Het vertrouwen dat Nederlanders hebben in de pers is wel heel laag, zo bleek vorige week weer eens uit een onderzoek van het CBS. De pers wordt zelfs nog minder vertrouwd dan ambtenaren, grote bedrijven, banken, en de Europese Unie. Toch was dat niet waar diezelfde pers vervolgens de meeste aandacht aan besteedde. De belangrijkste boodschap was volgens de gewantrouwde pers dat de EU iets meer vertrouwd werd dan de Tweede Kamer. Het wantrouwen in de eigen beroepsgroep kwam veelal niet of wat zijdelings aan bod. Alleen Rob Wijnberg schreef er een column over op De Correspondent, om vervolgens vrij te speculeren wat de oorzaken van dat wantrouwen zouden zijn.
In zijn column legt Wijnberg de schuld voor het wantrouwen in de pers bij ‘de leugen van objectiviteit’ (suggererend dat de moderne burger niet gelooft in neutraliteit), bij ‘schreeuwen als businessmodel’ (sensatiezucht van journalisten en hun koppenmakers), en bij ‘zenden, zenden, maar niet ontvangen’ (gebrek aan responsiviteit van media). De Correspondent probeert deze vermeende oorzaken van het wantrouwen in de pers aan te passen. Maar is dat wantrouwen er ook feitelijk in geworteld? Mogelijk heeft Wijnberg gelijk, maar helaas weten we het niet (hoewel ik hieronder beschrijf dat zijn derde suggestie steun vindt in een recente studie). Wijnbergs verwijt van dramatiseren is zelfs wat ironisch: bij gebrek aan onderzoek je eigen mantra’s aangedikt als oplossing aandragen lijkt me daar juist een voorbeeld van.
Het probleem is dat er weinig structureel academisch onderzoek naar vertrouwen in de pers als instituut is gedaan. Dergelijk onderzoek bestaat wel naar het vertrouwen van burgers in elkaar (sociaal vertrouwen), in andere etnische groepen (interetnisch vertrouwen), in de economie (consumentenvertrouwen), in politieke instituties (politiek vertrouwen), en zelfs naar de invloed van media op die soorten vertrouwen. Daar zijn boekenkasten over vol geschreven. Zo niet over het vertrouwen in de pers zelf – een handvol studies over vertrouwen in media in met name de VS uitgezonderd. En dat laat inderdaad ruimte voor speculatie.
Omdat de pers zelf massaal doet alsof haar neus bloedt en zich liever richt op vermeende politieke vertrouwenscrises, heb ik maar wat eerste analyses gedraaid om dat wantrouwen in de pers in kaart te brengen. Hieronder wat lessen die we kunnen trekken op basis van deze eerste statistieken.
[Read more…] about Nederlands wantrouwen in de pers is wijdverspreid