Sancties tegen Rusland: zinvol of nutteloos?

Vanwege de verslechterende situatie in Oekraïne heeft de G7 dit weekend aangekondigd met nieuwe sancties tegen Rusland te komen (zie hier). Een belangrijke vraag is of dergelijke sancties eigenlijk wel zin hebben. Hoewel het lastig is daar voorspellingen over te doen, waag ik – mij baserend op een recentelijk gepubliceerde politicologische studie – een poging.

Er zijn behoorlijk wat onderzoekers die zich met de vraag bezighouden wanneer sancties nu precies werken en wanneer niet. Hoewel de resultaten allesbehalve eenduidig zijn, is er zeer recentelijk een studie verschenen die een overzicht biedt van alle bestaande verklaringen, en vaststelt wat op welk moment werkt (zie hier, paywall). De onderzoekers, Navin Bapat en collega’s, kijken niet alleen naar gevallen waar sancties al daadwerkelijk zijn ingesteld. Om het effect dat uitgaat van sancties volledig te begrijpen, moeten we volgens hen ook onder de loep nemen wat er gebeurt als er alleen nog maar gedreigd wordt met het instellen van sancties.

Hun analyse is gebaseerd op 888 gevallen van sancties in de periode tussen 1971 en 2000. Sancties zijn gedefinieerd als acties die door één of meerdere landen worden ingesteld om de economische relaties met een ander land te beperken of te beëindigen – met als doel om op die manier het betreffende land te bewegen zijn beleid te veranderen.

Er blijken twee factoren te zijn die bepalen of de dreiging met sancties of daadwerkelijk ingestelde sancties succes hebben. Ten eerste zijn de economische kosten voor het land dat de sancties ondergaat van grote invloed. Hoe groter de economische schade voor het land, hoe sneller de beleidsstandpunten gewijzigd zullen worden. Ten tweede is het ook van belang of de sancties ondersteund worden door internationale instituties. Hoe groter de steun van de internationale gemeenschap, hoe groter de kans dat de sancties succes hebben.

De huidige sancties van de VS en de EU worden door veel landen gesteund en lijken daarom wel degelijk effect te kunnen genereren. Wat betreft de economische schade voor Rusland lopen de meningen uiteen. Hoewel sommigen van mening zijn dat de huidige sancties geen zoden aan de dijk zetten (zie Vladislav Inozemtsev, hoogleraar economie, hier), heeft de Russische premier Medvedev zelf aangegeven dat Rusland wel degelijk last heeft van de sancties (zie hier).

Ik zou voorzichtig willen concluderen dat de internationale gemeenschap op de goede weg is. Het opvoeren van de sancties tegen Rusland is, los van de politieke boodschap die er van uit gaat, vooral ook de juiste strategie omdat sancties het best lijken te werken als ze worden gesteund door internationale instituties, en, bovendien, de gesanctioneerde écht financieel pijn doen…