Collega Rooduijn besprak maandag het salonpopulisme, dat wil zeggen populisme “uitgedragen door politici van gevestigde politieke partijen, journalisten van kwaliteitsmedia en andere politiek betrokken professionals.” De salonpopulist is eigenlijk de regent die zegt ‘het klopt, het goede volk wordt uitgebuit door ons, de slechte elite’. Gisteren las ik dit stuk “Roze verkiezingsbelofte uit 2012 eindelijk ingelost” in de Volkskrant, een wat mij betreft nogal betreurenswaardig voorbeeld van salonpopulisme.
Het stuk gaat over een wet die het onmogelijk moet maken voor religieuze scholen om homoseksuele leraren te ontslaan omdat zij een homoseksuele relatie aangaan. Deze wet is onderdeel van het zogeheten Roze Stembusakkoord. Maar de wet is niet het nieuws, nee, het feit dat partijen een verkiezingsbelofte nakomen, dat is het nieuws!
“Normaal hebben verkiezingsbeloften een beperkte houdbaarheidsdatum: tot het sluiten van de stembus. Het excuus is dan dat Nederland een coalitieland is. Geen partij haalt de absolute meerderheid. Omwille van de macht moeten compromissen worden gesloten. Daardoor verwateren verkiezingsbeloften of worden ze faliekant gebroken.”
En
“De regel [het breken van beloftes, GS] wordt bevestigd door een uitzondering: het Roze Stembusakkoord.”
Klopt dit? Verdwijnen verkiezingsbeloften als sneeuw voor de zon? Is het nieuws dat partijen hun verkiezingsbeloftes uitvoeren? – de auteur van het stuk – had er goed aan gedaan het werk van Tom Louwerse te consulteren. Tom heeft dit zelfs al 2 keer besproken op deze site (hier en hier). Tom bespreekt onderzoek dat laat zien dat in Nederland regeringspartijen 57% van hun verkiezingsbeloftes waarmaken. Wat nou regel bevestigt uitzondering?! Ook valt het stemgedrag van partijen in het parlement goed te voorspellen uit de verkiezingsbeloftes die zij gemaakt hebben (hier).
Natuurlijk is Nederland een coalitieland en kunnen niet alle verkiezingsbeloftes waargemaakt worden. Ik laat in het midden of een regeringspartij beloftes breekt “omwille van de macht”, of omdat de gebroken belofte het mogelijk maakt om een andere belofte in te voeren. Of wellicht heeft de regering te maken met veranderende omstandigheden die bepaalde beloftes onuitvoerbaar, onredelijk of onzinnig maken. Overigens is het breken van verkiezingsbeloftes niet alleen een eigenschap van een “coalitieland” (hier). Dat hoef je de gevangenen op Guantanamo Bay niet uit te leggen.
Het artikel schetst dus een vertekenend beeld van de politiek. Het Roze Stembusakkoord is geen uitzondering die de regel bevestigt. Partijen breken beloftes – vaak zelfs – maar niet zo vaak dat ze nooit een belofte zouden houden. En het breken van beloftes komt niet altijd door machtsspelletjes. Het artikel begint op deze manier scherp en leuk (?), maar ik verwacht van een krant duiding ondersteunt door feiten, niet salonpopulistisch gebral.
PS: Misschien vergis ik me en is dit geen voorbeeld van salonpopulisme. Van Os spreekt immers over kwaliteitskranten. Het bovenstaande doet vermoeden dat de Volkskrant niet in die categorie thuishoort.
Wat een ongelofelijk goed verhaal. Hier pas even stilte… al wil ik zo graag weer nog meer over salonpopulisme vertellen – bijvoorbeeld dat het NIET hetzelfde is als regenten die zeggen: ja, wij zijn een in onszelf gekeerde elite die niet luisteren naar het volk. De elite wil helemaal geen regent meer zijn, maar liever journalist, galeriehouder, advocaat, wetenschapper, vermogensbeheerder – en dan lekker kankeren op die domme politici… (“Halbe Zijlstra heeft niet eens de universiteit afgemaakt!” Dat werk.)