Op 6 april 2016 konden Nederlanders hun stem uitbrengen in het referendum over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. De opkomst was 32%, waarvan 61% tegen stemde en 38% voor. In een recent artikel in Acta Politica proberen Wouter van der Brug, Tom van der Meer en ik deze stem te verklaren. We wilden daarbij vooral weten of de overwegingen van kiezers tijdens de campagne veranderden.
Wet raadgevend referendum
De unieke functies van het raadgevend referendum
Er bestaat een grote kans dat het landelijke referendum op verzoek van burgers binnenkort wordt afgeschaft. De Tweede Kamer heeft met een kleine meerderheid al ingestemd met het wetsvoorstel tot afschaffing van de Wet Raadgevend Referendum (Wrr). Het lot van het wetsvoorstel ligt nu in handen van de Eerste Kamer. De vier regeringspartijen hebben daar met 38 zetels een krappe meerderheid, maar krijgen waarschijnlijk steun van twee leden van de SGP. Alleen als enkele leden van de fractie van D66 (of eventueel een andere regeringspartij) niet instemmen met het voorste zal het referendum niet worden afgeschaft. Dat lijkt een weinig waarschijnlijk scenario.
Afschaffing zal een ernstige verschraling van de Nederlandse democratie betekenen. Grote groepen uit de bevolking wordt daarmee de mogelijkheid ontnomen om te laten weten wat ze vinden van een bepaald omstreden voorstel. Aan referenda neemt in het algemeen een redelijke afspiegeling van de bevolking deel. Het is zeker geen perfecte afspiegeling. maar het is winst voor een democratisch stelsel als veel lager en middelbaar opgeleiden deelnemen, terwijl ze bij nauwelijks betrokken zijn bij veel andere vormen van participatie.
Er zijn echter meer redenen om de afschaffing van het referendum te betreuren. De praktijk van het raadgevende referendum in veel Nederlandse gemeenten laat zien dat het referendum op verzoek van burgers een aantal functies vervult die van wezenlijk belang zijn voor een democratisch stelsel. Ook al zijn er verschillende vormen van lokale referenda, de functies komen overeen met de functies die het landelijke wetgevingsreferendum kan vervullen. Een viertal functies is te onderscheiden:
[Read more…] about De unieke functies van het raadgevend referendum