Politicologie en actualiteit

Forum voor Democratie

De gaande en de komende kiezer: Forum voor Democratie na de breuk

door Manuel Kaal 1 Reactie

In november 2020 vertrokken veel prominenten bij Forum voor Democratie, nadat bekend werd dat binnen de JFVD antisemitische en nazistische app berichten werden verstuurd. Dit leidde tot veel tumult binnen de partij, waartoe ook veel kiezers de partij de rug toekeerden. Hoewel Forum voor Democratie al een dalende trend had in de peilingen, gaf een groot gedeelte van de tot dan toe gebleven kiezers aan niet meer op de partij te willen stemmen, en daalde het zetelaantal tot 2 zetels in de peiling van Kantar.

In een openbare brief van Nicki Pouw Verweij, waarin zij de gebeurtenissen bespreekt van een (verkiezings)teambuildings activiteit georganiseerd door de partij, komen naast antisemitische uitlatingen naar voren dat Baudet een andere koers wil varen in de verkiezingscampagne. Vrijheid, en (mogelijk het niet bestaan van) corona, dienen de belangrijkste verkiezingsthema’s te worden. Dat in plaats van de bekende populistische conservatieve stokpaardjes, immigratie en Europese integratie. De gevolgen zijn inmiddels bekend. Een gedeelte van de partijkern splitste zich af en richtte een nieuwe partij op, met de naam JA21. Baudet herroverde de macht binnen Forum voor Democratie en richtte zich, samen met Wybren van Haga, op de nieuwe verkiezingsstrategie.

Inmiddels is de verkiezingsuitslag bekend. JA21 is als nieuwe partij met 3 zetels de Tweede Kamer binnengekomen en Forum voor Democratie stijgt van 2 zetels in de Tweede Kamer naar 8 zetels. Beide partijen boekten dus winst. De verkiezingsuitslag roept een aantal vragen op namelijk; heeft Baudet inderdaad de kiezers die hij verloor naar aanleiding van het tumult in zijn partij weer weten te herroveren, zoals hij zelf beweerd volgens de brief van Nicki Pouw Verweij (p. 2, regel 9)? En vervolgens; om wat voor reden gaven deze kiezers hun stem aan Baudet of aan een andere partij?

Tabel 1. Voorgenomen en daadwerkelijk stemgedrag FvD-kiezers uit 2020

Keerden kiezers terug bij Forum?

Om die vraag te kunnen beantwoorden kijken we nog eens naar de respondenten die daags na het uiteenvallen van Forum voor Democratie in november 2020 ondervraagd zijn. Destijds werd gevraagd op welke partij zij van plan waren te stemmen. Van de respondenten die destijds aangaven niet meer op Forum voor Democratie willen te stemmen, heeft uiteindelijk ongeveer driekwart (74%) van hen dat ook niet meer gedaan. Een vijfde van hen (20%), is uiteindelijk toch teruggekeerd bij Forum voor Democratie. Andersom heeft minder dan de helft van de kiezers die eind november nog van plan waren op Forum voor Democratie te stemmen (41%), dat ook daadwerkelijk gedaan. De helft van hen (50%), heeft uiteindelijk besloten om 4 maanden later bij de Tweede Kamerverkiezingen, op een andere partij te stemmen. Zie de tabel hieronder. In dat kader kan gesteld worden dat het Baudet niet gelukt is om deze kiezers terug te winnen.

Naar welke partijen zijn deze stemmen gegaan van kiezers die allen, sinds mei 2020, eens in een Kantar-peiling hebben aangegeven op Forum voor Democratie te gaan stemmen? Hieronder is te zien dat bijna de helft van de kiezers (49%) (terug) is gekeerd naar de PVV. Als tweede alternatief staat de nieuwe partij JA21, waar uiteindelijk 17% van de kiezers haar stem aan heeft gegeven. Gevolgd door de VVD, waar uiteindelijk één op de tien kiezers die eerder Forum voor Democratie zou stemmen, zich uiteindelijk naartoe heeft gekeerd. Zie de figuur hieronder.

Op basis van deze gegevens kun je concluderen dat Joost Eerdmans en Annabel Nanninga inderdaad een deel van de kiezers van Forum voor Democratie heeft meegenomen, al zal het aandeel dat uiteindelijk mee is gegaan lager zijn dan gehoopt. Daarbij dient wel aangetekend te worden, dat kiezers die eerder dan mei 2020 al bij Forum voor Democratie waren afgehaakt, in dit onderzoek niet zijn meegenomen.

Belangrijkste onderwerp voor stemkeuze

De voorgestelde, gewijzigde verkiezingsstrategie van Forum voor Democratie, waar Nicki Pouw Verweij in haar brief over rept, is ook duidelijk te herkennen in het meest belangrijke onderwerp om volgens kiezers op Forum of een andere partij te stemmen. Het belangrijkste onderwerp voor deze kiezers om op Forum voor Democratie te stemmen is dan ook de bestrijding van het coronavirus. Omgekeerd vindt een grote groep kiezers die op een andere partij dan Forum voor Democratie gestemd hebben ‘immigratie’ het belangrijkste onderwerp.

Conclusie

Dat Forum voor Democratie tussen november 2020 en maart 2021 haar electorale basis aardig heeft aangepast, dat is duidelijk. Met een andere verkiezingsstrategie, gericht op vrijheid en het coronavirus heeft zij uiteindelijk 8 zetels weten te behalen. Van de oorspronkelijke kiezersgroep is uiteindelijk weinig bij de partij gebleven. Hoe de nieuwe kiezersgroep van Forum voor Democratie eruitziet is een belangrijk onderwerp voor vervolgonderzoek. Of deze groep blijvend is, dat is iets dat de toekomst zal uitwijzen. Joost Eerdmans, Annabel Nanninga en Nicki Pouw Verweij, oud leden van Forum voor Democratie die zijn vertrokken en een nieuwe partij hebben opgericht, JA21, hebben slechts een klein deel van de kiezers dat tot hun afscheiden nog trouw was aan Forum weten mee te nemen. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in 3 zetels in de Tweede Kamer. Het overgrote gedeelte van de andere kiezers zocht zijn of haar heil (weer) bij de PVV. Het behalen van Kamerzetels voor een nieuwe partij is sowieso een succes dat weinige nieuwe partijen gegeven is. Maar de potentie van de partij zal wellicht wringen met het behaalde eindresultaat. Hoe dit succes voor JA21 tot stand is gekomen, is ook een belangrijk onderwerp voor vervolgonderzoek.

Afbeelding: Bron

Plaatjes van de electoraatjes: FVD

door Matthijs Rooduijn 1 Reactie

Op 17 maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie ga ik aan de hand van een aantal grafieken in op de kiezers van de tien grootste partijen volgens de peilingen: FVD, PvdD, CU, PvdA, SP, GL, D66, CDA, PVV en VVD. Wat zijn de sociaal-demografische kenmerken en de opvattingen van de kiezers van deze partijen? En hoe verschillen ze van de kiezers van hun directe politieke concurrenten? Vandaag deel 1: FVD.

En dat is meteen de lastigste van de tien… In april 2019 stond Forum voor Democratie (FVD) op 22-26 zetels  in de Peilingwijzer. Na het vertrek van partijorganisator en gematigde kracht Henk Otten, het uitbreken van de coronacrisis, en als klap op de vuurpijl de eindejaarschaos van een paar weken geleden, zijn daar inmiddels nog maar 2-4 virtuele zetels van over. FVD staat nu op een keerpunt. Zal de partij volledig instorten? Of zullen Baudet en de zijnen de komende maanden weer voorzichtig wat opkrabbelen?

De campagne is nog jong, dus het kan nog alle kanten op. Maar het opkrabbelscenario is alleen denkbaar als Baudet er in zal slagen een (flink) deel van de virtueel weggelopen kiezers weer aan zich te binden. In dit blogje zal ik aan de hand van een aantal grafieken laten zien wat de kenmerken waren van de FVD-achterban van ongeveer een jaar geleden. In de peilingen stond de partij toen op 13-17 zetels. Wat waren de sociaal-demografische kenmerken en opvattingen van de FVD-kiezers van destijds? En hoe verschilden ze van de kiezers van FVD’s directe politieke concurrenten? Als Baudet een comeback wil maken zal hij zich op deze kiezers moeten gaan richten.

FVD is een typisch radicaal-rechtse populistische partij. De belangrijkste standpunten van de partij hebben te maken met immigratie (daar moet een harde rem op), de Europese Unie (de partij pleit voor “een intelligente uittreding”) en de politieke elite (“kartelpartijen” moeten worden weggestemd). Door middel van bindende referenda hoopt FVD Nederland “weer op de eerste plaats” te zetten. Volgens gegevens van het Chapel Hill Expert Survey (dat op basis van de oordelen van politicologen en andere experts de inhoudelijke posities van partijen vaststelt) is FVD ongeveer even sterk anti-immigratie en anti-elite als de PVV, en is de partij nóg sterker Eurosceptisch. Als het gaat om ethische kwesties is de partij licht progressief, en met betrekking tot economische issues behoorlijk rechts (vergelijkbaar met de VVD).   

Zien we dit profiel ook terug bij het FVD-electoraat (van een jaar geleden)? Figuur 1 hieronder laat een aantal sociaal-demografische kenmerken van de FVD-kiezer zien (de data zijn verzameld in het LISS panel, in de methodologische bijlage wordt dit verder toegelicht). Het eerste staafdiagram linksboven toont aan dat de partij een stuk populairder is onder mannen dan onder vrouwen. Bijna 70% van de FVD-kiezers is man. Als we kijken naar opleidingsniveau (rechtsboven) valt op dat FVD vooral populair is onder middelbaar opgeleiden, en niet zozeer onder laagopgeleiden (zoals veel andere radicaal-rechtse partijen in Europa). Verder is het opvallend dat FVD-kiezers vrijwel niet verschillen van andere kiezers als we kijken naar hun woonomgeving (stedelijkheid, linksonder), maar gemiddeld wel iets jonger zijn (rechtsonder) – al zijn de verschillen met andere kiezers niet heel groot. 

Figuur 1: FVD-kiezers vergeleken met kiezers van andere partijen met betrekking tot 4 sociaal-demografische kenmerken, begin 2020 (inclusief 95%-betrouwbaarheidsintervallen).

Wat zijn nu de opvattingen van het FVD-electoraat? Figuur 2 laat zien in welke mate FVD-kiezers zichzelf als links (0) of rechts (10) omschrijven, en of ze weinig (0) of veel (10) vertrouwen in politieke partijen hebben. De linker grafiek toont aan dat mensen die in 2020 zeiden op FVD te willen gaan stemmen zichzelf ook als veel rechtser zagen dan mensen die van plan waren op een andere partij te stemmen (een verschil tussen de gemiddelden van 2.5 op een 11-puntsschaal is behoorlijk groot). Ook is de spreiding onder FVD-kiezers een stuk kleiner dan onder andere kiezers (de groene “box” is kleiner dan de rode). Dit is niet zo gek aangezien de kiezers van alle andere partijen (zowel links als rechts) bij elkaar zijn gegooid. FVD-kiezers verschillen ook flink van andere kiezers als we kijken naar de mate van vertrouwen in politieke partijen (zie de grafiek rechts). FVD-kiezers hebben flink minder vertrouwen dan andere kiezers (een verschil van ongeveer 2 op een 11-puntsschaal). Opvallend genoeg bestaan er wel behoorlijk wat verschillen binnen het FVD-electoraat: de spreiding is groter dan onder andere kiezers als het gaat om politiek vertrouwen.

Figuur 2: FVD-kiezers vergeleken met kiezers van andere partijen met betrekking tot hun links/rechts-posities (0 = links, 10 rechts) en politiek vertrouwen (0 = helemaal geen vertrouwen, 10 = compleet vertrouwen), begin 2020 (de zwarte ruit geeft het gemiddelde weer).

In Figuur 3 laat ik zien hoe de beleidsvoorkeuren van FVD-kiezers verschillen van die van kiezers van andere partijen. Ik kijk daarbij ook naar veranderingen over de tijd. Laten we beginnen met de opvattingen over inkomensherverdeling (linksboven). FVD-kiezers zijn minder sterk dan andere kiezers van mening dat inkomensverschillen verkleind moeten worden. De lijnen geven de gemiddelde scores aan (gemeten op een schaal van 1-5), en de gekleurde gebieden daaromheen de 95%-betrouwbaarheidsintervallen. De verschillen tussen FVD-kiezers en andere kiezers zijn met de jaren steeds uitgesprokener geworden. Het is wel belangrijk daar bij aan te tekenen dat die verschillen klein zijn: in 2020 ging het om een verschil van maar 0.3 op een schaal van 1-5. De grafiek rechtsboven laat zien dat FVD-kiezers sterker dan andere kiezers vinden dat euthanasie mogelijk zou moeten zijn, maar ook hier is het contrast weinig uitgesproken (0.2 op een schaal van 1-5). Zoals verwacht lopen de opvattingen veel meer uiteen als we kijken naar immigratie en Europese eenwording. De FVD-achterban vindt in veel sterkere mate dat mensen met een migratie-achtergrond zich moeten aanpassen en dat de Europese eenwording te ver is doorgeschoten (de verschillen met de gemiddelden van andere kiezers bedragen respectievelijk 0.8 en 1.1 op een 5-puntsschaal).

Figuur 3: FVD-kiezers vergeleken met kiezers van andere partijen met betrekking tot hun beleidsvoorkeuren, 2018-2020 (op een schaal van 1-5 en inclusief 95%-betrouwbaarheidsintervallen). Inkomensverschillen: “inkomensverschillen moeten kleiner worden” (= 5). Euthanasie: “euthanasie moet mogelijk zijn” (= 5). Immigranten: “mensen met een migratie-achtergrond moeten zich geheel aanpassen” (= 5). EU: “de Europese eenwording is te ver gegaan” (= 5).

De analyses bevestigen wat je zou verwachten op basis van de standpunten van de partij: FVD-kiezers zijn voornamelijk rechtse mannen met weinig vertrouwen in de politiek en sterk negatieve opvattingen over immigranten en de EU. De grafieken brengen echter ook drie interessante kenmerken van de FVD-kiezer aan het licht die niet volledig stroken met wat we weten over kiezers van radicaal-rechtse partijen. Ten eerste zijn het niet zozeer de lager opgeleiden die in 2020 op Baudet zegden te willen gaan stemmen, maar de middelbaar opgeleiden. Ten tweede zijn het vooral jongeren die Baudets partij interessant vinden. Figuur 4 hieronder laat dat op een andere manier nog eens duidelijk zien. En ten derde zijn FVD-kiezers relatief progressief als het gaat om ethische kwesties zoals euthanasie (dit in tegenstelling tot de electoraten van radicaal-rechtse partijen in veel andere landen).

Figuur 4: De leeftijd van FVD-kiezers vergeleken met die van kiezers van andere partijen, begin 2020.

Het is interessant om FVD-kiezers te vergelijken met andere kiezers in het algemeen. Maar hoe verhouden FVD-kiezers zich nu tot kiezers van de twee directe concurrenten: de PVV en de VVD? Laten we eerst kijken naar de verschillen met PVV-kiezers (zie ook hier). Het enige verschil op het gebied van sociaal-demografische kenmerken is dat FVD-kiezers gemiddeld hoger zijn opgeleid dan PVV-stemmers (hier niet weergegeven). Met betrekking tot geslacht, stedelijkheid en leeftijd verschillen de electoraten nauwelijks van elkaar. De beleidsvoorkeuren van FVD- en PVV-kiezers lijken ook zeer sterk op elkaar. Er is echter één belangrijk verschil: FVD-kiezers zijn economisch een stuk rechtser en omschrijven zichzelf ook als zodanig. Figuur 5 hieronder laat dit mooi zien. PVV-stemmers vinden sterker dan FVD-stemmers dat inkomensverschillen kleiner moeten worden. Ze scoren gemiddeld een 4.2, terwijl FVD-kiezers een 3.6 scoren op een schaal van 1-5 (waarbij een hogere score verwijst naar een sterkere voorkeur voor herverdeling). Dit uit zich ook in hun links/rechts-zelfplaatsing. Op een schaal van 0 (links) tot 10 (rechts) geven PVV-kiezers zichzelf gemiddeld een 6.5 en FVD-kiezers een 7.2.  

Figuur 5: Opvattingen over inkomensherverdeling en links/rechts-posities van FVD-kiezers vergeleken met PVV-kiezers, 2020 (inclusief 95%-betrouwbaarheidsintervallen).

Vergeleken met VVD-kiezers zijn FVD-stemmers vooral vaker man. Er zijn nauwelijks verschillen met betrekking tot de andere sociaal-demografische kenmerken. Wel zijn er duidelijke verschillen als het gaat om opvattingen. En zoals verwacht zijn die verschillen vooral uitgesproken als het gaat om culturele thema’s. Figuur 6 hieronder laat de gemiddelde opvattingen van FVD- en VVD-kiezers zien met betrekking tot politiek vertrouwen en opvattingen over immigranten en de EU. De linker grafiek laat het verschil in politiek vertrouwen zien. Dat verschil is groot. VVD’ers scoren gemiddeld iets meer dan een 5.5 en FVD’ers ongeveer een 3.3 (op een schaal van 0 [helemaal geen vertrouwen] tot 10 [compleet vertrouwen]). Ook de immigratie-opvattingen lopen sterk uiteen (zie de middelste grafiek). Op een schaal van 1-5 scoren VVD-kiezers gemiddeld een 3.7 en FVD-stemmers een 4.3 (hoe hoger de score hoe sterker de opvatting dat mensen met een migratieachtergrond zich moeten aanpassen). Hetzelfde geldt voor ideeën over Europese eenwording: VVD’ers scoren een 3.3 en FVD’ers bijna een 4.5 (weer op een 5-puntsschaal waarop een hogere score duidt op sterkere Euroscepsis).   

Figuur 6: Politiek vertrouwen en opvattingen over immigranten en de EU van FVD-kiezers vergeleken met VVD-kiezers, 2020 (inclusief 95%-betrouwbaarheidsintervallen).

FVD-kiezers verschillen dus vooral van PVV-kiezers in dat ze hoger zijn opgeleid en (economisch) rechtser zijn. Vergeleken met VVD-kiezers zijn FVD-stemmers vaker man en veel rechtser op cultureel vlak. Bovendien hebben ze veel minder politiek vertrouwen.

Nogmaals: dit was het FVD-electoraat van een jaar terug. Ten opzichte van toen is het percentage kiezers dat nu nog op de partij zegt te stemmen vier tot vijf keer zo klein geworden. Gezien de belangrijkste redenen van de FVD-implosie – het vertrek van de gematigde organisator Otten, de radicale opvattingen van Baudet met betrekking tot covid-19, en de recente crisis die vooral het gevolg was van de radicale en zelfs extremistische opvattingen van FVD-jongeren en Baudet zelf – ligt het voor de hand dat de achtergebleven FVD-die-hards de meest radicale kiezers zijn.

Wil Baudet weer enigszins opkrabbelen uit de huidige puinhopen, dan zal hij zich op de “gematigd-radicale” kiezer moeten gaan richten. (Dat ik het hier over gematigd-radicaal heb zegt iets over de tijdgeest waarin we leven…) Specifiek zal hij de economisch-rechtse PVV’er en de cultureel-rechtse VVD’er moeten zien te verleiden. De komende maanden zullen uitwijzen of dat na alle gebeurtenissen van eind 2020 nog op een geloofwaardige manier kan. Hoe dan ook: Baudet zal zich om electoraal te groeien relatief gematigd moeten opstellen.

Vooralsnog lijkt het er niet op dat hij dit van plan is.    

Afbeelding: “2e Kamer” van Ron de Boom (via Flickr).

Methodologische informatie

De analyses in deze serie zijn gebaseerd op data van het LISS panel (Longitudinal Internet Studies for the Social sciences). Ieder jaar wordt rond de jaarwisseling aan een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking een aantal vragen gesteld over politieke opvattingen en kiesgedrag. De meeste analyses zijn gebaseerd op de gegevens van een jaar geleden. Een uitzondering vormen de analyses uit Figuur 3; hier wordt informatie uit verschillende jaren gecombineerd. Stemkeuze is gemeten aan de hand van de volgende vraag: “Als er vandaag verkiezingen voor de Tweede Kamer zouden zijn, wat zou u dan stemmen?”

Variabelen in Figuur 1

Opleiding: mensen met alleen basisonderwijs of een vmbo-opleiding zijn gecategoriseerd als laag opgeleid; mensen met havo/vwo of mbo als middelbaar opgeleid; en mensen met hbo of wo als hoog opgeleid.

Stedelijkheid: mensen uit weinig en niet stedelijke gebieden zijn geclassificeerd als afkomstig uit niet stedelijke gebieden, en mensen uit matig en (zeer) sterk stedelijke gebieden als afkomstig uit een stedelijke omgeving.

Variabelen in Figuur 2

Links/rechts: “In de politiek wordt soms gesproken over “links” en “rechts”. Waar zou u zich op deze schaal plaatsen, waarbij 0 links en 10 rechts betekent?”

Vertrouwen partijen: “Kunt u op een schaal van 0 tot 10 aangeven hoeveel vertrouwen u persoonlijk hebt in [politieke partijen]? 0 = helemaal geen vertrouwen, 10 = compleet vertrouwen.”

Variabelen in Figuur 3

Inkomensverschillen: “Sommige mensen vinden dat de verschillen in inkomens in ons land groter moeten worden. Anderen dat ze kleiner moeten worden. Natuurlijk zijn er ook mensen met een mening die daar tussenin ligt. Waar zou u uzelf plaatsen op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 betekent dat inkomensverschillen groter moeten worden en 5 dat ze kleiner moeten worden?”

Euthanasie: “Sommige mensen vinden dat euthanasie altijd verboden moet zijn. Anderen vinden dat euthanasie mogelijk moet zijn als de patiënt daarom vraagt. Natuurlijk zijn er ook mensen met een mening die daar tussenin ligt. Waar zou u uzelf plaatsen op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 betekent dat euthanasie moet worden verboden en 5 dat euthanasie mogelijk moet zijn?

Immigranten: “In Nederland vinden sommigen dat mensen met een migratie achtergrond hier moeten kunnen leven met behoud van de eigen cultuur. Anderen vinden dat zij zich geheel moeten aanpassen aan de Nederlandse cultuur. Waar zou u uzelf plaatsen op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 behoud van eigen cultuur voor mensen met een migratie achtergrond betekent en 5 dat zij zich geheel moeten aanpassen?”

EU: “Sommige mensen en partijen vinden dat de Europese eenwording nog verder zou moeten gaan. Anderen vinden dat de Europese eenwording al te ver is gegaan. Waar zou u uzelf plaatsen op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 betekent dat de Europese eenwording nog verder zou moeten gaan en 5 dat de eenwording al te ver is gegaan.”

De partij-analyses zijn gebaseerd op informatie afkomstig van de Chapel Hill Expert Survey. 

Hoe FvD-kiezers denken over vrouwen in de politiek

door Loes Aaldering, Daphne van der Pas 5 Reacties

Forum voor Democratie is de afgelopen weken flink in opspraak geraakt vanwege racistische en antisemitische uitlatingen van de jongerenpartij en de reactie van Thierry Baudet hierop. Maar niet alleen heeft Baudet een dubieuze reputatie als het over racisme gaat, ook zijn seksistische uitlatingen zijn meermalen aan bod gekomen. In dit interview met Quote in 2017 (al eerder op SRV aangehaald) stelde Baudet dat vrouwen:

‘minder excelleren in een heleboel beroepen en minder ambitie hebben. Vaak ook meer interesse hebben in gewoon meer familieachtige dingen enzo’

Maar hoe denken de kiezers van FvD eigenlijk over vrouwen? Meer specifiek: hoe denken zij over de rol van vrouwen in de politiek?

We hebben dit onderzocht door een aantal stellingen met betrekking tot vrouwen in de politiek voor te leggen aan leden van het EenVandaag Opiniepanel in juni 2019 (14.712 respondenten). De gemiddelde score op deze meting van progressieve of conservatieve opvattingen over vrouwen in de politiek is in Figuur 1 afgezet tegen de partij waarop kiezers gestemd hebben in 2017. Dat laat het volgende beeld zien:

Figuur 1. Opvattingen over gender en politiek, naar stemgedrag in 2017

Zoals te verwachten hebben de kiezers van de linkse partijen sterkere gender progressieve houdingen en de kiezers van gereformeerd christelijke en rechts (populistische) partijen sterkere gender conservatieve attitudes. GroenLinks-kiezers zijn het meest gender progressief, terwijl SGP- en FvD-kiezers de meest conservatieve houding hebben over vrouwen in de politiek.

Vijf stellingen over gender en politiek

Om welke houdingen gaat het dan precies? Om daar een beter beeld van te geven, vergelijkt de onderstaande figuur de antwoorden van de kiezers van GroenLinks (in groen) en FvD (in rood) in meer detail.

Figuur 2. Opvattingen over vrouwen en politiek, GroenLinks-kiezers (groen) en FvD-kiezers (rood)

FvD-kiezer: Weinig animo voor een vrouwelijke premier, of meer vrouwen in de politiek

De verschillen in opvattingen over vrouwen in de politiek tussen de kiezers van de twee partijen loopt flink uiteen. 60% van de GroenLinks-kiezers in de sample hoopt dat Nederland in de komende 10 jaar een vrouwelijke minister-president krijgt, terwijl 66% van de FvD-kiezers hier geen mening over heeft en 24% van de FvD-kiezers dit nadrukkelijk niet hoopt.

Van de GroenLinks-kiezers vindt 75% dat partijen meer zouden moeten doen om meer vrouwen in de Tweede Kamer te krijgen, terwijl maar 13% van de kiezers van FvD deze mening is toegedaan en 51% het hier mee oneens is.

Ook in meer fundamentele opvattingen over gendergelijkheid, verschillen de groepen kiezers van mening. 83% van de GroenLinks-kiezers is het oneens met de stelling dat mannen beter in staat zijn op politieke beslissingen te nemen dan vrouwen, ten opzichte van 43% van de FvD-kiezers.

Dat geldt ten slotte ook voor percepties van kansengelijkheid. 73% van de GroenLinks-kiezers gelooft dat het in Nederland voor een man makkelijker is om minister te worden dan voor een vrouw. Onder de FvD-kiezers is 34% van de kiezers hiervan overtuigd, terwijl 30% dit niet gelooft. Tot slot zien we soortgelijke verschillen in de meer algemene opvatting over kansengelijkheid: 60% van de GroenLinks-kiezers is het eens met de stelling dat vrouwen minder kansen krijgen in de politiek dan mannen, terwijl 55% van de FvD het hiermee oneens is.

Gender-conservatieve kiezers

Het is duidelijk dat FvD-kiezers vrij conservatieve ideeën hebben over de rol van vrouwen in de politiek. Anders dan bij de onlangs gedane racistische en antisemitische uitlatingen die ruim 77% van de FvD stemmers (zeer) onacceptabel vindt (zie deze blog), lijken de Forum voor Democratie-kiezers uit 2017 hierin dus aan te sluiten bij de algemenere stellingname van Thierry Baudet in het Quote-interview van 2017.

Aflevering 87 – De crisis bij Forum voor Democratie, met Sarah de Lange en Léonie de Jonge

door admin_stukroodvlees 2 Reacties

Deze aflevering staat in het teken van de crisis bij Forum voor Democratie. Waarom ontplofte juist nu de bom? Mijn gasten zijn Sarah de Lange, bijzonder hoogleraar politicologie aan de UvA en Léonie de Jonge, universitair docent in de europese politiek aan de Universiteit van Groningen. We spreken ook over normalisering, demonisering en de rol van media en centrumrechtse partijen daarin.

Volg Sarah en Léonie via Twitter: @SLdeLange en @L_deJonge.

Achtergronden bij deze aflevering:

Download de podcast via iTunes | Spotify | Stitcher | Soundcloud | RSS

Muziek: ‘Pollution‘ door Dexter Britain (CC BY-NC-SA 3.0)

Verschuivingen onder de Forum voor Democratie kiezers

door Manuel Kaal 2 Reacties

Al dagen lang is het bij Forum voor Democratie zeer onrustig. Zonder in te gaan op de eindeloos ogende stroom aan ontwikkelingen over steunbetuigingen van kandidaat-politici aan elkaar, de mogelijke legitimiteit van het al dan niet uitschrijven van lijsttrekkersverkiezingen van een al dan niet afgetreden voorzitter en de vermeende radicalisering van Baudet, blijft één van de grote vragen hoe de, inmiddels geslonken kiezers van Forum voor Democratie, aankijkt tegen de ontwikkelingen van de afgelopen dagen. Daarbij kijkt dit artikel naar het ontstaan van de tweespalt binnen de partij, namelijk antisemitische en fascistische uitspraken binnen de jeugdafdeling van de partij, de reactie van de partij daarop en wat dit met de stemvoorkeur van Forum voor Democratie stemmers doet.

Op de dag dat Thierry Baudet zich terugtrok als lijsttrekker en partijvoorzitter van Forum voor Democratie (FvD) hield Kantar een peiling onder 245 respondenten die tussen mei en november 2020 aan in een peiling hebben aangegeven op Forum voor Democratie te willen stemmen. Dit is een respons van 67%. Het veldwerk vond plaats van 24 november vanaf 16 uur tot en met 25 november om 12.30 uur. Iets wat, gezien de snelheid waarop gebeurtenissen elkaar opvolgen, belangrijk is om te vermelden.

De aanleiding voor alle commotie rondom FvD waren de antisemitische en nazistische uitingen in Whatsapp-groepen bij de jongerenorganisatie van het Forum voor Democratie (JFVD). Ruim driekwart van de FvD-stemmers vindt deze uitlatingen (zeer) onacceptabel (77%). Een veel kleinere groep stemmers neemt een tussenpositie in en noemt de uitspraken niet acceptabel, maar ook niet onacceptabel (16%). Een klein aandeel noemt de antisemitische en nazistische uitspraken (zeer) acceptabel (3%).

Twee kampen, niet alleen onder vertegenwoordigers, maar ook onder kiezers

Binnen FvD waren de meningen aanvankelijk verdeeld over de aanpak van de antisemitische uitlatingen bij de JFVD. Het ene kamp wilde een onderzoek instellen en de resultaten afwachten. Dit werd voorgesteld door Thierry Baudet en Freek Jansen. Het andere kamp vond dat de uitlatingen de laatste druppel waren op eerdere opspraak rondom antisemitisme bij de JFVD en waarvan expliciet afstand genomen diende te worden.

De helft van de FvD-kiezers vindt onomwonden dat er binnen de partij eerder afstand had moeten worden genomen van de uitspraken (50%). Bijna een derde staat achter Baudet en vindt dat er eerst een intern onderzoek had moeten worden gehouden (32%). Bijna één op de vijf FvD-stemmers geeft aan niet te weten wat de beste oplossing zou zijn geweest en geeft aan niet in één van beide kampen te zitten (18%).

Diegenen die vonden dat het instellen van een onderzoek op dat moment voldoende was, waren meer geneigd om na de gebeurtenissen van afgelopen weekend nog op Forum voor Democratie te stemmen (34% gaat zeker/waarschijnlijk op FVD stemmen) dan kiezers die vonden dat er (eerder) afstand genomen had moeten worden (20% gaat zeker/waarschijnlijk op FVD stemmen). 

Gemiddeld gaf een kwart van de FvD-stemmers (24%) aan ondanks de gebeurtenissen van het afgelopen weekend (t/m maandag 16 uur) alsnog op Forum voor Democratie te zullen stemmen. Het aandeel kiezers dat twijfelt om op Forum voor Democratie te stemmen, twijfelt in sterke mate om niet op Forum voor Democratie te stemmen vanwege het terugtrekken van Baudet als lijsttrekker (44%). Dat is meer dan het derde (34%), dat aangeeft niet meer op Forum te stemmen vanwege de antisemitische uitlatingen door de JFVD.  

Dat Baudet als de één van de belangrijkste elementen van Forum voor Democratie beschouwd wordt, blijkt ook uit het feit dat 39% van de respondenten een voorkeursstem op Baudet zou uitbrengen, indien hij (zoals hij maandag aangaf) als lijstduwer op de lijst zou komen te staan. Nu lijkt deze situatie inmiddels een gepasseerd station. Maar nu ontstaat wel de vraag hoe het kiezerslandschap er na dit slagveld bij ligt.

Deel kiezers Forum voor Democratie terug naar de PVV

Het ziet er naar uit dat het grootste gedeelte van de (voormalige) FvD- kiezers zich wendt tot de PVV (35%). Iets meer dan een kwart van de kiezers geeft aan bij Forum voor Democratie te blijven (27%). Nog eens een kwart (23%) geeft aan het (nog) niet te weten. De helft van alle stemmers die terugkeert naar de PVV, kwam oorspronkelijk ook van de PVV ten tijde van de Tweede Kamerverkiezingen in 2017.

Mocht Baudet besluiten om een nieuwe partij op te richten, dan geeft ongeveer één op de vijf (18%) (voormalige) Forum voor Democratie stemmers aan waarschijnlijk op Baudet te stemmen. Nog eens een derde (34%), twijfelt daarover. Onder kiezers die een voorkeursstem aan Baudet zouden geven, ligt deze steun aanmerkelijk hoger.

Conclusie

Concluderend kan er gesteld worden dat een stevig gedeelte van de (voormalig) kiezers van Forum voor Democratie zich sterk verbonden voelen met Thierry Baudet. Het niet direct afstand nemen van de antisemitische uitspraken is voor hen geen belemmering. Desalniettemin is er ook een gedeelte van de (voormalig) kiezers van Forum voor Democratie die de partij verlaat. Het merendeel gaat naar de PVV, waar men tijdens de Tweede Kamerverkiezingen ook al op stemde. Een kleiner deel vertrekt naar de VVD. Ongeveer een even zo groot aandeel van de kiezers blijft bij Forum. In zetelaantallen, op basis van de laatst gehouden zetelpeiling van Kantar duidt dat erop dat de PVV naar aanleiding van dit weekend 1 á 2 zetels bij mag schrijven en dat Forum voor Democratie weer rekening moet houden met ongeveer 1 á 2 zetels bij aankomende verkiezingen.