De geprinte krant staat onder de druk: oplagen dalen al jaren en hetzelfde geldt voor de advertentie-inkomsten. Dit betekent dat kranten flink hebben moeten bezuinigen en de zorg bestaat dat dit ten koste gaat van de kwaliteit van de berichtgeving. In de wetenschappelijke literatuur wordt met name de zorg uitgesproken dat kranten voor hun inhoud meer en meer afhankelijk worden van persbureaus, zoals bijvoorbeeld het ANP of van persberichten van bedrijven, en NGOs. Het letterlijk overnemen van persberichten, een vorm van ‘churnalism’ (paywall) journalistiek, zou groeien. En inderdaad, een aantal studies vindt daar bewijs voor in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, alhoewel grootschalig onderzoek ontbreekt.
Churnalism in Nederland
Jelle Boumans onderzocht voor zijn proefschrift of dat in Nederland ook het geval is. Afgelopen week promoveerde hij. In zijn proefschrift ontwikkelde hij een maat om voor twee teksten vast te stellen of ze gelijkaardig zijn, waarbij zowel woordgebruik alsook woordvolgorde een rol speelt. Een ‘match’ betekent dat de twee teksten grotendeels letterlijk hetzelfde zijn. Hij past deze maat toe om een groot aantal persberichten van bedrijven en non-gouvernementele organisaties (NGOs) in Nederland te vergelijken met een reeks aan verschillende kranten en het ANP voor de periode 2004-2013. De figuur hieronder laat per type medium zien welk deel van de berichtgeving over de betreffende organisaties letterlijk overeenkomt met de inhoud van persberichten.
Het wordt niet slechter
De verschillende media verschillen behoorlijk: gratis kranten nemen verreweg de meeste persberichten over, de kwaliteitskranten het minste. De belangrijkste conclusie is dat er geen duidelijke toename is van het aantal artikelen dat gebaseerd is op persberichten van organisaties. In dat opzicht holt de kwaliteit van de Nederlandse mediaberichtgeving dus niet achteruit, zoals soms wel wordt verondersteld.