Vandaag werd bekend dat Trump voorgoed van Twitter is verbannen. Gisteren kwam Mark Zuckerberg (CEO van Facebook) met een statement naar buiten waarin hij aankondigt dat Trump ook twee weken van Facebook (en Instagram) wordt geschorst. Deze besluiten komen na een roerige week waarin sociale media ineens hun spierballen laten zien. Hoewel dit een weloverwogen besluit is (zie ook statement van Twitter), zijn we nog maar twee weken verwijderd van de daadwerkelijke inauguratie van Joe Biden. Had dit niet veel eerder moeten gebeuren?
Digitale poortwachter of doorgeefluik?
Sociale media vormen al een meer dan een decennium lang een doorgeefluik voor politici. Politici maken daar gretig gebruik van. Het is geen verassing dat met name Twitter zo enorm populair is bij politici. Journalisten en lastige vragen kunnen eenvoudig worden omzeild en traditionele selectieprocessen spelen geen rol van betekenis. Het is een ideaal medium om direct en ongemedieerd een groot kiezerspubliek te bereiken. Tot nu toe was Twitter uitermate terughoudend in het verwijderen van gebruikers en tweets en beperkte zich in het geval van Trump tot het aanbrengen van waarschuwingen wanneer de inhoud van de tweets desinformatie bevatte. Sociale media fungeren dus veel meer als doorgeefluik dan als digitale poortwachter. En dat is niet zonder consequenties. In de woorden van CNN’s politiek analyst Kirsten Powers: ‘Zonder Twitter zou Trump geen president zijn geweest’.
Tweetrapsraket
Een bijkomend voordeel van die directe communicatie is dat niet alleen de directe achterban van volgers wordt bereikt. Journalisten maken ook dankbaar gebruik van deze informatie. Onderzoek laat zien dat tweets van politici vaak integraal worden overgenomen in (online) nieuwsartikelen en daarmee hebben ze een agenderende invloed. Daardoor wordt de tweet vaak nog verder verspreid. De ontwikkelingen van afgelopen week in de Verenigde Staten laten maar al te duidelijk zien hoe dit werkt: op de grote televisiestations werd de Twitter timeline van Trump nauwlettend in de gaten gehouden en vormde deze misschien wel de belangrijkste informatiebron over de meningen en houdingen van de president.
Trump
Dat Trump nu verwijderd wordt van Twitter is geen verrassing. Het platform plaatste al vaker waarschuwingen bij de tweets van Trump. Maar het ingrijpen komt te laat: Trump heeft jarenlang leugens en opruiing kunnen verspreiden met enorme gevolgen. Platformen verschuilen zich vaak achter de vrijheid van meningsuiting en met name Facebook heeft lang geweigerd om in te grijpen bij berichten van Trump die onjuiste informatie bevatten over het coronavirus of die het geweld tegen demonstraten ophemelen.
Topje van de ijsberg
Dit raakt een meer fundamentele discussie over de verspreiding van onjuiste informatie. Platformen moeten gezien hun agenderende rol veel meer doen aan bijvoorbeeld het verspreiden van disinformatie en de verheerlijking van geweld. De Trump-case is het topje van de ijsberg. Daaronder zit een enorme berg waarin corona-complottheorieën worden verspreid, mensen openlijk worden aangevallen en bedreigd, proberen trollen en bots het politieke debat te beslechten en worden betaalde advertenties ingezet om burgers te demotiveren om te gaan stemmen. En ook dáár moet meer aan gedaan worden. Die verantwoordelijkheid ligt niet alleen bij de platformen zelf. Ook journalisten hebben hier een belangrijke rol in te spelen en zich kritisch afvragen hoe nieuwswaardig bijvoorbeeld bepaalde Tweets van politici zijn.
Europese Unie
Met nieuwe wetgeving (de Digital Service Act) wil de Europese Unie in ieder geval ingrijpen. Wetgeving rondom sociale media is enorm verouderd. Kort gezegd worden digitale platformen verplicht burgers te beschermen tegen manipulatie en desinformatie door duidelijke regels op te stellen aan platformen. Daarnaast kunnen platformen enorm hoge boetes krijgen mochten zij zich daar niet aan houden.
Nederlandse verkiezingen
Maar wat betekent dit voor de Tweede Kamerverkiezingen in maart? Gaan sociale media hier ook grootschalig interveniëren? Dat is niet heel waarschijnlijk. Trump heeft de afgelopen vier jaar volledig de vrije hand gekregen. Nu, twee weken voor de inauguratie van Biden, wordt er ingegrepen na een ongekende gebeurtenis en enorme druk vanuit de samenleving om hier iets aan te doen. Maar sociale media reageren vaak te laat en er is nog veel onenigheid (en onwetendheid) over hoe gereageerd moet worden op verspreiding van desinformatie. Bovendien spelen commerciële belangen een grote rol in de afwegingen. En dat is jammer. Het is belangrijk dat burgers juist geïnformeerd worden, helemaal tijdens een verkiezingscampagne. Desinformatie moet daar geen rol in spelen. Bij Trump kwam de verbanning wel rijkelijk laat en het valt nog te bezien of dat een volgende keer anders zal zijn.
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.