Een beeld zegt meer dan 1000 woorden. Het lijkt een cliché, maar ééntje met een duidelijke kern van waarheid. Vanmorgen publiceerden zowel de Telegraaf als de Volkskrant een voorpagina waarop de intocht van Sinterklaas centraal stond. De verschillen hadden bijna niet groter kunnen zijn.
Visuele framing
Deze twee voorpagina’s zijn een mooi voorbeeld van de kracht van beelden. Ze kunnen beschouwd worden als uitermate sterke framing devices, die een verschillende invalshoek geven van eenzelfde onderwerp of probleem. In dit geval legt de Telegraaf de nadruk op de ongeregeldheden gedurende de intocht die samenhangen met de Zwarte Pieten-discussie, terwijl de Volkskrant stilstaat bij het feit dat ook Witte Pieten grotendeels geaccepteerd worden gedurende de intocht. De tekstuele inhoud van de artikelen sluit nauw aan bij de visuele boodschap. De Telegraaf spreekt over een kinderfeest dat ‘voorgoed vergald’ is, terwijl de Volkskrant het succes van de Stroopwafelpiet benadrukt.
Tekst versus beeld
In de communicatiewetenschap en politicologie heeft in de analyse van framing een zeer sterke nadruk gelegen op de inhoud van teksten en de effecten van tekstuele informatie op kennis, attitudes en gedrag. De redenen daarvoor liggen voor de hand: tekstuele informatie is makkelijker te analyseren, zijn minder diffuus in en vaker makkelijker te interpreteren. Toch zijn juist beelden in de huidige samenleving, die wordt gedomineerd door televisie en internet natuurlijk van eminent belang. Een recent theoretisch artikel (paywall) van Stephanie Geise en Christian Baden bediscussieert de manieren waarop visuele framing effecten kunnen hebben op de manier waarop wij betekenis geven aan informatie. Zij suggereren dat visuele framing een aantal specifieke kenmerken heeft, maar dat het wel in het bestaande modellen van framing kan worden geanalyseerd.
De vraag is in het voorbeeld overigens wel of deze voorpagina’s nu erg veel invloed zullen hebben. Het is niet voor niets dat de Telegraaf de negatieve zaken benadrukt en de Volkskrant de positieve, en niet andersom. Dit is waarschijnlijk in lijn met hoe grote delen van hun lezers over de Pietendiscussie denken en de beelden zullen in dit geval – als ze al een effect hebben – met name bestaande attitudes versterken.
Tijd om iets over de grenze van de discipline te kijken naar mediastudies. Frame-analyse is natuurlijk het broertje van discoursanalyse en bij mediastudies weten ze alles van hoe beeld ideologie doorgeeft.
@Linda: zeker – maar ze zijn iets minder sterk in systematisch ‘effect op attitudes’ onderzoek
onderscheid maken in termen als ‘negatief’ en ‘positief’ is natuurlijk ook een vorm van framing. Voor hetzelfde geld kun je zeggen dat de positievelingen vinden dat de traditionele zwarte piet prima is en dat er volgens de negatievelingen, de drammers, niks deugt van het aloude sinterklaasfeest.
@Jaap: zeker – het zijn in dit geval ook geen waarde-oordelen, maar een beschrijving van de manier waarop de intocht werd gepresenteerd.
Onderzoek over koppen toont aan dat de koppen wel effect hebben op de overgedragen informatie, ook als de koppen vals zijn en niet overeen komen met de inhoud van het artikel.
http://websites.psychology.uwa.edu.au/labs/cogscience/Publications/Ecker.2014IP.JEPA.pdf
Toch vertoont deze bijdrage veel gelijkenis met de conclusies van het onderzoek ,,een deur, die niet dicht is, is open”. We kennen de posities van beide kranten. Zondag wisten we al hoe ze zouden openen. Toch? Da’s geen framing maar moderne geschiedenis van Nederland.