Voor het eerst staan zowel DENK als BIJ1 in de peilingen op Tweede Kamerzetels. Voor beiden is het geven van een stem aan burgers met een migratie-achtergrond en niet-Witte Nederlands een speerpunt. Gaan deze groepen kiezers nu dan ook meer stemmen?
Opkomst 2021
De opkomst voorspellen ga ik niet doen. Ik heb geen glazen bol; we hebben surveydata1 van de afgelopen weken. In het algeheel lijken die cijfers te suggereren dat de opkomst op 15 tot en met 17 maart over die van 2017 (81,6%) heen gaat. Maar schijn bedriegt: in surveys wordt de opkomst altijd overschat. In de eerste plaats omdat mensen, vooral hogeropgeleiden en politiek geïnteresseerden, het sociaal en individueel wenselijke ‘ja’ antwoorden. In de tweede plaats, omdat mensen vooraf wel willen gaan, maar er soms toch niet aan toekomen.
De mitsen en maren afwegend, valt het wel op dat stemgerechtigden met een migratie-achtergrond inderdaad betrekkelijk minder vaak zeggen zeker te gaan stemmen. Ze twijfelen juist des te meer nog of ze de trip naar de stembus of brievenbus maken. Echter, ook als we ervan uitgaan dat alle twijfelaars gaan stemmen dan nog zien we dat kiezers met een Westerse en niet-Westerse migratieachtergrond significant minder waarschijnlijk gaan stemmen.
We hebben ook gevraagd of mensen in 2017 zijn gaan stemmen. Vergelijken we van degenen die mochten stemmen het aantal mensen dat ja zei en zegt, dan is het gat tussen mensen zonder en met migratie-achtergrond in de twee verkiezingen niet heel anders in onze data. Gaan alle twijfelaars wel stemmen, dan is het gat in 2021 een derde kleiner dan voor 2017.
Juist de grote groep twijfelaars geeft aan dat een campagne zoals die van BIJ1 nog wel echt een verschil kan maken. Juist ook omdat we het hebben over ongeveer een miljoen Nederlanders met een Antilliaanse, Marokkaanse, Surinaamse of Turkse Achtergrond op ruim 13 miljoen stemgerechtigden in totaal.
De ‘zwarte stem’
Simons is de eerste zichtbare lijsttrekker met dergelijk roots, ze voert campagne om deze mensen een stem te geven, en deze keer lijken zij en haar BIJ1 voor het eerst kans te hebben op een landelijke zetel. Zoals ze zelf recent liet optekenen:
“wij vinden het belangrijk dat de mensen hier, veelal met een Surinaamse, Antilliaanse of Afrikaanse achtergrond, gaan stemmen. Het liefst op ons, maar we vinden het nog belangrijker dat ze überhaupt gaan stemmen.”
Onze data2 lijken te suggereren dat er inderdaad juist extra mobilisatie van de zwarte stem is deze verkiezing. Onderzoek naar eerder verkiezingen in Nederland laat structureel zien dat juist deze groep de laagste opkomst kende3, maar dat zien we niet terug in onze data. Als we de intentie om te stemmen vergelijken voor de drie grootste groepen niet-Westerse kiezers, dan valt op dat mensen met een Surinaamse of (voormalig) Antiliaanse achtergrond juist niet achterblijft bij de andere groepen. Dit is des te opvallender als we ons realiseren dat de vraag naar of ze gestemd hebben in 2017 wel een gat van zo’n 5 a 7 procentpunten met de Marokkaanse en Turkse kiezers laat zien.
Het Simons-effect?
Op basis van deze eerste dataverkenning kunnen we dat niet zomaar dat Simons in de Kamer komt, want gaan stemmen is niet hetzelfde als stemmen voor BIJ1. “Geeft niet. Als je maar gaat stemmen” zei Simons daarover in het eerder geciteerde artikel. En dat gaan stemmen lijkt haar te zijn gelukt. Het is moeilijk om het bovenstaande cijfers los te zien van de Black Lives Matter beweging en BIJ1s vertaling daarvan naar de Nederlandse politiek. De nieuwe NKO en DEMS data suggereren wel degelijk dat kiezers met een Antilliaanse en Surinaamse achtergrond meer gaan stemmen de komende dagen.
Noten
1) Zie de NKO-disclaimer hieronder
2) Deze cijfers zijn enkel gebaseerd op de DEMES en niet op de LISS-panel data (van wie de exacte achtergrond verder niet bekend is), welke wel in Figuur 1 zijn meegenomen. De steekproef is dus kleiner en de opkomst wat hoger. De focus ligt op de overeenkomsten tussen de groepen, welke robuust zijn ook zonder controle voor politieke interesse.
3) Zie bijvoorbeeld hier, hier, hier.
NKO Disclaimer
De resultaten in deze blog op basis van het Nationale Kiezersonderzoek en het Dutch Ethnic Minority Election Study zijn gebaseerd op enquêtedata verzameld in de weken voorafgaande aan de verkiezingen. Deze data zijn nog ongewogen en nog niet 100% compleet. In het belang van het publieke debat rapporteren we er hier over, maar er moet voorzichtig omgegaan worden met de puntschattingen. In dat licht ligt de nadruk dan ook op de duidelijke patronen, verschillen en overeenkomsten, welke minder gevoelig zijn voor kleine verschuivingen in de data.
Met andere woorden: hoewel de cijfers nog wat kunnen verschuiven – en sowieso rekeninghouden met foutmarges dienen te worden geïnterpreteerd – gaan we er vanuit dat de getrokken conclusies robuust zijn. Minder duidelijke resultaten rapporteren we in deze fase niet.
Nationaal Kiezersonderzoek
Het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) is het toonaangevende kiezersonderzoek onder een representatieve groep stemgerechtigden in Nederland. Sinds 1971 voert Stichting Kiezersonderzoek Nederland (SKON) het NKO uit rond iedere Tweede Kamerverkiezing. Onder leiding van Marcel Lubbers (Universiteit van Utrecht), Tom van der Meer (Universiteit van Amsterdam), Take Sipma, Kristof Jacobs en Niels Spierings (Radboud Universiteit) is ook in 2021 aan Nederlanders gevraagd naar hun stemgedrag en politieke opvattingen rondom belangrijke maatschappelijke thema’s. De dataverzameling is uitgevoerd door I&O op basis van een door het CBS aangeleverde aselecte steekproef van de Nederlandse stemgerechtigde bevolking. Daarnaast is een deel ingebed binnen het LISS-panel, zodat dezelfde mensen over de tijd gevolgd kunnen worden. De hier gerapporteerde resultaten zijn op basis van de voorlopige I&O steekproef.
Deze blog is gebaseerd op het LISS-paneldeel aangezien de andere data nog niet beschikbaar zijn.
Dutch Ethnic Minority Election Study
Uit eerdere dataverzamelingen van het NKO bleek dat mensen met een migratieachtergrond sterk ondervertegenwoordigd waren en de groep bovendien te klein is om valide uitspraken te doen gezien de steekproefomvang van het NKO. De politieke ervaringen, ideeën en acties van deze groep willen we echter wel beter begrijpen en een stem geven. Daarom is deze verkiezing gekozen om een extra dataverzameling uit te voeren specifiek gericht op mensen met een migratieachtergrond (eerste en tweede generatie). Dit heeft geresulteerd in het eerste Dutch Ethnic Minority Election Study (DEMES).
De voorlopige en ongewogen DEMES data hebben een sterkere oververtegenwoordiging van politiek geïnteresseerden. Daarom heb ik de opkomstschatting gecontroleerd politieke interesse, naast geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. De cijfers in de grafieken reflecteren de opkomst voor mensen met gemiddelde scores op die factoren. Voor het doel van dit blog is het belangrijk om ons te realiseren dat eerdere onderzoek aangeeft dat politieke interesse vaak lager is onder mensen met een migratie-achtergrond; de verschillen kunnen daarbij nog wat onderschat zijn. Aan de andere kant, kunnen juist de Black Lives Matter-beweging, DENK en BIJ1 het politieke-interessegat ook deels gedicht hebben.
Afbeelding: Bron (CC3.0)
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.