• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Ronselen van volmachten: Wat valt daartegen te doen?

door Ron De Jong 01/07/2020 1 Reactie

Foto: Vysotsky (Wikimedia)

De afgelopen tijd is er veel aandacht in de media geweest voor het al dan niet vermeende ronselen en kopen van volmachtstemmen door leden en partners van Groep de Mos bij de Haagse gemeenteraadsverkiezingen in 2018. Hoewel onderzoek door Justitie zal moeten vaststellen wat er precies is gebeurd, hebben de verdenkingen betrekking op onregelmatigheden bij volmachtverlening via het invullen van de achterzijde van de stempassen. Als het gedeelte voor de gegevens van de gemachtigde niet is ingevuld bij het afstaan van de stempas, zoals wel de bedoeling is, kan de koper of ronselaar dit naderhand zelf invullen en zo bepalen door wie de volmacht wordt uitgebracht. Dit lijkt het meest voor de hand liggende scenario, omdat elke kiezer maximaal twee volmachten tegelijk met de eigen stem mag uitbrengen, zodat het uitbrengen van grote aantallen gekochte of geronselde volmachten enige organisatie vergt. Dan is het wel zo handig wanneer de gegevens van de gemachtigde achteraf kunnen worden ingevuld.

Kopen of ronselen

De bewijsvoering bij het kopen van stemmen is relatief eenvoudig door een heldere delictsomschrijving.  De Kieswet kent namelijk een strafbepaling voor ‘degene die bij een verkiezing door gift of belofte een kiezer omkoopt om volmacht te geven tot het uitbrengen van zijn stem’. Kopen van stemmen valt kortom niet goed te praten.

De bepaling tegen het ronselen van volmachten is daarentegen veel minder duidelijk en de bewijsvoering daarom veel moeilijker. De Kieswet stelt strafbaar ‘degene die stelselmatig personen aanspreekt of anderszins persoonlijk benadert ten einde hen te bewegen het formulier op hun stempas, bestemd voor het stemmen bij volmacht, te ondertekenen en deze pas af te geven’. Deze delictsomschrijving was in 1989 in de Kieswet gekomen om een zeer specifieke vorm van ronselen tegen te gaan, namelijk het stelselmatig langs de deur gaan om kiezers te vragen een onderhandse volmacht af te geven. In 1992 werd daar ‘of anderszins’ aan toegevoegd om het persoonlijk schriftelijk ronselen tegen te gaan. In de praktijk levert de zinsnede ‘stelselmatig personen aanspreekt’ zodanige interpretatieproblemen op, dat veel zaken worden geseponeerd. (Uitgebreider). De delictsomschrijving laat bijvoorbeeld het incidenteel aanspreken van een groep kiezers toe. En bij welke frequentie is er sprake van persoonlijk stelmatig aanspreken?

Waarom zo vaag?

Waarom blijft de definitie van ronselen ongewijzigd en wordt die niet vervangen door een bepaling in de trant van: Het is niet toegestaan om aan kiezers een volmacht te vragen. Daarmee komt het initiatief tot het verlenen van een volmacht daar te liggen waar hij hoort, namelijk bij de kiesgerechtigde die niet in staat is om zelf naar het stembureau te gaan.

Een belangrijke reden is dat politieke partijen graag een bemiddelende functie behouden tussen leden of sympathisanten die niet kunnen stemmen en leden of sympathisanten die bereid zijn voor hen te stemmen. Een partij kan dan als een bemiddelaar tussen volmachtgevers en gemachtigden optreden. Ze hoeft daarvoor niet actief naar kiezers op jacht te gaan. Een mededeling op de website van de partij, in de krant of op Facebook waarin wordt gewezen op de bemiddelende rol die een partij kan spelen bij het vinden van een gemachtigde volstaat, zolang die bemiddeling niet als ronselen kan worden opgevat. Vandaar dat in de delictsomschrijving stelselmatig personen aanspreken werd opgenomen.

Hierdoor ontstond echter een grijs gebied. Een groep toespreken mist bijvoorbeeld het persoonlijke element en een, twee of drie kiezers in een week tijd aanspreken is niet bepaald stelselmatig.

Geringe veroordelingskans

Zolang men niet deur aan deur om volmachten vraagt of een administratie beheert van ingeleverde stempassen is de kans op een veroordeling wegens ronselen tamelijk gering. In 2015 adviseerde de Kiesraad daarom de delictsomschrijving aan te scherpen. Bij de evaluatie van de verkiezingen in 2019 kondigde de minister van BZK een aanscherping van de delictsomschrijving aan. Deze zou voor de eilandsraadsverkiezingen van 2023 zijn beslag moeten krijgen. Hopelijk wordt het dan duidelijker wat wel en wat niet mag bij het verlenen van een volmacht.

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: de mos, den haag, ronselen

Over de auteur

Ron De Jong
Ron De Jong
Ron de Jong is historicus en als onderzoeker verbonden aan de Kiesraad.
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. AvatarL.J.M. Bolks says

    01/07/2020 at 11:14

    Een praktische oplossing tegen het ronselen van volmachten is om volmachtstemmen alleen toe te staan met een doktersverklaring (net als in België).

    Ik ben echter toch meer voor een principiële oplossing en dat is het volledig afschaffen van het stemmen bij volmacht. Het gaat gewoon niet samen met de beginselen van vrije, gelijke en geheime verkiezingen. De volmacht kan immers onder druk zijn afgegeven, de gevolmachtigde brengt meer dan 1 stem uit en de overeenkomst tot volmachtverlening zal normaliter pas tot stand komen als minimaal een van beide partijen kennis heeft over de stemwens van de ander. Wat mij betreft worden de klassieke vijf verkiezingspijlers “algemeen, rechtstreeks, vrij, gelijk en geheim” uitgebreid met een zesde: “persoonlijk”.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Antwoord annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Het mijden van nieuws rondom Corona heeft gunstig effect op welzijn

Aflevering 80 – Het concept ‘vrijheid’ door de eeuwen heen, met Annelien de Dijn

Wat willen de Oekraïners eigenlijk zelf?

Podcast

Aflevering 92 – Het kabinet-Rutte III treedt af, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het kabinet-Rutte III is afgetreden vanwege het zogenaamde toeslagenschandaal. De Belastingdienst, … [Lees verder...]

Episode 91 – Coup, insurrection, or what? with Abbey Steele

Last Wednesday an armed mob attacked and occupied the U.S. Capitol Building where both houses of … [Lees verder...]

Episode 90 – The Nightmare Before Brexit, with Rob Ford

Who else to turn to for our Christmas Special than our old pal Rob Ford (University of Manchester). … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een … [Lees verder...]

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

Deze aflevering staat in het teken van de crisis bij Forum voor Democratie. Waarom ontplofte juist … [Lees verder...]

Corona en radicaal-rechts populisme: einde van een tijdperk?

Betekent de coronacrisis het begin van het einde van het radicaal-rechtse populisme in Europa? Deze … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2021 StukRoodVlees

Copyright © 2021 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in