH17, de stijging in populariteit te herleiden tot kordaat en adequaat handelen van politieke leiders, maar dat lijkt me voorbarig. De populariteit van leiders stijgt, omdat zij nou eenmaal de leiders zijn. Zoals Nelson Polsby een kleine vijftig jaar geleden al schreef zijn boek Congress and the Presidency: “Invariably, the popular response to a President during international crisis is favorable, regardless of the wisdom of the policies he pursues.” Rally round the flag is in eerste instantie een uiting van patriottisme, niet een rationele reactie op beleidshandelingen. Helemaal wanneer in de eerste dagen na een aanval oppositie- en regeringspartijen de gelederen sluiten en van kritiek op een premier of president nauwelijks sprake is.

De effecten op de langere termijn zijn natuurlijk een ander verhaal…