• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Rutte: landsbelang boven kiezersbelang?

door Tom Louwerse 01/11/2016 5 Reacties

Het kabinet neemt extra tijd om ‘in het landsbelang’ te zoeken naar een compromis over het Oekraïne-verdrag. Premier Rutte spande zich de afgelopen tot het uiterste in om de oppositie te bewegen een dergelijke onderhandeling vooraf te steunen. Deze opstelling is kenmerkend voor de groeiende tegenstelling tussen responsabel en responsief regeringsbeleid, zoals de te vroeg overleden politicoloog Peter Mair constateerde.

Tijdens de Algemene Beschouwingen had hij zo’n oplossing al sterk verdedigd omdat dit het beste recht zou doen aan de bezwaren van nee-stemmers. Immers, zo betoogde Rutte, als wij nee zeggen gaat een soortgelijk verdrag alsnog door: het economisch gedeelte is de verantwoordelijkheid van de EU en het politieke gedeelte tussen 27 lidstaten en Oekraïne. Waar toen nog het ‘recht doen aan de uitslag’ voorop stond in het betoog, kwam recentelijk het ‘landsbelang’-argument voorop te staan. Het zou Rusland in de kaart spelen, de EU verzwakken en de instabiliteit in Oekraïne vergroten. Bovendien vreest men voor de internationale positie van Nederland: wie het Europese spel niet consequent meespeelt, komt buitenspel te staan.

De opstelling van de premier leidde tot woede bij het ‘nee-kamp’. De burgers gaven het advies om de ratificatiewet van het verdrag niet goed te keuren, dus intrekken die wet. Rutte kiest er welbewust voor om die consequentie niet te trekken. De argumentatie dat met een ‘juridisch bindende oplossing die recht doet aan de nee-stem’ voldoende wordt geluisterd naar het nee van de referendumkiezer zal toch geen enkele nee-stemmer overtuigen. Rutte kiest voor wat hij ziet als responsabiliteit boven responsiviteit: verantwoordelijk regeringsbeleid boven het luisteren naar de kiezer.

Nu doen politieke partijen idealiter alle twee: ze stellen zich op als betrouwbaar, afrekenbaar en zich bewust van (internationale) verantwoordelijkheden, maar tegelijkertijd wegen ze de belangen van burgers en luisteren ze naar hun opvattingen. Die twee doelen komen volgens Mair steeds meer op gespannen voet te staan. Voor Rutte is het evident dat hij niet beide kan doen: het opvolgen van de referendumuitkomst door het intrekken van de ratificatie zou onverantwoordelijk zijn. Let wel, of het niet-ratificeren van het verdrag echt onverantwoordelijk is, is natuurlijk een politieke stellingname, maar wel één waardoor de premier zich schijnt te laten leiden.

Vanuit democratisch oogpunt is dit een bezwaarlijke strategie. Ja, het referendum was raadgevend, maar je kunt niet eerst de uitslag overnemen, zoals zowat alle partijen deden, en ‘m daarna negeren. Bovendien had die keuze eerder gemaakt kunnen worden. Het gevolg is dat burgers, in het bijzonder nee-stemmers, gesterkt zullen worden in hun gevoel dat politici niet naar hun bezwaren luisteren. De regering betaalt zo met haar responsabele beleid potentieel een hoge prijs in termen van het vertrouwen in onze democratische politiek. Je kunt je afvragen hoe verantwoordelijk dat is.

Filed Under: EU en internationaal, Regering en beleid

Over de auteur

Tom Louwerse
Tom Louwerse is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op politieke representatie, parlementair gedrag, verkiezingen, peilingen en stemhulpen.
Website: https://www.tomlouwerse.nl/nl
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Comments

  1. Bob Lagaaij says

    01/11/2016 at 08:35

    Dit is nu eens een mooi, helder geschreven en bedachtzaam stukje temidden van veel haastige ketelmuziek. Niet dichtgetimmerd maar tot nadenken stemmend.

    Log in om te reageren
  2. Frits Toben says

    01/11/2016 at 10:09

    Wat nu nog een Meesterlijke zet lijkt, – namelijk zoveel tijd- vertragen dat de “feiten op de grond” zich ver verwijderen van de uitgangspositie ten tijde van het Referendum -, zal Rutte niet helpen.

    Deze kwestie zal hem schade doen in de eigen achterban, zijn prestige in den brede aantasten. Zelfs als je er van uit mag gaan, dat hij al zeker weet dat “Europa” een slap gebaar, een soort van opt-out voor Nederland, zal toestaan.

    De vraag is eerder, welke partijen uiteindelijk zullen instappen en hun handen vuil gaan maken aan dit groteske kiezersbedrog.

    Blijft immers recht overeind : met deze partij [Ukraine], deze partijen [ zg. NL-realo’s] en deze spelletjes van de MP wil de nee-stemmer niet geassocieerd worden.

    Log in om te reageren
  3. Jantine Oldersma says

    01/11/2016 at 10:50

    Maar de nee-stemmer vertegenwoordigt maar 20% van de kiezers. Door ja te zeggen is de MP dus niet alleen responsabel bezig, maar ook responsief tav 80% van de kiezers (en 90% van alle columnisten en commentatoren).

    Log in om te reageren
  4. Anton Jansen says

    01/11/2016 at 12:19

    “Nu doen politieke partijen idealiter alle twee: ze stellen zich op als betrouwbaar, afrekenbaar en zich bewust van (internationale) verantwoordelijkheden, maar tegelijkertijd wegen ze de belangen van burgers en luisteren ze naar hun opvattingen”.

    Het is maar goed dat je er idealiter bij hebt gezet. Helaas is de praktijk platter. Betrouwbaarheid en afrekenbaarheid zijn bizarre begrippen in ons coalitiestelsel. De belangen van de burger worden niet gewogen maar het belang van herverkiezing ligt op de weegschaal. Ergo, Rutte (maar ook vrijwel alle andere partijen) hebben slappe knieen als het gaat om zich hard te maken voor iets als de EU want tja, de burger aangevuurd door populisten lijken het maar niks te vinden. Logisch als er helemaal geen langdurige heldere en krachtige verdediging van het nut van de EU wordt gevoerd. Iedereen weet dat vrijwel niemand begreep waar het associatieverdrag over gaat en alle politici staan in de rij om dit referendum te verkopen als de wil van het volk. O ja, de peilingen met verkiezingen in aantocht. Je zou toch wensen dat we eens wat meer ruggengraat in de politiek krijgen en het veel partijen stelsel wordt opgedoekt. De burger moet namelijk nu kiezen uit 10 verschillende merken pindakaas maar ze weten nooit als ze thuiskomen hoe die gaat smaken want de regering is een mengsel van minimaal de helft van die potjes. Twee grote potten is meer dan genoeg. Ik dwaal af. Het vooraf bij het referendum niet duidelijk maken waar die over ging en waarom we er mee in moeten stemmen, een ongekend intensieve voorlichting en discussie had veel ellende kunnen schelen. Het puinruimen van Rutte nu maakt de politiek er inderdaad niet betrouwbaarder op in de ogen van de kiezer.

    Log in om te reageren
  5. Rob Franken says

    01/11/2016 at 13:55

    Wat een onzin!! Deze referendumwet had nooit zo langs de eerste kamer en raad van state mogen komen. Niet alleen vanwege de drempel van minimum aantal geldige stemmen, die de tegenstemmers deed twijfelen tussen voor-stemmen of niet-stemmen. Maar ook omdat internationale verdragen uitgesloten hadden moeten worden. Als 27 democratisch gekozen regeringen, die het volmacht gekregen hebben om samen ruim 500 miljoen mensen te vertegenwoordigen, een verdrag met een derde partij sluiten, dan is het ONDEMOCRATISCH als nog geen procent van die 500 miljoen mensen dat besluit in een referendum kunnen tegenhouden. Wil je daarover een referendum houden, dan moet je dat referendum in de hele EU houden, en niet alleen in Nederland. Responsief is het dus helemaal OK om dit referendum te negeren. Aangezien een Europees referendum niet kan, moeten de nee-stemmers dan maar stemmen op een Nederlandse partij die Nederland uit de EU wil, of één die de democratische regels binnen de EU wil veranderen. Gelukkig was het referendum slechts raadgevend dus juridisch niet ook bindend. Politiek had het beter geweest als Rutte dit direct had gezegd, maar beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.
    Rutte heeft daarbij volledig gelijk, dat dit associatieverdrag te belangrijk is, om te laten torperderen door een proces dat helemaal niet had mogen bestaan. Het is chique dat hij zijn uiterste best doet om veel gehoorde zorgen rond dit associatieverdrag (dus los van de echte reden van de initiatiefnemers om uiteindelijk de hele EU ontmanteld te krijgen) in een verduidelijkende verklaring opgenomen te krijgen. Degene die zijn initiatief nog durft te frustreren (CDA?) mag straks uitleggen waarom de hollandse dorpspolitiek belangrijker is, dan steun voor de Oekraiense keuze voor democratie en rechtstaat en tegen corruptie. Niet alleen getuigt het van weinig naastenliefde om een volk in de kou te laten staan, dat door deze keuze een oorlog over zich heen heeft gekregen. Maar ook is het inderdaad niet in ons landsbelang om Poetin in de kaart te spelen, die ondertussen de vloot in de Krim heeft verveelvoudigd en daar ook mee bezig is in zijn basis in Syrië. Dus het negeren van dit referendum is èn heel responsief èn heel responsabel.

    Log in om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

Drie coalitie opties

Hoe de Europese crisis de Griekse politieke ruimte herstructureert

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in