David Hollanders is gefascineerd door Multatuli en schreef deze longread over zijn politieke filosofie.
Voor zover Multatuli (1820-1887) nog gelezen wordt, wordt Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy (1860) gelezen. Voor zover Multatuli nog voortleeft, is dat middels door hem gemunte uitdrukkingen als Droogstoppel, buitenissig en ‘Barbertje moet hangen’. En voor zover mensen zich nog op hem beroepen is dat door eerlijke verhandelde koffie de merknaam Max Havelaar te geven. Dat is al heel wat voor een negentiende-eeuwse schrijver. En toch is het nog onvoldoende.
Het werk van Multatuli is namelijk niet alleen interessant voor literatuurhistorici maar ook – juist! – voor wie in politiek belang stelt. Zijn ideeën worden goed samengevat door de hoofdstrekking van Max Havelaar (“DE JAVAAN WORDT MISHANDELD!”), maar beperken zich hiertoe niet. Zoals Multatuli stelde: ”De naam Insulinde representeert voortaan myn algemeen streven, als Nazarety het Christusidee”. En hij streefde naar waarheid. Dat was het doel, het hoofddoel, van de zeven Ideen-bundels. Multatuli schreef over literatuur, kunst, wetenschap, wiskunde, politiek en taalverloedering. Multatuli hekelde daarbij voor alles de reëel bestaande Nederlandse variant van partijdemocratie waarvan de sporen tot in het heden traceerbaar zijn. En dat maakt de soms bont geformuleerde ideeën nog altijd relevant. In onderstaande wordt de politieke zienswijze van Multatuli samengevat in vijf stellingen.