• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

SP en PVV stemmen heel verschillend, ook op populistische onderwerpen

door Tom Louwerse 29/11/2013 2 Reacties

Populistische partijen stonden de afgelopen jaren centraal in de wetenschappelijke belangstelling. De verklaringen voor hun succes, de achterban,  invloed op andere partijen, regeringsdeelname en vele andere aspecten werden de afgelopen jaren onder de loep gelegd. Steeds komt daarbij de vraag naar boven wat populisme nu eigenlijk is. Veel van de antwoorden die op die vraag worden gegeven zijn gebaseerd op een zorgvuldige analyse van het karakter en de standpunten van partijen die als populistisch bestempeld worden. Daarbij komen kenmerken als anti-elitair en het opkomen voor ‘het (homogene) volk’ steeds weer naar voren. De vraag is in hoeverre deze populistische kenmerken terug te vinden zijn in het parlementaire gedrag van populisten. Is er iets te bespeuren als populistisch stemgedrag in de Tweede Kamer of stemmen populistische partijen toch vooral op basis van hun (andere) ideologische standpunten?

Simon Otjes en ikzelf hebben het parlemenatire stemgedrag van de Partij voor de Vrijheid (PVV) en de Socialistische Partij (SP) voor de periode 2004-2010 naast elkaar gelegd (paywall). Deze twee partijen worden in de literatuur vaak aangeduid als voorbeelden van een linkse en een rechtse populistische partij. Dat is bijzonder, want in geen enkel ander Europees land vinden we beide soorten populisme op hetzelfde moment terug in het parlement. Toegegeven, wat de SP betreft is er een debat in hoeverre deze partij nog echt populistisch is sinds de jaren 2000, maar ook recentelijk zijn elementen van anti-elite en pro-volk retoriek nog duidelijk terug te vinden in het verkiezingsprogramma van de partij.

De SP en PVV vertonen beide populistische trekken, maar ze zijn in programmatisch opzicht heel verschillend. De SP kiest voor een uitgesproken linkse koers, terwijl de PVV een cultureel rechts en nationalistisch beleid voorstaat. We verwachten dan ook niet dat de partijen op alle onderwerpen vaak samen zullen stemmen: ze doen dat in zo’n 44% van de stemmingen, terwijl GroenLinks ruim 80% hetzelfde stemt als de SP en de VVD meer dan 70% hetzelfde als de PVV. Maar als het gaat om onderwerpen die raken aan de kern van het populisme, zoals democratisering en het (ongevraagd) overhevelen van nationale taken aan de Europese Unie, zouden we verwachten dat SP en PVV elkaar relatief vaker kunnen vinden.

 

Overeenkomst stemgedrag SP en PVV 2004-2010

 

Als we kijken naar stemmingen over moties en amendementen over democratische vernieuwing, dan zien we nauwelijks toenadering tussen PVV en SP. Ze stemmen wel iets vaker samen dan gemiddeld, maar dat doen bijna alle partijen op deze onderwerpen. Wat Europa betreft zien we wel een duidelijk verschil, zeker als het gaat om kwesties als de inrichting van de Europese Unie. Daar zijn SP en PVV het vaker eens en dat zien we terug in het stemgedrag.

We hebben ook gekeken naar stemgedrag over migratie. Soms wordt beweerd dat een vijandige houding ten opzichte van ‘anderen’ onderdeel zou zijn van populisme; dat wordt dan vaak vertaald als een kritische houding ten opzichte van immigratie. We zien in het Nederlandse stemgedrag juist dat SP en PVV op dit onderwerp nog minder vaak hetzelfde stemmen als ze normaal al doen. Migratie is dus eerder een onderwerp dat hoort bij radicaal-rechts populisme, dan bij populisme in het algemeen.

Populisme laat zich in het parlementaire gedrag van partijen dus niet duidelijk zien. Voor SP en PVV zijn andere standpunten doorgaans veel belangrijker voor hun stellingname in parlementair stemgedrag. Het is dus te gemakkelijk om links- en rechtspopulistische partijen op één hoop te gooien: beide zijn wellicht ontevreden over wat de zittende elite doet voor de gewone man, maar in de praktijk gedragen deze partijen zich heel anders.

Categorie: Politieke partijen, Religie, ideologie en ethiek Tags: parlementair stemgedrag, Populisme, PVV, SP, tweede kamer

Over de auteur

Tom Louwerse
Tom Louwerse is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op politieke representatie, parlementair gedrag, verkiezingen, peilingen en stemhulpen.
Website: https://www.tomlouwerse.nl/nl
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Reacties

  1. Josse de Voogd zegt

    21/04/2014 om 21:38

    Er is een verschil tussen ‘parlementair gedrag’ en ‘gedrag’.
    Politiek gedrag is meer dan de stemmingen. Het ophangen van posters (‘grote schoonmaak’) en de retoriek in tv-programma’s (Marijnissen die roept dat het kabinet moet opstappen), ook dat is gedrag. En dat gedrag beïnvloedt een bepaalde samenleving en politieke cultuur. En daarin heeft naar mijn mening de SP een hele nare invloed die veel lijkt op de PVV. Progressief links is geobsedeerd door het migratievraagstuk en vergeet daardoor kritisch de SP te volgen. De ‘grote schoonmaak’ campagne was ook walgelijk.

    Verder zou je eventueel aan bepaalde stemmingen een hoger gewicht kunnen geven. Partijen moeten over heel veel grote en kleine zaken stemmen, ook al boeit het ze niks. De AOW was voor beiden vreselijk belangrijk, en daarin komen ze overeen.

    Login om te reageren
  2. Rene Hoogerwerf zegt

    04/08/2018 om 23:35

    Nou , heel anders?
    Van de zes onderwerpen zitten er 2 onder de 50%, 1 op 50% en drie er boven, dus hoezo heel anders?

    Login om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

De diepe wortels van het racisme

De knokploeg van Salvini: ligt het aan de sociale media?

Episode 57 – The Dutchification of Spanish politics, with Llius Orriols

Podcast

Episode 132 – The 2025 German elections, with Tarik Abou-Chadi

We are joined by Tarik Abou-Chadi (Oxford) to discuss the dystopian reality of the 2025 German … [Lees verder...]

Aflevering 131 – Het regionale kiesstelsel van Pieter Omtzigt, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

De Stuk Rood Vlees podcast is terug, en wel met een gortdroge aflevering over kiesstelsels! In het … [Lees verder...]

Episode 130 – Countdown to Extinction (UK edition), with Rob Ford

It's time for our UK election preview with our old pal Rob Ford (University of Manchester). Are the … [Lees verder...]

Populisme

Wie is er bang van ‘het volk’? Politiek elitisme in vier Europese landen

Het succes van populisme leidde de afgelopen jaren tot een omvangrijke literatuur rond de vraag wie … [Lees verder...]

Aflevering 127 – Waardenloze politiek (en een stukje formatie), met Tom van der Meer

Tom van der Meer (UvA) schuift aan om te vertellen over zijn nieuwste boek 'Waardenloze politiek: … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes 2023: de PVV

Op 22 november zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie gaan wij aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2025 StukRoodVlees

Copyright © 2025 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in