Politicologie en actualiteit

ongelijkheid

Episode 96 – Piketty vs Political Science

door Armen Hakhverdian 0 Reacties

Last year Thomas Piketty published the long-awaited successor to his monumental book Capital in the Twenty-First Century, titled Capital and Ideology. Piketty seeks to understand why inequality is so hard to tackle and he argues that an important piece of the puzzle has to do with party politics, in particular the changing nature of the left.

According the Piketty, the left has been captured by higher educated groups who care very little about redistribution, while traditional working class voter who do actually care about redistribution are left politically homeless.

While this might sounds obvious at first glance, the argument does not hold up to closer empirical scrutiny. In fact, in a recent article Tarik Abou-Chadi (Zurich) and Simon Hix (LSE) show that Piketty paints a very misleading picture of political competition, the support bases of politics, the composition of the electorate, and the preferences of income and education groups.

Make sure to check out Tarik’s podcast series Transformation of European Politics.

You can follow Tarik on Twitter: @tabouchadi.

Find us on iTunes | Spotify | Stitcher | Soundcloud | RSS

Music: ‘Pollution‘ by Dexter Britain (CC BY-NC-SA 3.0)

Stemmen: een verkiezingspodcast zonder peilingen. Aflevering 8 – Hoe toekomstbestendig is onze democratie?

door Armen Hakhverdian 0 Reacties

In deze lekker lange slotaflevering praat ik met mijn gasten over de vraag of onze democratie opgewassen is tegen de grote problemen van deze tijd. Rob Wijnberg spreekt over klimaatverandering (1:23), Brian Burgoon over ongelijkheid (38:04) en Marlies Glasius over mondialisering en mensenrechten (55:56). Hoe toekomstbestendig is de democratie?

Stemmen wordt gemaakt door Rosan Smits, Anna Vossers, Jacco Prantl, Tom van der Meer en Armen Hakhverdian.

Voor het volledige dossier zie decorrespondent.nl/collectie/stemmen

Neplobbyisten? Ongelijke vertegenwoordiging via belangengroepen

door Marcel Hanegraaff 2 Reacties

In het in 2017 verschenen boek ‘Nepparlement?’ laten Armen Hakhverdian en Wouter Schakel zien dat het Nederlandse stelsel van evenredige vertegenwoordiging niet alle burgers een gelijke politieke stem geeft. Bepaalde demografische groepen en de daarmee samenhangende politieke opvattingen zien we vaker terug in de politiek dan in de samenleving als geheel. Er zijn aanzienlijke verschillen op basis van opleiding, geslacht en etniciteit. Niet verassend leidt dit tot zorgen over de vertegenwoordiging van opvattingen, ervaringen en belangen van mogelijk ‘achtergestelde’ groepen, zoals lager opgeleiden, vrouwen en burgers met een migratie achtergrond.

Een belangrijke vraag open blijft is of belangengroepen voor de nodige balans zorgen in de vertegenwoordiging van deze groepen of de scheefheid in vertegenwoordig eerder vergroten. Organisaties zoals de ANWB, de FNV of Novib kunnen immers veel doen om relevante maatschappelijke stemmen in te brengen in de politiek. Samen met Joost Berkhout en Jens van der Ploeg heb ik recent een poging gedaan om hier meer inzicht in te krijgen.

We gaan in ons onderzoek uit van twee mogelijke knelpunten voor evenredige vertegenwoordiging. Ten eerste via het lidmaatschap van belangengroepen. Zijn bepaalde groepen oververtegenwoordigd als lid? Als de leden van belangengroepen met name hoger opgeleide witte mannen zijn, is het aannemelijk dat hun belangen beter vertegenwoordigd worden. Ten tweede kijken we naar de politieke toegang van belangengroepen met verschillende soorten lidmaatschap. Is het zo dat groepen die vooral hoge opgeleide witte mannen vertegenwoordigen ook meer toegang krijgen tot politieke besluitvorming. Als dat zo, dan zorgt dit voor nog meer scheefheid in de politieke vertegenwoordiging van bepaalde groepen. 

In ons onderzoek maken we een onderscheid op basis van opleiding, geslacht, en migratie achtergrond. We hebben voor een representatieve steekproef van de Nederlandse belangengroepen populatie gekeken naar de type leden die de groepen hebben en de toegang die ze hebben tot de politiek (zie hier voor verdere specificering van bredere project: https://www.cigsurvey.eu/). We hebben de leiders van deze organisaties gevraagd om een inschatting te maken van hun achterban.

Figuur 1 – Lidmaatschap belangengroepen naar geslacht en verdeling in de samenleving

Wat zijn de resultaten? Allereerst geslacht. Hier vinden we de grootste effecten. Figuur 1 laat zien hoeveel mannen en vrouwen er gemiddeld lid zijn van belangenroepen (blauwe staven) ten opzichte van de verdeling in de Nederlandse bevolking (rode staven). De resultaten geven aan dat mannen vaker lid zijn van belangengroepen dan vrouwen, terwijl dit in de populatie ongeveer gelijk verdeeld is. Verder hebben we gekeken of de groepen die meer mannen vertegenwoordigen ook vaker uitgenodigd worden door politici om te praten over beleid. Dit is inderdaad het geval: de kans om uitgenodigd te worden is ongeveer 10 procent hoger. Het lijkt er dus op dat ‘lobbyen’ de positie van vrouwen niet sterker maakt in de politiek: ze zijn ondervertegenwoordigd als lid en de groepen waarin ze wel sterk vertegenwoordigd zijn krijgen minder makkelijk toegang tot politici.

Figuur 2 – Lidmaatschap belangengroepen naar opleidingsniveau en verdeling in de samenleving

Belangengroepen geven ook aan dat hun achterban vaak relatief hoog opgeleid is. In Figuur 1 is een verdeling gemaakt op basis van vijf opleidingsniveaus. Heel duidelijk is te zien dat het zwaartepunt van lidmaatschap bij belangengroepen bij de hoger opgeleide ligt (zie blauwe staven).  In de samenleving is dit meer ‘normaal verdeeld’ met een grote piek in het midden en een gelijke spreiding naar lager en hoger opgeleide burgers (rode staven). De vraag is nu of dit ook zijn weerslag heeft op politieke toegang. Maar dat lijkt niet het geval. Belangengroepen die meer hoger opgeleide Nederlanders vertegenwoordigen worden even vaak uitgenodigd als organisaties die meer lager opgeleide Nederlanders vertegenwoordigen. Dit betekent dat de politiek de scheefheid in vertegenwoordiging via belangengroepen in ieder geval niet verder vergroot.

Figuur 3 – Lidmaatschap belangengroepen naar migratie achtergrond en verdeling in de samenleving

Ten slotte hebben we gekeken naar de vertegenwoordiging van Nederlanders met een migratie achtergrond. Hier vinden we opvallend genoeg geen verschillen, althans niet in de verwachte richting. Veel organisaties geven aan dat een deel van hun achterban een migratie-achtergrond heeft, zelfs meer dan we zouden verwachten op basis van de Nederlandse populatie. Met andere woorden, burgers met een migratie achtergrond lijken evenredige vertegenwoordigt via belangengroepen in Nederland. Hoe vertaalt zich dat naar toegang tot politieke instituties? Ook hier vonden we geen verschil tussen groepen die meer burgers met migratie achtergrond vertegenwoordigen of niet. In beide gevallen werden ze even vaak uitgenodigd. Dit betekent dat via het systeem van belangenbehartigers lijken burgers met een migratie achtergrond geen extra achterstand op te lopen. Samenvattend, belangengroepen verminderen in sommige gevallen het evenredige karakter van vertegenwoordiging van bepaalde groepen, zoals voor vrouwen en hoger opgeleide burgers. Aanvullend onderzoek kan een licht schijnen op de verschillen die er bestaan in de participatie van leden binnen organisaties in de interne besluitvorming en de precieze posities en invloed in beleidsprocessen waarbinnen belangenbehartigers actief zijn.

Afbeelding: Bron (CC2.0)

De politieke dominantie van hoogopgeleiden

door Wouter Schakel 15 Reacties

In hun bekende boek Diplomademocratie laten Mark Bovens en Anchrit Wille zien dat hoger opgeleiden oververtegenwoordigd zijn in veel onderdelen van de politiek. Zo hebben bijna alle leden van de Tweede Kamer een HBO- of WO-diploma en ligt de opkomst tijdens verkiezingen hoger onder hoogopgeleiden dan onder lager opgeleiden. Het is daarom niet zo verrassend dat de standpunten van Kamerleden grotendeels overeenkomen met de voorkeuren van hoogopgeleide burgers, zoals ik in eerder werk met Armen Hakhverdian aantoonde (zie ook hier).

Maar ondanks dit alles wisten we tot nu toe niet of de meningen van verschillende opleidingsgroepen ook ongelijk worden weerspiegeld in daadwerkelijk beleid. Beleid is waar het uiteindelijk om te doen is in de politiek, en als politieke ongelijkheden niet worden vertaald in beleid zijn zij opeens een stuk minder belangrijk.

Nieuw bewijs

Samen met Daphne van der Pas heb ik een nieuw artikel gepubliceerd waarin we onderzoek doen naar – en bewijs vinden voor – ongelijkheid in beleidsvertegenwoordiging. Dit doen we op basis van data over 291 mogelijke beleidsveranderingen tussen 1979 en 2012. Voor elk van deze 291 gevallen hebben we eerst gemeten hoeveel lager, middelbaar en hoger opgeleiden voorstander waren van verandering, en vervolgens zijn we nagegaan of deze veranderingen wel of niet zijn doorgevoerd door de Nederlandse regering. (Dezelfde opzet gebruikte ik eerder om ongelijke vertegenwoordiging op basis van inkomen te onderzoeken.)

Onze belangrijkste bevindingen zijn helder: overheidsbeleid sluit veel beter aan op de voorkeuren van hoogopgeleiden dan van middelbaar en lager opgeleide Nederlanders. De onderstaande figuur laat het verband zien tussen hoeveel steun er is voor beleidsverandering (op de horizontale as) en hoe groot de kans is dat deze verandering wordt doorgevoerd (op de verticale as). Voor de hoogstopgeleide burgers is dit verband veel sterker dan voor middelbaar en lager opgeleiden, zoals we kunnen zien aan de steilere lijn voor de eerste groep. Met andere woorden: als hoogopgeleiden ergens voorstander van zijn is de kans groot dat dit wordt uitgevoerd, en als zij tegenstand uiten is de kans groot dat het niet wordt uitgevoerd. Voor overige opleidingsgroepen maakt het minder uit hoe sterk zij voor of tegen beleidsverandering zijn; de kans op daadwerkelijke verandering wordt hierdoor minder sterk beïnvloed.


doctor erectile dysfunction ark-nova.ch/zopiclon-kaufen/ facial rash remedies

Figuur 1: Het verband tussen voorkeuren en beleid voor laag-, middelbaar en hoogopgeleiden

Maar deze figuur verhult eigenlijk nog hoeveel ongelijkheid er echt is in vertegenwoordiging. De figuur suggereert namelijk dat ook lager en middelbaar opgeleiden enige invloed hebben op beleid, terwijl nadere analyses laten zien dat dit niet het geval is. Als we alleen kijken naar gevallen waar aanzienlijke meningsverschillen bestaan tussen opleidingsgroepen, vinden we nog steeds een stijgende lijn voor hoogopgeleiden, maar niet meer voor de overige groepen. De vertegenwoordiging van lager en middelbaar opgeleiden is dus een schijnverband; zij worden toevallig vertegenwoordigd als ze het eens zijn met hoger opgeleiden, maar als men verschillende dingen wil luistert beleid alleen nog naar de laatsten.

Zo mogelijk is de ongelijkheid echter nóg groter. In de eerdergenoemde analyses bestaat de groep van hoogopgeleiden uit de bovenste 20% van de opleidingsverdeling. In die groep zitten naast universitair geschoolden ook veel HBO’ers (en soms, zeker in eerdere jaren, mensen met hoger voortgezet onderwijs). Als we deze groep verder opsplitsen blijkt dat universitair geschoolden nog beter worden vertegenwoordigd dan mensen met een HBO-diploma. Kortom, het is niet zo dat politieke invloed geleidelijk toeneemt met iemands opleidingsniveau: de hoogstopgeleiden hebben veel invloed; de rest van de bevolking weinig of geen.

Tenslotte wijzen de data uit dat opleiding en inkomen allebei onafhankelijk van elkaar bronnen van politieke ongelijkheid zijn. Het effect van opleiding lijkt iets sterker te zijn dan dat van inkomen. Dat wil zeggen, de hoogstopgeleide Nederlanders worden nog beter vertegenwoordigd dan de rijkste Nederlanders. Maar wie wil dat de overheid naar hen luistert kan het beste een universitair diploma én een hoog salaris hebben.

Wat betekent dit?

Ons onderzoek bevestigt dus dat vertekeningen in andere onderdelen van de politiek worden weerspiegeld in beleidsuitkomsten. Voor sommige lezers zal dit niet zo’n verrassend of vernieuwend inzicht zijn. Onder politicologen heerst echter al generaties lang het idee dat de gemiddelde burger – de mediane kiezer – het uiteindelijk voor het zeggen heeft. Men neemt hierbij aan dat iedere burger ongeveer gelijk is in de politieke arena, ondanks het bestaan van sociale en economische ongelijkheden. Ons onderzoek laat zien dat dit idee bij het vuilnis kan. Onderwijsongelijkheid produceert politieke ongelijkheid.

Deze conclusie heeft grote gevolgen. Als opleidingsgroepen gelijk werden vertegenwoordigd zou Nederland er heel anders uitzien. Om een paar voorbeelden te noemen: sociale voorzieningen zouden worden uitgebreid, de verschillen tussen rijk en arm zouden kleiner zijn, immigratie zou meer worden beperkt, criminaliteit zou harder worden bestraft en Europese integratie zou worden teruggeschroefd.

Maar willen we wel dat iedereen gelijke inbreng heeft in de politiek? Veel lezers – vermoedelijk veelal hoogopgeleid – zullen blij zijn dat het bovenstaande lijstje geen realiteit is. In het algemeen zullen velen zeggen dat hoogopgeleide burgers beter geïnformeerd zijn en daarom een luidere stem zouden moeten krijgen in de politiek. Aan de andere kant is er brede steun voor het idee dat iedereen evenveel invloed moet kunnen hebben, ongeacht welke diploma’s men heeft. Deze normatieve discussie raakt aan de kern van onze samenleving en moeten wij als burgers daarom allemaal voeren. Ik kan hier geen definitief antwoord geven; daar is de discussie veel te groot voor. Tegelijkertijd wil ik wel benadrukken dat de gelijke behandeling van alle burgers een fundament van de democratie is, en er ligt een zware bewijslast op iedereen die deze waarde wil schenden.

Beeld: CEphoto, Uwe Aranas

SRV Podcast, episode 44 – The charade of billionaire philantropy, with Anand Giridharadas

door Armen Hakhverdian 0 Reacties

We are joined by Anand Giridharadas (@AnandWrites) to talk about his book ‘Winners take all: the elite charade of changing the world‘ (Dutch translation: ‘Waarom de superrijken de wereld niet zullen veranderen‘).

We talk about billionaire philanthropists and the harm they inflict on society, the system that keeps them in power, why today’s tech monopolies are so much more dangerous than the steel, oil and railroad monopolies of old, and the curse of solutionism.

Find us on iTunes | Spotify | Stitcher | Soundcloud | RSS

Music: ‘Pollution‘ by Dexter Britain (CC BY-NC-SA 3.0)