• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

protest

Heeft een wegblokkade zin?

door Simon Otjes 30/01/2023 2 Reacties

Zaterdag bezette Extinction Rebellion de A12 in Den Haag om te protesteren tegen belastingvoordelen en subsidies voor de fossiele industrie. De blokkade is door de politie opgebroken. Het Openbaar Ministerie achtte deze blokkade strafbaar, omdat deze gevaarlijk en ontwrichtend zou zijn. De demonstranten kozen voor een strategie van burgerlijke ongehoorzaamheid, waarbij ze de wet schonden maar geen geweld gebruikten. Na vijf uur was de laatste demonstrant door de politie van de weg verwijderd.

Wat is effectief?

Zo’n wegblokkade roep de vraag op in hoeverre deze vorm van actie voeren effectief is. Het is een voorbeeld van wat in de literatuur ‘niet-normatief protest’ genoemd wordt. Dat wil zeggen dat bestaande normen of wetten met dit protest geschonden worden. Wat zegt wetenschappelijk onderzoek hierover?

De eerste vraag is natuurlijk wat we bedoelen met effectiviteit. Er zijn twee relevante variabelen om over na te denken: in welke mate mensen het eens zijn met de demonstranten en het belang dat zij hechten aan het thema. Daarnaast zijn er twee verschillende groepen die activisten kunnen beïnvloeden: burgers en politici.

We kijken hier dus naar effectiviteit in termen van het publiek dat zijn mening verandert naar aanleiding van een demonstratie. Dat hoeft niet de enige reden te zijn waarom mensen demonstreren: dat kan ook expressief zijn, dat wil zeggen om uiting te geven aan hun grieven.

Het activistendilemma

Sociaal-psycholoog Feinberg en collega’s gebruiken in dit artikel experimenteel onderzoek om te kijken hoe burgers reageren op demonstraties. Ze laten mensen een krantenartikel lezen over een actiegroep waarbij ze de mate waarin het protest normen schendt, laten variëren.

Als respondenten over een protest lezen dat normen schendt, zijn ze minder geneigd zijn de demonstranten te steunen dan als zij lezen over protest dat geen normen schendt. Ook waren respondenten minder geneigd om zich aan te sluiten bij de beweging. Ten slotte waren respondenten ook minder geneigd het doel van het protest te steunen. Zij repliceren dit in aantal deelstudies waarbij ze naar verschillende soorten protest kijken (met zowel typisch linkse als rechtse demonstranten). Hiertussen zit een specifieke studie van het effect van het ontregelen van het verkeer ten opzichte van een demonstratie. Ook zo’n demonstratie reduceert de steun voor de demonstranten en hun doelen.

Het mechanisme dat zij tussen de demonstratie en deze reactie zien, is de mate waarin mensen zich identificeren met de demonstranten. Naar mate mensen het gedrag van de demonstranten als minder moreel zien, is de sociale identificatie met deze demonstranten zwakker. Via deze variabelen is ook de steun voor het protest lager. Hun onderzoek ondersteunt dit mechanisme.

Veel onderzoek over het effect van protest op het belang dat mensen hechten aan thema’s ken ik niet. Er is wel onderzoek dat laat zien dat des te gewelddadiger een protest is, des te meer media er over schrijven (bv. dit artikel van Myers en Caniglia).

Feinberg en collega’s spreken daarom over het activistendilemma: protest dat normen schendt, krijgt meer media-aandacht dan protest dat binnen de lijntjes kleurt. Tegelijkertijd vervreemdt dergelijk protest omstanders. Ook heeft het een negatief effect op publieke steun voor de beweging en het doel dat de beweging nastreeft.

Een eerste conclusie op basis van dit onderzoek is dat protest dat de wet breekt, zoals het recente protest van Extinction Rebellion, waarschijnlijk een negatief effect heeft op de steun, voor in dit geval, klimaatbescherming.

Geweldloos protest

In een andere studie proberen Shuman en collega’s verder zulk normoverschrijdend protest uit te pellen. Ze maken binnen normoverschrijdend protest een onderscheid tussen gewelddadig en geweldloos protest. Zo ontstaat een categorie van geweldloos maar normoverschrijdend protest, zoals burgerlijke ongehoorzaamheid. Een dergelijk protest is aan de ene kant ontregelend maar aan de andere kant communiceert het de constructieve intenties van de demonstranten. Dit zou het meest effectief zijn in het genereren van steun. Het trekt aandacht maar omdat het niet gewelddadig is, leidt het niet tot een negatieve reactie.

Ze kijken in hun studies naar situaties waarin een minderheid concessies vragen van een meerderheid. Hun casussen omvatten de relatie tussen bijvoorbeeld Arabische en Joodse Israeli’s of tussen witte en zwarte Amerikanen. Ze houden bovendien rekening met de mate waarin respondenten zichzelf verbonden weten met de meerderheidsgroep.

Ze onderzoeken dit aan de hand van experimentele studies die lijken op het werk van Feinberg et al. Maar ze kijken ook naar een survey. Hier kunnen ze kijken in hoeverre mensen op de hoogte waren van een dergelijk geweldloos maar normoverschrijdend protest. Deze laatste deelstudie is interessant omdat het specifiek over het blokkeren van wegen gaat. Maar vanwege het niet-experimentele karakter is het echter de zwakste deelstudie in het artikel.

Shuman en collega’s vinden in al hun analyses dat geweldloos normoverschrijdend protest de steun voor concessies aan de minderheid vergroot onder mensen uit de meerderheid die eerder niet geneigd zouden zijn om dergelijke concessies te maken. Shuman en collega’s concluderen hieruit dat disruptief protest dat de constructieve intenties van de demonstranten communiceert het meest effectief is.

De zwakte van de studie is dat Shuman en collega’s erg veel invullen in hoe mensen dat niet-gewelddadig verzet zien. De mate waarin er echt constructieve intenties worden geuit door de demonstranten of worden opgevangen door de omstanders is onduidelijk. Ze denken dat dit mechanisme een rol speelt. Anders dan in de studie van Feinberg en collega’s testen ze dit mechanisme niet.

Deze studie wordt echter verder ondersteund door ander, historisch onderzoek. Zo laat Omar Wasow zien dat burgerlijke ongehoorzaamheid van de zwarte burgerrechtenbeweging uit de jaren ’60 de mening van burgers heeft beïnvloedt, richting de zwarte minderheid. Wasow kijkt naar verkiezingsuitslagen en specifiek hoe goed Democraten het bij de verkiezingen doen. Waar mensen geweldloos maar normoverschrijdend geprotesteerd hebben, doen de Democraten het beter.  Gewelddadig verzet verkleint steun voor de Democratische Partij.

Gewelddadig protest

Waar het gaat om gewelddadig protest, is het onderzoek minder eenduidig. Simpson, Willer en Feinberg richten zich op een situatie waarbij twee demonstrerende groepen tegenover elkaar staan en beiden wel of geen geweld gebruiken. In dit geval kijken ze naar witte nationalisten en anti-racisten. Ze gebruiken een vergelijkbaar experiment als Feinberg al eerder toepaste. Ze laten zien dat de steun voor de groep die geweld gebruikt, afneemt. Datzelfde geldt voor de mate waarin de groep als redelijk gezien wordt. Het gebruik van geweld door de ene groep, kan zelfs de steun voor de andere kant vergroten.

Een ander studie van Shuman en collega’s kijkt naar protesten als onderdeel van de BlackLivesMatter-beweging waarbij wel geweld werd gebruikt. Ze onderscheiden gemeenten waar geen BLM-protesten waren, waar slechts geweldloze BLM-protesten waren en waar gewelddadige en geweldloze BLM-protesten waren. Shuman en collega’s construeren een quasi-experiment waarbij respondenten uit verschillende gemeenten worden geselecteerd die zoveel mogelijk op elkaar lijken. Ze proberen hierbij ook zoveel mogelijk te controleren voor andere verschillen tussen gemeenten. Ze vinden dat conservatieven uit gemeenten waar zowel gewelddadige als geweldloze BLM-protesten waren, meer progressieve opvattingen hebben over het optreden van de politie; dat wil zeggen zij delen de doelen van BLM meer. Een aantal van hun deelstudies geven aan dat dit effect geconcentreerd is in relatief progressieve gemeenten.

Belangrijk is dat niet een echt experiment is: ze vinden een structureel verschil tussen respondenten uit verschillende gemeenten, maar geen verandering van mening van specifieke respondenten. Ze kunnen in deze studies bovendien niet testen welke mechanismen hierachter zitten. De effecten die ze vinden zijn klein, geconcentreerd bij een deelgroep of komen slechts onder bepaalde voorwaarden voor.

Uit onderzoek van Enos en collega’s over een andere rel tegen politiegeweld, komt een enigszins vergelijkbaar patroon naar voren. Zij laten kijken naar het effect van rel in Los Angeles over politiegeweld tegen een zwarte man. Ze vinden dat in de wijken waar er gereld werd, meer zwarte én witte burgers zich als kiezer registreerden. Bovendien registreerden deze personen zich als Democraat. Ten slotte werden in deze wijken in referenda progressievere keuzes gemaakt dan waar er niet gereld werd.

We moeten oppassen om heel harde conclusies hieruit te trekken. Politicologen maken een onderscheid tussen specifieke en diffuse belangen: dat wil zeggen om een deelbelang van een minderheid of om een belang dat iedereen in de samenleving deelt. De studies van Shuman en Enos laten zien hoe protest de dynamiek tussen minderheid en meerderheid beïnvloedt. Klimaatprotest gaat echter om een gemeenschappelijk belang.

Bovendien waar het gaat om de mogelijke positieve gevolgen van protesten met geweld is dit bewijs veel minder sterk dan het experimentele bewijs van Feinberg en Shuman zelf. Dit laat juist de negatieve gevolgen van geweld laat zien. Een probleem is dat deze studies uiteindelijk geen controle hebben over allerlei andere factoren die publieke opinie kunnen veranderen. Ook kan de samenstelling van wijken en gemeenten door andere factoren verschillen of veranderen. Ten slotte wordt in de studie van Enos en Wasow de steun voor bepaalde partijen gebruikt als grove proxies voor opinies over bevolkingsgroepen.  

Al met al: ik hoop niet dat u de conclusie trekt uit dit onderzoek dat de wetenschap stelt dat je met gewelddadig protest meer bereikt dan met geweldloos protest. Van alle studies waar ik hier naar heb gekeken, is het bewijs voor mogelijke positieve effecten van gewelddadig protest zonder meer het zwakst.

Protest & politici

De tweede vraag is hoe politici reageren op protest. In een experimentele studie kijken Wouters en Walgrave naar hoe berichten over een protest de mening van Belgische Kamerleden veranderen. Dit is een bijzonder onderzoek omdat we nauwelijks experimenteel onderzoek naar politici hebben. Ze kijken naar het belang dat deze politici hechten aan thema’s (of ze het bericht interessant vonden en naar voren zouden brengen naar collega’s). Ook kijken Wouters en Walgrave naar de positie van politici op dat thema (of ze sympathiseren en instemmen met de demonstranten). In hun experiment nemen ze een aantal kenmerken van het protest mee. Drie relevante kenmerken zijn het aantal demonstranten, de mate waarin ze verenigd zijn en de mate waarin de demonstranten zich waardig gedragen: zijn de demonstranten gewelddadig of vreedzaam. Het specifieke experiment ging om demonstraties over migratie.

Twee factoren dragen bij aan de mate waarin politici belang hechten aan het thema van de demonstratie: het aantal demonstranten en de mate waarin ze verenigd zijn. Als er meer demonstranten zijn en deze dezelfde boodschap uiten, achten politici het thema belangrijker. Of de demonstratie gewelddadig of geweldloos was, doet er niet toe voor het belang dat politici hechten aan het thema.

Waar het gaat om het overtuigen van de politici komt dit er als derde factor bij. Politici zijn het meer eens met geweldloze demonstranten, met verenigde de demonstranten en met talrijke demonstranten.

Conclusies

Wat zijn de implicaties van deze studies voor protestbewegingen? Als we de indeling maken tussen protest dat normoverschrijdend is en protest dat binnen de wettelijke lijnen kleurt, dan komt protest dat binnen de wettelijke normen valt er het beste uit. Dit overtuigt zowel burgers als politici. Normoverschrijdend protest levert wel media-aandacht (en politieke aandacht) op maar heeft juist een negatief effect op zowel publieke en elite-opinie. Dat is de kern van het activistendilemma.

Het is te simpel om een demonstratie als die van Extinction Rebellion gelijk te stellen aan alles in de categorie “normoverschrijdend protest”. Dit omvat ook bedreigingen, rellen, schade aan auto’s of gebouwen en geweld tegen personen. Deze demonstranten zoeken expliciet de combinatie van niet-gewelddadig maar wel normoverschrijdend protest op. Hier is wel onderzoek naar maar, voor zo ver ik dat kan overzien, richt dat zich sterk op een dynamiek tussen een meerderheid en een minderheid. Dat onderzoek suggereert dat juist burgerlijke ongehoorzaamheid overtuigend werkt op mensen uit de meerderheid die eerder weinig sympathie voor de minderheid hadden. Maar klimaatprotest gaat juist om een gedeeld, gemeenschappelijk belang, waarbij deze dynamiek dus niet speelt.

Meer onderzoek is nodig. Dat is altijd waar. Dat geldt nu zeker waar het gaat om het effect van protest op de prioriteit die kiezers hechten aan thema’s. En wat het effect is van geweldloos normoverschrijdend protest bij diffuse belangen in plaats van specifieke minderheidsbelangen. Ook denk ik dat het goed is om de mechanismen die Shuman en collega’s zien, expliciet te testen. Ze leggen de nadruk op het communiceren van de goede intenties van demonstranten. Ik denk dat de communicatieve kwaliteiten van de woordvoerders en de narratieven die zij gebruiken dan zeker mee genomen moeten worden.

Filed Under: Civil society, Kiezers en publieke opinie Tagged With: A12, experiment, Extinction Rebellion, protest, Publieke opinie

Heeft protesteren zin?

door Rens Vliegenthart 17/10/2016 0 Reacties

Vorige week gingen in Polen mensen massaal de straat op om te protesteren tegen wetgeving die de toch al beperkte mogelijkheden tot abortus in dit land verder zou inperken. En met succes: het wetsvoorstel werd uiteindelijk met grote meerderheid door het Poolse parlement verworpen en werd dit als een duidelijk succes van de protestbeweging gezien.

 

Er zijn talrijke andere voorbeelden te vinden waarin protest en sociale bewegingen een grote invloed op politieke besluitvorming hebben gehad en er bestaan talrijke studies, met name in de Amerikaanse context, naar die succesverhalen. Een mooi voorbeeld is het werk van Holly McCammon en collega’s naar de beweging voor het vrouwenkiesrecht (bijvoorbeeld hier [paywall]). Toch worstelen wetenschappers met de vraag hoe de invloed (of succes) van protest op politiek en beleid vast te stellen: vaak is het onduidelijk of (radicale) beleidsveranderingen inderdaad toe te schrijven zijn aan mobilisatie door sociale bewegingen, of dat er (deels) andere redenen aan ten grondslag liggen.

 

Agenda setting

In een studie die recent door het tijdschrift Social Forces (link, [paywall]) werd gepubliceerd, bestudeer ik de invloed van protest op de politiek door gebruik te maken van het idee van agenda setting. Meer specifiek kijken we naar de vraag of meer protest over een bepaald onderwerp ook resulteert in meer aandacht voor dat onderwerp in parlementaire vragen. Dit doen we in een zestal West-Europese landen. Nu is het feit dat parlementariërs vragen stellen over een bepaald onderwerp verre van een garantie dat een protestbeweging ook daadwerkelijk een gewenste beleidsverandering bereikt, maar het is in ieder geval een teken dat de politieke agenda wordt beïnvloed en vaak een eerste noodzakelijke stap voor verdere impact.

Inderdaad blijkt dat als er in een bepaald land meer protesten rond een bepaald thema georganiseerd worden ook het aantal Kamervragen over het onderwerp stijgt – zij het in beperkte mate, ook als we controleren voor een aantal alternatieve verklaringen voor veranderingen in aandacht voor onderwerpen in Kamervragen.

 

De mediërende rol van media

In een vervolgstap proberen we het proces door middel waarvan die invloed optreedt verder te begrijpen door te kijken naar de mediërende rol van mediaberichtgeving. Zoals Ruud Koopmans (2004, p. 368) zo krachtig verwoordt (hier – paywall): ‘Authorities will not react to – and will often not even know about – protests that are not reported in the media, and if they are reported, they will not react to the protests as they “really” were, but as they appeared in the media.’ En inderdaad: het effect van protest op de parlementaire agenda is volledig gemedieerd door media – alleen als de media agenda verschuift onder invloed van het protest wordt ook de politieke agenda beïnvloed.

 

De modererende rol van het politieke systeem

Tevens blijken de effecten niet hetzelfde in alle landen. Een vergelijking tussen landen met een meerderheidsstelsel (zoals het Verenigd Koninkrijk) in vergelijk met landen met een consensus democratie (zoals Nederland en Zwitserland). Een plausibele verklaring hiervoor is dat in landen met een consensus democratie de standpunten van sociale bewegingen al beter vertegenwoordigd zijn in het parlement, onder andere doordat er meer partijen met diverse achtergrond deel uitmaken van dit parlement. Deze grotere variëteit zorgt voor een grotere kans dat onderwerpen al politieke aandacht hebben gehad voordat er mobilisatie plaatsvindt. Hierdoor zijn protestonderwerpen ook voor journalisten minder snel nieuw en daardoor nieuwswaardig, waardoor de media agenda minder door de protest agenda bepaald wordt.

 

De studie laat zien dat protest ertoe kan doen, maar ook dat die invloed – in ieder geval op een algemeen niveau – redelijk beperkt en context-afhankelijk is.

 

Filed Under: Media, Politieke partijen Tagged With: media, politiek systeem, protest, sociale bewegingen

Pussy Riot on Tour

door Liza Mügge 20/09/2014 0 Reacties

De Russische feministische punk protestgroep Pussy Riot is uitgegroeid tot een fenomeen. In Augustus 2012 werden leden van de groep gearresteerd voor hooliganisme nadat zij het protestlied ‘Mother of God, Drive Putin Away’ uitvoerden in een kathedraal in Moskou. Het proces en de opsluiting van Pussy Riot oprichters Masha Alekhina en Nadya Tolokonnikova in een strafkamp in Siberië genereerde hevige internationale kritiek.

Sinds hun vrijlating in December 2013 tourt het tweetal de wereld rond om te spreken over protest en hun ervaringen. Ze spreken in het Brits parlement, staan op het podium bij Madonna en gaan op de foto met Hillary Clinton. Op maandag 15 september waren Alekhina en Tolokonnikova te gast bij het  Harvard Institute of Politics (IOP). In een afgeladen zaal met studenten en stafleden ging Pussy Riot de discussie aan met CNN’s Moscou Bureau Chief Jill Dougerty en het publiek. Vragen werden in het Engels gesteld; Pyotr Verzilov, echtgenoot van Tolokonnikova, vertaalde de antwoorden. [Read more…] about Pussy Riot on Tour

Filed Under: Civil society Tagged With: Poetin, protest, pussy riot

Stilte op het Malieveld

door Rens Vliegenthart 13/11/2013 0 Reacties

Het is opvallend stil op het Malieveld. Ondanks de grootschalige bezuinigingen die het Kabinet ook voor volgend jaar weer heeft aangekondigd lijkt de maatschappelijke onrust beperkt te zijn. In  ieder geval trekken de protestbijeenkomsten die toch wel georganiseerd worden niet al teveel publiciteit. In oktober kreeg het protest van de medewerkers van de publieke omroep wel de nodige aandacht, maar vooral op de publieke omroep zelf. Verder kreeg de demonstratie die Geert Wilders organiseerde tegen het kabinetsbeleid ook maar beperkte aandacht.

Hoe komt het dat sommige demonstraties wel in de publiciteit komen en anderen niet? Dit is één van de vragen die politicoloog Ruud Wouters beantwoordt in zijn proefschrift (of ‘doctoraat’, zoals dat bij onze Zuiderburen heet) Selection. Description. Reaction. How Television News Covers Movements and Protest dat hij volgende week aan de Universiteit Antwerpen zal verdedigen. Het boek bevat een heleboel interessante inzichten over de manier waarop televisienieuws in Vlaanderen gedurende de periode 2003-2010 demonstraties en protest in beeld brengt.

[Read more…] about Stilte op het Malieveld

Filed Under: Civil society, Media Tagged With: media, proefschrift, protest, sociale bewegingen, Vakbonden

De politieke gevolgen van Tea Party-activisme

door Armen Hakhverdian 21/10/2013 2 Reacties

Heeft politiek activisme zin? In hoeverre kunnen burgers via manifestaties, demonstraties, protestmarsen en andere vormen van activisme het politieke proces beïnvloeden? Andreas Madestam e.a. beantwoorden deze vragen specifiek voor de conservatieve Tea Party-beweging in de Verenigde Staten. In een fascinerend artikel (zie hier [paywall], eerdere gratis versie hier) laten zij zien dat Tea Party-activisme invloed heeft gehad op tal van belangrijke politieke uitkomsten.

[Read more…] about De politieke gevolgen van Tea Party-activisme

Filed Under: Civil society, Politicologie en Methodologie, Religie, ideologie en ethiek Tagged With: activisme, Causaliteit, protest, tea party, verenigde staten

  • Go to page 1
  • Go to page 2
  • Go to Next Page »

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Aflevering 70 – Het werk van een klinisch viroloog in tijden van Covid-19, met Katja Wolthers

Kan je met geld de uitkomst van een referendum kopen?

Eerlijke verkiezingen en de Nederlandse poststem

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in