• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Frankrijk

De impact van terrorisme op de representatieve democratie: bewijs uit Frankrijk

door Steven van Hauwaert, Robert Huber 06/08/2020 1 Reactie

Hoe reageren burgers op terroristische aanslagen? Onderzoek laat zien dat terrorisme de betrokkenheid van burgers kan beïnvloeden. Recente studies richten zich bijvoorbeeld op electorale implicaties, beleidsposities en, meer specifiek, op de percepties ten aanzien van zogenaamde ‘out-groups’. Veel van deze onderzoeken richten zich op de VS en in het bijzonder 9/11. Dit is jammer, aangezien andere contexten zeker ook aandacht verdienen. Wij verleggen daarom onze geografische focus naar Frankrijk en onderzoeken in hoeverre de gebeurtenissen van november 2015 in Parijs en Saint Denis burgers hebben getroffen. We gebruiken daarvoor een unieke opiniebarometer van de Direction de la recherche, des études, de l’évaluation et des statistiques (DREES), die op het moment van de terroristische aanslagen in het veld was, om te onderzoeken hoe burgers er precies op reageerden.

Omdat collectieve dreigingen gemakkelijk kunnen worden vertaald in negatieve oordelen over minderheidsgroepen, zou je kunnen verwachten dat burgers op terroristische gebeurtenissen reageren door hun vijandigheid ten aanzien van ‘out-groups’ te vergroten – met name tegenover die groepen waarvan aangenomen wordt dat er een link is met de daders van de aanslagen. Recent onderzoek toont aan dat dit het geval was na de bomaanslag in Madrid in 2004 en de gebeurtenissen in Parijs in 2015.

We verwachtten daarom dat na de aanslagen in Parijs de mate waarin burgers het thema immigratie belangrijk vinden zou toenemen, en dat burgers tevens negatiever over dit onderwerp zouden worden. In navolging van recente studies in Israël en Turkije, verwachtten we ook dat burgers meer geneigd zouden zijn tot polarisatie en identificatie met de politieke extremen.

Meer vijandigheden tegenover ‘out-groups’?

De resultaten van ons onderzoek waren enigszins verrassend. Figuur 1 visualiseert onze eerste bevindingen. Het linkerpaneel laat zien dat anti-immigratie-opvattingen sterk verspreid zijn in Frankrijk (Figuur 1.A), terwijl het middelste paneel laat zien dat een meerderheid van de Fransen immigratie vrij belangrijk vindt (Figuur 1.B). Wat nog belangrijker is, geen van beide panelen levert overtuigend bewijs van duidelijke veranderingen in navolging van de aanslagen. Het is misschien verrassend, maar dit suggereert dat burgers, ondanks de framing van de terroristische aanslagen in termen van veiligheid en immigratie, niet noodzakelijkerwijs reageerden op (deze) terroristische dreiging door een immigratie lens. Bovendien lijken, in lijn met een recent onderzoek van Bruno Castanho Silva, de anti-immigratie-opinies en de salience van immigratie grotendeels onwrikbaar.

Figuur 1: De evolutie van ‘out-group’ variabelen

Opmerking: het afkappunt (stippellijn) is 14 november 2015, aangezien de terroristische aanslagen plaatsvonden tijdens de nacht van 13 november. De dag na de gebeurtenissen (zondag 15 november) zijn geen respondenten geïnterviewd. De spline vertegenwoordigt een lokaal gewogen regressielijn (löss).

Het rechterpaneel (Figuur 1.C) laat zien dat het publiek zich niet in de richting van de politieke extremen beweegt en dat burgers niet meer afstand nemen van hun ideologische tegenhangers na de terroristische gebeurtenissen.

Hoewel we dus verwachtten dat terrorisme de sociale grondslagen van de liberale democratie zouden aantasten, suggereren de verschillende indicatoren in Figuur 1 weinig tot geen relevante veranderingen in vijandigheid ten aanzien van ‘out-groups’ als een directe reactie op de terroristische aanslagen.

Meer solidariteit tegenover de ‘in-group’?

Terroristische aanslagen zijn niet alleen een uitdaging voor de liberale democratie. Ze bieden ook de mogelijkheid om de sociale fundamenten van de liberale democratie te consolideren en de solidariteit tussen burgers te versterken. Wanneer burgers in liberale democratieën worden geconfronteerd met collectieve bedreigingen, geven zij doorgaans blijk van een groeiend verlangen naar sociale eenheid. Ze versterken vaak hun identificatie met de ‘in-group’ en evaluaties van de politieke gemeenschap in de onmiddellijke nasleep van terrorisme worden positiever. Bewijs na 9/11 en de bomaanslag in Madrid in 2004 suggereert dat burgers zich na terroristische gebeurtenissen ook meer identificeren met hun land, met overheidsinstellingen, politieke leiders en wetshandhavers. We verwachtten daarom dat de sociale cohesie tussen burgers, het onderlinge gevoel van integratie, en het vertrouwen in politieke instellingen zouden toenemen als gevolg van terrorisme.

Figuur 2 toont onze bevindingen. Het linker paneel (Figuur 2.A) geeft aan dat de waargenomen sociale cohesie tussen de Fransen vrij laag is, terwijl het middelste paneel (Figuur 2.B) benadrukt dat het niveau van maatschappelijke integratie hoger is. Ongeacht de absolute niveaus, zien we ook een aanzienlijke verschuiving naar meer waargenomen cohesie en integratie na de terroristische aanslagen. In lijn met de beruchte lage populariteit van de toenmalige president Hollande en de al even lage tevredenheid met de toenmalige premier Valls, wijst het rechter paneel (Figuur 2.C) op een beperkt vertrouwen in de capaciteiten van de centrale regering vóór de terroristische gebeurtenissen. We zien echter wel een aanzienlijke verschuiving naar meer vertrouwen in de overheid na een terreuraanslag.

Figuur 2: De evolutie van ‘in-group’ solidariteit

Opmerking: zie figuur 1.

Figuur 2 suggereert daarmee dat burgers op terrorisme reageren met een groter gevoel van solidariteit. In de onmiddellijk nasleep komen burgers in ieder geval samen en geven ze blijk van vertrouwen in hun leiders na collectieve bedreigingen. Hoewel dergelijke rally-effecten niet ongebruikelijk zijn in de terrorismeliteratuur, zijn ze toch opmerkelijk in tijden waarin het representatieve karakter van de liberale democratie onder enorme druk staat. Met name in een gecentraliseerd en elitair land als Frankrijk suggereert dit dat burgers de politiek als zodanig niet noodzakelijkerwijs afwijzen, maar eerder ontevreden zijn met de specifieke vorm van vertegenwoordiging door hun elites.

De positieve gevolgen van terrorisme

Deze studie bevestigt de democratische veerkracht van burgers. Ons onderzoek toont aan dat cruciale gebeurtenissen een land kunnen samenbrengen en zijn burgers kunnen verenigen – al is het maar voor even. Hoewel we niet willen beweren dat terrorisme bijdraagt aan democratische consolidatie, benadrukken we wel dat onmiddellijke bedreigingen voor de democratie niet noodzakelijk het reactievermogen van burgers en hun steun voor enkele van de centrale pijlers van de liberale en representatieve democratie ondermijnen. Sterker nog, onze studie illustreert dat terrorisme kan bijdragen aan wat al lang wordt gezien als een uithollend onderdeel van de liberale democratie, namelijk de solidariteit tussen burgers. Terroristische gebeurtenissen kunnen de volkslegitimiteit van politieke regimes versterken en rally-effecten rond politieke instellingen veroorzaken.

Voor meer informatie verwijzen we naar het begeleidende artikel in de European Journal of Political Research.

Afbeelding: The Eiffel Tower lit in blue white red door Yann Caradec (via Flickr).

Filed Under: Democratie, Kiezers en publieke opinie Tagged With: democratie, Frankrijk, solidariteit, terrorisme, vertrouwen

De veranderingen bij het Front National

door Matthijs Rooduijn 13/12/2015 4 Reacties

Vorige week boekte het Front National (FN) van Marine Le Pen grote electorale successen bij de eerste ronde van de Franse regionale verkiezingen. Vandaag is de tweede ronde van de verkiezingen. Hoeveel van de regio’s het FN uiteindelijk in de wacht weet te slepen moet nog maar blijken. Wel kunnen we alvast concluderen dat het FN de afgelopen vijf jaar steeds meer kiezers heeft weten te mobiliseren. Wat is er veranderd bij de partij sinds Marine Le Pen begin 2011 het partijleiderschap van haar vader overnam? Deze maand wijdt het wetenschappelijke tijdschrift French Politics een themanummer ($) aan deze vraag. Vier veranderingen springen in het oog. [Read more…] about De veranderingen bij het Front National

Filed Under: Religie, ideologie en ethiek Tagged With: Frankrijk, Front National, Le Pen, Populisme, radicaal-rechts

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

De flexwet is ‘mislukt’: hebben journalistiek en politiek zitten slapen?

Had Brexit voorkomen kunnen worden door Britten meer scholing te geven?

Lange formatie, stabieler kabinet? Economen slaan plank mis

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in