Neerlands eerste lobby professor – Arco Timmermans – beweerde onlangs in de Volkskrant dat Nederland “een te klein parlement met een te kleine staf” heeft. De VVD is een andere mening toegedaan, in haar verkiezingsmanifest van 2012 (en het CDA-VVD regeerakkoord van 2010) moest het aantal kamerleden met een derde worden teruggebracht (dus 100 in Tweede Kamer, 50 in Eerste Kamer). Heeft Nederland in vergelijking met andere landen weinig parlementariërs?
De grafiek hieronder zet het aantal zetels in het lager huis/Tweede Kamer/etc. af tegen de bevolking van een land (per miljoen). De landen boven de lijn hebben relatief minder parlementariërs voor de grootte van hun bevolking dan landen beneden de lijn. Zoals je ziet zit Nederland nu (NL) net boven de lijn, maar in het voorstel van de VVD (NL*) zit Nederland ver van de lijn af. Verder valt op dat de Scandinavische landen veel parlementariërs hebben voor hun bevolking en dat nieuwe democratieën (Zuid-Korea, Taiwan, Argentinië, Zuid Afrika, Turkije en Taiwan) vaak minder parlementariërs voor hun bevolking hebben.
Sommige landen hebben geen senaat dus vertekent het beeld in de vorige figuur enigzins. In het plaatje hieronder zijn leden uit de eerste en tweede kamers bij elkaar opgeteld en afgezet tegen de bevolking. Dit vertekent natuurlijk ook omdat senaatsleden vaak een andere functie hebben en parttime aangesteld worden. Het patroon is min-of-meer hetzelfde, waarbij het wel opvalt dat het Verenigd Koninkrijk een enorme outlier is. Dit komt door het House of Lords dat maarliefst 755 leden heeft, maar wat waarschijnlijk ook ingekrimpt gaat worden.
Je kan de landen ook vergeleken door het aantal parlementsleden te delen door de bevolking. Daaruit blijkt dat Nederland voor elke 1000 inwoners 0.009 Tweede Kamerleden heeft (0.013 als je Eerste Kamer meeneemt). Het gemiddelde van de landen die in de figuur staan is 0.019. Als de hervorming van de VVD plaatsvinden dan heeft Nederland slechts 0.006 Kamerlid per 1000 inwoners, maarliefst drie keer minder dan het gemiddelde. Alleen Taiwan heeft dan een nog lager gemiddelde. In de huidige situatie heeft Nederland een min-of-meer gelijk aantal parlementsleden per 1000 inwoners als Duitsland, Frankrijk en Zuid-Afrika.
Heeft Nederland te weinig of te veel parlementariërs? Dit antwoord hangt ook af van hoeveel staf een kamerlid heeft. Hierover heb ik geen landenvergelijkende data, maar het is moeilijk om minder staf te hebben dan Nederlandse parlementariërs. Het probleem dat Timmermans schetst is dat door een gebrek aan mankracht parlementariërs te veel beïnvloed worden door lobbyisten. Nederland is daar in de huidige situatie meer aan blootgesteld dan andere landen. Het voorstel van de VVD zou Nederland (bijna) koploper maken onder de democratieën in termen van een laag aantal parlementariërs per hoofd van de bevolking. Rutte zal er trots op zijn, toch nog ergens goed in! De 14 VVD kamerleden die onder dit plan met het huidige zetelaantal NIET meer in de Kamer komen zullen er minder blij mee zijn.
En op verzoek hier nog een plaatje met de derde machtswortel berekening (zie commentaar) afgezet tegen het aantal leden.
Er was toch ook één of andere ‘wet’ dat je de derdemachtswortel van de bevolking moest nemen voor het juiste aantal parlementariërs?
Weleens van gehoord, maar ik weet niet welke eenheid van de bevolking je dan moet nemen…hoe dan ook het ‘juiste’ aantal parlementariers is normatief.
Simon Otjes heeft het antwoord idd, 3de machtswortel van inwoneraantal. Dat levert verder hetzelfde beeld op NL zou dan 256 parlementarieres moeten hebben ipv 225.
De ‘cube root law’ Taagepera en Shugart wordt inderdaad gepresenteerd als een ‘natuurwet’, maar ik ben het met Gijs eens dat het een normatieve discussie is.
Simon heeft een punt dat het belangrijk is te weten wanneer er gemeten wordt: de aantallen worden vastgelegd op een bepaald moment, en dat is het moment waar je naar moet kijken, aangezien kiesstelsels en aantallen parlementariërs normaliter niet automatisch meegroeien met de bevolking (er zijn uitzonderingen). Electoral reform is een zeldzaamheid.
Verder: er zijn aanwijzingen dat politicologen (bv. Andrew Reynolds) in hun advieswerk voor nieuwe democratieën letterlijk gebruik maken van de cube root law als ze advies geven over hoe groot het parlement moet zijn. Ook leuk: Reynolds geeft aan dat als je het onderbouwd met de cube root law politici gemiddeld genomen het aantal inderdaad makkelijker aanvaarden – het is dan immers een politicologische natuurwet…
dat is echt hilarisch en sneu tegelijkertijd…
Misschien om het af te maken nog een scatterplot waarin het aantal parlementariërs waar een land op uit zou komen volgens de cube root law wordt afgezet tegen het werkelijke aantal parlementariërs?
Bijgevoegd. Dit geeft natuurlijk niet een heel ander beeld…het is op basis van tweede kamers en equivalenten.
Dank, interessant!