51

Het is u vast niet ontgaan. Johan Houwers is teruggekeerd als Tweede Kamerlid. Niet langer van de VVD, waar hij wegens eerdere fraude niet meer welkom is, maar in zijn eigen eenmansfractie. Hiermee vormt Houwers de zoveelste afscheiding in de huidige Tweede Kamer (zie hier een historisch overzichtje), en hebben PvdA en VVD nog slechts de minimale meerderheid van 76 zetels over.

Niet iedereen staat te juichen over de terugkeer van Houwers. Zo ook Jos Heymans, parlementair verslaggever van de RTL en voorzitter van de parlementaire persvereniging. Volgens Heymans heeft Houwers ‘geen recht’ op zijn Kamerzetel, omdat hij te weinig voorkeursstemmen haalde. Hij zou niets te zoeken hebben in het parlement. Hij zou het ambt misbruiken.

Dat vind ik nogal verregaande conclusies. Heymans leeft wel heel sterk mee met de VVD.

 

Recht op afscheiding is groot goed

Je kan van Houwers’ terugkeer vinden wat je wil. Je kan zeker discussiëren of het moreel aanvaardbaar is dat hij na een eerder vertrek zijn Kamerzetel weer inneemt buiten de fractie waarbinnen hij verkozen is. Maar hem geen recht toekennen op die zetel?

Uiteindelijk stemmen kiezers in Nederland primair op kieslijsten. Dat is de informatie die ze te zien krijgen in het kieshokje. Die lijst, en de volgorde van personen op die lijst, moet dus inderdaad bepalend zijn. Alleen de kiezer kan die volgorde aanpassen: bij de verkiezingen door voorkeursstemmen. Voor de rest moet iedereen van die vooraf bepaalde volgorde afblijven.

Partijen zijn bepalend voor de invulling van die lijsten met personen. In dit geval heeft de VVD dus zelf de foute inschatting gemaakt om Houwers op de lijst te plaatsen. Zij verliezen de zetel. Het is primair hun probleem.

 

Tweede Kamer vol stemvee

Want wat is het alternatief, als afscheiden niet zou mogen? Hoe verhoudt dat zich tot het stemmen zonder last en ruggespraak? Tot het dualisme tussen regering en parlement?

Als je de kritiek op Houwers doortrekt, wordt de Tweede Kamer momenteel bevolkt door stemvee die eigenlijk geen recht hebben op een zelfstandige zetel. Bij de afgelopen verkiezingen waren slechts 26 politici verkozen met voorkeursstemmen (een kwart van de kiesdeler). Daarvan zitten er een paar in de regering, en zijn anderen uit de Kamer verdwenen:

• 4 VVD’ers (waarvan alleen Fred Teeven nu in de Tweede Kamer zit)
• 6 PvdA’ers (waarvan 1 inmiddels is afgescheiden, en er 2 in de regering zitten)
• 2 PVV’ers
• 4 CDA’ers (waaronder Pieter Omtzigt die van plaats 39 naar 3 steeg)
• 2 SP’ers
• 3 D66’ers
• 1 GL’er (Jolande Sap, inmiddels vertrokken uit de Tweede Kamer)
• 1 CU’er
• 1 SGP’er
• 1 PvdD’er
• 1 50+’er

Al met al is nog geen 14% van de huidige Tweede Kamer verkozen met voorkeurstemmen. De rest zou dus geen recht hebben op de eigen zetel… Althans, als je de kritiek doortrekt.

 

Als je het dan doet, doe het dan ook goed

Wellicht kunnen we de samenstelling van de Tweede Kamer nog radicaler aanpakken. Laat alleen de lijsttrekkers direct verkozen worden. Dan bestaat onze volksvertegenwoordiging voortaan uit slechts 10 tot 12 Kamerleden. Dat ruimt op, en maakt het debat veel overzichtelijker. Dan geven we de verkozen lijsttrekkers ambtelijke ondersteuning, spreektijd, en stem naar het gewicht van die partij (relatief aan het aandeel stemmen dat ze hebben verkregen).

Dan heb je ook geen last meer van afsplitsingen.

Of van last en ruggespraak.

Of van dualisme.