• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

51

Waarom vallen gemeenteraadsfracties uiteen?

door Henk van der Kolk 26/11/2015 8 Reacties

Half november 2015 brak de D66 fractie in de gemeenteraad van Almelo in tweeën, nadat begin november ook de PvdA in die gemeenteraad al was geconfronteerd met een splitsing. Gelukkig hadden drie andere fracties na de verkiezingen besloten samen te werken, anders was de versplintering in de Almelose gemeenteraad nog veel groter geweest. De gemeenteraad van 35 zetels had na de twee meest recente afsplitsingen maar liefst 15 fracties. Volgens de plaatselijke pers het grootste aantal fracties in Nederlandse gemeenteraden op dat moment.

De hoge plaats op de ranglijst van gemeenteraden met veel fracties moest Almelo delen met in ieder geval Den Haag, want niet alleen de bevolking van Almelo werd geconfronteerd met afsplitsingen van fracties in de gemeenteraad. In Den Haag zaten in november ook 15 fracties in een raad van 45 zetels. En ook die fracties waren niet allemaal afzonderlijk gekozen bij de verkiezingen 2014. Het raadslid Okcuoglu, bijvoorbeeld, was voor de verkiezingen van 2014 uit de PvdA fractie gestapt, sloot zich aan bij GroenLinks om daar na de verkiezingen met ruzie weer te vertrekken en een eenmansfractie te vormen.

De gebeurtenissen in Almelo en Den Haag roepen de vraag op waarom in sommige gemeenten vaker fracties uit elkaar vallen dan in andere gemeenten. En omdat systematisch onderzoek naar dit fenomeen in Nederlandse gemeenten bij mijn weten ontbreekt, ligt het voor de hand een mogelijk antwoord te zoeken in internationaal vergelijkend onderzoek naar ‘party switchers’: parlementsleden die overstappen van de ene naar de andere partij. Gelukkig is dat onderzoek recentelijk keurig op een rij gezet in een bijdrage van Carol Mershon in het Handbook of Legislative Studies (paywall). Bovendien verscheen er in februari 2013 een studie van O’Brien en Shomer in Legislative Studies Quarterly (paywall), dat enkele verwachtingen toetst aan de hand van nieuwe gegevens en ook een mooi overzicht biedt van de tot nu toe verkregen inzichten.

[Read more…] about Waarom vallen gemeenteraadsfracties uiteen?

Filed Under: Overig Tagged With: 51, afsplitsingen, gemeenteraad, splinterpartijen

Fractieafsplitsingen: partijlogica versus individuele logica

door Kristof Jacobs 13/11/2015 8 Reacties

En plotseling heet het geen ‘zetelroof’ meer. Op dinsdag 10 november liet minister Plasterk weten dat hij ‘fractieafsplitsingen’ niet wettelijk wilde tegengaan. Het grondwettelijk verbieden van een fractieafsplitsing zou “ons partijen-systeem nog dominanter maken dan het nu is.”

We hebben hier op Stuk Rood Vlees al wel vaker geschreven over het fenomeen waarbij Kamerleden uit de partij/fractie stappen en hun zetel ‘meenemen’. Of maatregelen zoals het wijzigen van de grondwet zinvol zijn, valt te betwijfelen. Dit blogje van Tom Louwerse geeft weer waarom het een slecht idee is. Het maakt de partijen inderdaad nog machtiger dan ze al zijn. Dat wisten we al eerder, de minister erkent dat nu eindelijk ook.

Het is echter maar de vraag of hiermee het laatste woord over fractieafsplitsingen gezegd is. Ongetwijfeld zullen er ook in de toekomst politici uit hun fractie stappen. De vraag blijft dan ook waarom er toch weer steeds sprake is van fractieafsplitsingen. In dit blog wil ik één van de redenen daarvoor belichten (er zijn er uiteraard ook andere): de rol van de voorkeurstem en de gevolgen die dit heeft voor partijen.

[Read more…] about Fractieafsplitsingen: partijlogica versus individuele logica

Filed Under: Politieke partijen Tagged With: 51, afsplitsingen

Leave Johan Houwers (ex-VVD) alone! Slechts 20 kamerleden zijn ‘op eigen kracht’ verkozen

door Tom van der Meer 27/03/2015 5 Reacties

Het is u vast niet ontgaan. Johan Houwers is teruggekeerd als Tweede Kamerlid. Niet langer van de VVD, waar hij wegens eerdere fraude niet meer welkom is, maar in zijn eigen eenmansfractie. Hiermee vormt Houwers de zoveelste afscheiding in de huidige Tweede Kamer (zie hier een historisch overzichtje), en hebben PvdA en VVD nog slechts de minimale meerderheid van 76 zetels over.

Niet iedereen staat te juichen over de terugkeer van Houwers. Zo ook Jos Heymans, parlementair verslaggever van de RTL en voorzitter van de parlementaire persvereniging. Volgens Heymans heeft Houwers ‘geen recht’ op zijn Kamerzetel, omdat hij te weinig voorkeursstemmen haalde. Hij zou niets te zoeken hebben in het parlement. Hij zou het ambt misbruiken.

Dat vind ik nogal verregaande conclusies. Heymans leeft wel heel sterk mee met de VVD.

 

Recht op afscheiding is groot goed

Je kan van Houwers’ terugkeer vinden wat je wil. Je kan zeker discussiëren of het moreel aanvaardbaar is dat hij na een eerder vertrek zijn Kamerzetel weer inneemt buiten de fractie waarbinnen hij verkozen is. Maar hem geen recht toekennen op die zetel?

Uiteindelijk stemmen kiezers in Nederland primair op kieslijsten. Dat is de informatie die ze te zien krijgen in het kieshokje. Die lijst, en de volgorde van personen op die lijst, moet dus inderdaad bepalend zijn. Alleen de kiezer kan die volgorde aanpassen: bij de verkiezingen door voorkeursstemmen. Voor de rest moet iedereen van die vooraf bepaalde volgorde afblijven.

Partijen zijn bepalend voor de invulling van die lijsten met personen. In dit geval heeft de VVD dus zelf de foute inschatting gemaakt om Houwers op de lijst te plaatsen. Zij verliezen de zetel. Het is primair hun probleem.

 

Tweede Kamer vol stemvee

Want wat is het alternatief, als afscheiden niet zou mogen? Hoe verhoudt dat zich tot het stemmen zonder last en ruggespraak? Tot het dualisme tussen regering en parlement?

Als je de kritiek op Houwers doortrekt, wordt de Tweede Kamer momenteel bevolkt door stemvee die eigenlijk geen recht hebben op een zelfstandige zetel. Bij de afgelopen verkiezingen waren slechts 26 politici verkozen met voorkeursstemmen (een kwart van de kiesdeler). Daarvan zitten er een paar in de regering, en zijn anderen uit de Kamer verdwenen:

  • 4 VVD’ers (waarvan alleen Fred Teeven nu in de Tweede Kamer zit)
  • 6 PvdA’ers (waarvan 1 inmiddels is afgescheiden, en er 2 in de regering zitten)
  • 2 PVV’ers
  • 4 CDA’ers (waaronder Pieter Omtzigt die van plaats 39 naar 3 steeg)
  • 2 SP’ers
  • 3 D66’ers
  • 1 GL’er (Jolande Sap, inmiddels vertrokken uit de Tweede Kamer)
  • 1 CU’er
  • 1 SGP’er
  • 1 PvdD’er
  • 1 50+’er

Al met al is nog geen 14% van de huidige Tweede Kamer verkozen met voorkeurstemmen. De rest zou dus geen recht hebben op de eigen zetel… Althans, als je de kritiek doortrekt.

 

Als je het dan doet, doe het dan ook goed

Wellicht kunnen we de samenstelling van de Tweede Kamer nog radicaler aanpakken. Laat alleen de lijsttrekkers direct verkozen worden. Dan bestaat onze volksvertegenwoordiging voortaan uit slechts 10 tot 12 Kamerleden. Dat ruimt op, en maakt het debat veel overzichtelijker. Dan geven we de verkozen lijsttrekkers ambtelijke ondersteuning, spreektijd, en stem naar het gewicht van die partij (relatief aan het aandeel stemmen dat ze hebben verkregen).

Dan heb je ook geen last meer van afsplitsingen.

Of van last en ruggespraak.

Of van dualisme.

Filed Under: Politieke partijen Tagged With: 51, afscheiding, Houwers

‘Zetelroof’ verbieden, een goed idee?

door Tom Louwerse 21/11/2014 1 Reactie

Minister Plasterk zinspeelde vandaag op maatregelen tegen ‘zetelroof’*: het fenomeen dat Kamerleden tussentijds uit hun fractie stappen en een nieuwe vormen. Hij vindt dat niet eerlijk, want die Kamerleden hadden hun zetel vaak niet ‘zelf verdiend’. Naar aanleiding van een soortgelijk voorstel van CDA-fractievoorzitter Buma, bekeek ik eerder hoe andere landen met deze situaties omgaan:

“Regels tegen het verlaten van de fractie zijn in oude democratieën (…) vrij uitzonderlijk. (…) Op nationaal niveau zette Kenneth Janda de beschikbare cijfers uiteen in een working paper.

 

Tabel

 

Van de meer gevorderde democratieën hebben alleen India, Israël, Portugal en Trinidad & Tobago (het vijfde land noemt Janda niet) wetten die ervoor zorgen dat parlementariërs hun zetel verliezen als ze hun fractie verlaten. In nieuwere en semi-democratieën zijn er veel meer voorbeelden te vinden, zoals Bulgarije, Roemenië, Mexico, Oekraïne, Nepal, Nigeria, en Tanzania. [Read more…] about ‘Zetelroof’ verbieden, een goed idee?

Filed Under: Politieke partijen Tagged With: 51, overlopen, zetelroof

Is er leven na de fractie? 45 jaar succesvolle en vooral mislukte afsplitsingen in de Tweede Kamer

door Tom van der Meer 14/11/2014 0 Reacties

Gisteravond zijn Tweede-Kamerleden Kuzu en Öztürk uit de PvdA-fractie gestapt, hoewel ze beiden parlementslid zullen blijven. De PvdA worstelt met haar verhouding tot migrantengroepen. De bijnaam ‘Partij voor de Allochtonen’ is al jaren achterhaald. Er zou dus wel eens ruimte kunnen zijn voor een partij die zich op traditionele migrantengroepen richt.

Maar in het verleden zijn afsplitsingen zelden succesvol gebleken.

[Read more…] about Is er leven na de fractie? 45 jaar succesvolle en vooral mislukte afsplitsingen in de Tweede Kamer

Filed Under: Politieke partijen Tagged With: 51, afsplitsing, afsplitsingen, fractie, kuzu, LPF, ozturk, partij, Partij van de Arbeid, PvdA, samsom

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Voorbij de usual suspects: waarom participeren burgers niet?

De participatie-elite en de participatieparadox

‘Minder, minder, minder’ invloed PVV in Tweede Kamer?

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in