Al dagen lang is het bij Forum voor Democratie zeer onrustig. Zonder in te gaan op de eindeloos ogende stroom aan ontwikkelingen over steunbetuigingen van kandidaat-politici aan elkaar, de mogelijke legitimiteit van het al dan niet uitschrijven van lijsttrekkersverkiezingen van een al dan niet afgetreden voorzitter en de vermeende radicalisering van Baudet, blijft één van de grote vragen hoe de, inmiddels geslonken kiezers van Forum voor Democratie, aankijkt tegen de ontwikkelingen van de afgelopen dagen. Daarbij kijkt dit artikel naar het ontstaan van de tweespalt binnen de partij, namelijk antisemitische en fascistische uitspraken binnen de jeugdafdeling van de partij, de reactie van de partij daarop en wat dit met de stemvoorkeur van Forum voor Democratie stemmers doet.
Op de dag dat Thierry Baudet zich terugtrok als lijsttrekker en partijvoorzitter van Forum voor Democratie (FvD) hield Kantar een peiling onder 245 respondenten die tussen mei en november 2020 aan in een peiling hebben aangegeven op Forum voor Democratie te willen stemmen. Dit is een respons van 67%. Het veldwerk vond plaats van 24 november vanaf 16 uur tot en met 25 november om 12.30 uur. Iets wat, gezien de snelheid waarop gebeurtenissen elkaar opvolgen, belangrijk is om te vermelden.
De aanleiding voor alle commotie rondom FvD waren de antisemitische en nazistische uitingen in Whatsapp-groepen bij de jongerenorganisatie van het Forum voor Democratie (JFVD). Ruim driekwart van de FvD-stemmers vindt deze uitlatingen (zeer) onacceptabel (77%). Een veel kleinere groep stemmers neemt een tussenpositie in en noemt de uitspraken niet acceptabel, maar ook niet onacceptabel (16%). Een klein aandeel noemt de antisemitische en nazistische uitspraken (zeer) acceptabel (3%).
Twee kampen, niet alleen onder vertegenwoordigers, maar ook onder kiezers
Binnen FvD waren de meningen aanvankelijk verdeeld over de aanpak van de antisemitische uitlatingen bij de JFVD. Het ene kamp wilde een onderzoek instellen en de resultaten afwachten. Dit werd voorgesteld door Thierry Baudet en Freek Jansen. Het andere kamp vond dat de uitlatingen de laatste druppel waren op eerdere opspraak rondom antisemitisme bij de JFVD en waarvan expliciet afstand genomen diende te worden.
De helft van de FvD-kiezers vindt onomwonden dat er binnen de partij eerder afstand had moeten worden genomen van de uitspraken (50%). Bijna een derde staat achter Baudet en vindt dat er eerst een intern onderzoek had moeten worden gehouden (32%). Bijna één op de vijf FvD-stemmers geeft aan niet te weten wat de beste oplossing zou zijn geweest en geeft aan niet in één van beide kampen te zitten (18%).
Diegenen die vonden dat het instellen van een onderzoek op dat moment voldoende was, waren meer geneigd om na de gebeurtenissen van afgelopen weekend nog op Forum voor Democratie te stemmen (34% gaat zeker/waarschijnlijk op FVD stemmen) dan kiezers die vonden dat er (eerder) afstand genomen had moeten worden (20% gaat zeker/waarschijnlijk op FVD stemmen).
Gemiddeld gaf een kwart van de FvD-stemmers (24%) aan ondanks de gebeurtenissen van het afgelopen weekend (t/m maandag 16 uur) alsnog op Forum voor Democratie te zullen stemmen. Het aandeel kiezers dat twijfelt om op Forum voor Democratie te stemmen, twijfelt in sterke mate om niet op Forum voor Democratie te stemmen vanwege het terugtrekken van Baudet als lijsttrekker (44%). Dat is meer dan het derde (34%), dat aangeeft niet meer op Forum te stemmen vanwege de antisemitische uitlatingen door de JFVD.
Dat Baudet als de één van de belangrijkste elementen van Forum voor Democratie beschouwd wordt, blijkt ook uit het feit dat 39% van de respondenten een voorkeursstem op Baudet zou uitbrengen, indien hij (zoals hij maandag aangaf) als lijstduwer op de lijst zou komen te staan. Nu lijkt deze situatie inmiddels een gepasseerd station. Maar nu ontstaat wel de vraag hoe het kiezerslandschap er na dit slagveld bij ligt.
Deel kiezers Forum voor Democratie terug naar de PVV
Het ziet er naar uit dat het grootste gedeelte van de (voormalige) FvD- kiezers zich wendt tot de PVV (35%). Iets meer dan een kwart van de kiezers geeft aan bij Forum voor Democratie te blijven (27%). Nog eens een kwart (23%) geeft aan het (nog) niet te weten. De helft van alle stemmers die terugkeert naar de PVV, kwam oorspronkelijk ook van de PVV ten tijde van de Tweede Kamerverkiezingen in 2017.
Mocht Baudet besluiten om een nieuwe partij op te richten, dan geeft ongeveer één op de vijf (18%) (voormalige) Forum voor Democratie stemmers aan waarschijnlijk op Baudet te stemmen. Nog eens een derde (34%), twijfelt daarover. Onder kiezers die een voorkeursstem aan Baudet zouden geven, ligt deze steun aanmerkelijk hoger.
Conclusie
Concluderend kan er gesteld worden dat een stevig gedeelte van de (voormalig) kiezers van Forum voor Democratie zich sterk verbonden voelen met Thierry Baudet. Het niet direct afstand nemen van de antisemitische uitspraken is voor hen geen belemmering. Desalniettemin is er ook een gedeelte van de (voormalig) kiezers van Forum voor Democratie die de partij verlaat. Het merendeel gaat naar de PVV, waar men tijdens de Tweede Kamerverkiezingen ook al op stemde. Een kleiner deel vertrekt naar de VVD. Ongeveer een even zo groot aandeel van de kiezers blijft bij Forum. In zetelaantallen, op basis van de laatst gehouden zetelpeiling van Kantar duidt dat erop dat de PVV naar aanleiding van dit weekend 1 á 2 zetels bij mag schrijven en dat Forum voor Democratie weer rekening moet houden met ongeveer 1 á 2 zetels bij aankomende verkiezingen.
We mogen blij zijn dat de meeste FVD stemmers, als het erop aankomt, een andere, meer fatsoenlijke keuze zullen maken. De partij was wellicht niet onfatsoenlijk, maar Thiery Baudet en een paar vrienden zijn dat kennelijk wel. Sommigen hadden dat al veel eerder gezien.
Als Baudet FVD blijft dragen, krijgen we een onfatsoenlijke partij, die een paar % onfatsoenlijke mensen gaat vertegenwoordigen. Dat mag in een rechtsstaat, zolang ze de wet respecteren. We zullen dat onder een vergrootglas leggen.
Beste R. Heijman,
Ik probeer uw reactie te begrijpen. Dat lukt me echter niet. Daarom het verzoek om de vaagheden te concretiseren?
U: We mogen blij zijn dat de meeste FVD stemmers,
Vraagje: wie is “we”?
Vraagje: kunt u de populatie “meeste” uitdrukken in een percentage?
U: als het erop aankomt,
Vraagje: waar komt het volgens u op aan?
U: een andere,
Vraagje: welke (keuze)?
U: meer fatsoenlijke keuze zullen maken.
Vraagje: kunt u fatsoenlijk definiëren?
Vraagje: wat is “meer” fatsoenlijk dan fatsoenlijk?
U: De partij was wellicht niet onfatsoenlijk,
Vraagje: is de partij nu fatsoenlijk of niet?
U: maar Thiery Baudet en een paar vrienden zijn dat kennelijk wel.
Vraagje: zijn Thierry Baudet en een paar vrienden fatsoenlijk of niet ?
U: Sommigen hadden dat al veel eerder gezien.
Vraagje: bedoelt u ‘opgemerkt’ i.p.v. gezien?
Vraagje: wie hebben wat gezien?
U: Als Baudet FVD blijft dragen, krijgen we een onfatsoenlijke partij,
Vraagje: kunt u de causaliteit tussen Baudet en FVD toelichten?
U: die een paar % onfatsoenlijke mensen gaat vertegenwoordigen.
Vraagje: bedoelt u 2% van 17 mio inwoners?
U: Dat mag in een rechtsstaat, zolang ze de wet respecteren.
Vraagje: beweert u dat onfatsoen wettelijk is?
U: We zullen dat onder een vergrootglas leggen.
Vraagje: op wie doelt u met “we”?
Vraagje: welke onderzoeksmethodiek past u toe met “vergrootglas”?
Dank bij voorbaat.