Vrouwelijke Tweede Kamerleden zijn vijf woorden bondiger

Vrouwelijke Tweede Kamerleden zijn vijf woorden bondiger

Gelijke vertegenwoordiging van mannen en vrouwen komt vaak neer op mensen tellen. Hoeveel vrouwen zitten er in de Tweede Kamer? Hoeveel in het kabinet? Hoeveel zijn er lijsttrekker? 

Het spreekt voor zich dat aanwezigheid in de Tweede Kamer geen garantie is voor deelname aan het debat. NRC liet dat al zien door per Kamerlid het aantal woorden in plenaire vergaderingen en commissievergaderingen te tellen. In heel 2019 zei Gabriëlle Popken (PVV) maar drie woorden, zo bleek. Aan de andere kant kan de aanwezigheid van een minderheid wel een verschil maken. Liza Mügge en Daphne van der Pas schreven op dit blog bijvoorbeeld dat vrouwen met een migratieachtergrond vaker vragen stellen over vrouwen met een migratieachtergrond.

In de Tweede Kamer zitten grofweg twee keer zoveel mannen als vrouwen. Dat getal zegt niets over de bijdrage van individuele Kamerleden – een parlementariër die drie woorden in een jaar zegt, wordt ook minder gehoord. Hoe zit het met de inbreng van mannelijke en vrouwelijke Kamerleden in plenaire debatten?

Kamerdata

De verslagen van plenaire debatten in de Tweede Kamer kunnen helpen die vraag te beantwoorden. Door alle beschikbare debatten bij elkaar te scrapen ontstond een dataset van 587.000 regels. Alles wat iemand in de Tweede Kamer zegt totdat iemand anders begint te praten, staat op een afzonderlijke regel in de dataset. In totaal zijn er 56 miljoen woorden in de dataset opgenomen, verspreid over 797 debatten. 

De dataset bevat alle uitspraken in de Tweede Kamer sinds half 2013, van het ‘Quo usque tandem factionem’ van Thierry Baudet tot aan de woorden van voorzitter Arib die dreigt de telefoon van Martin van Rooijen in beslag te nemen. De voorzitter kwam in die debatten 190.000 keer aan het woord, ministers en staatssecretarissen 96.000 keer. De rest, 302.000 ‘spreekbeurten’, komt van Kamerleden.

Mannen praten (iets) meer dan vrouwen

Mannelijke Kamerleden praten gemiddeld 5 woorden langer door dan vrouwelijke, blijkt uit een eerste analyse. Per beurt zegt een mannelijk Kamerlid gemiddeld 120 woorden en een vrouwelijk Kamerlid 115. Dat verschil lijkt klein, maar als het niet bestond hadden vrouwen in krap zeven jaar ruim 400.000 woorden meer gezegd, oftewel 500 woorden per debatdag. Een Mann-Whitney-test, geschikt om een verschil te toetsen tussen twee groepen op basis van data die niet normaal verdeeld zijn, laat zien dat dit verschil significant is. 

In de top-100 praatgrage Kamerleden per dag komt 27 keer een vrouw voor. Renske Leijten (SP) staat als hoogste vrouw op de zesde plaats met 18580 woorden op een dag . Van Rooijen eindigt bovenaan met 38537 woorden dankzij zijn filibusterpoging in november 2017. 

Vrouwen komen minder dan de helft zo vaak aan het woord als mannelijke Kamerleden, maar omgerekend per Kamerlid is dat verschil klein omdat er ook ongeveer de helft minder vrouwelijke Kamerleden zijn. In de Tweede Kamer praten vrouwen dus grofweg even vaak als mannen, maar ze zeggen per keer vijf woorden minder. Waarom?

Fractievoorzitters

Een eerste mogelijke verklaring: mannen zijn vaker fractievoorzitter en fractievoorzitters voeren vaker het woord tijdens grote debatten, waar ze uitvoeriger praten dan op andere momenten. Een regressieanalyse laat zien dat Kamerleden die tussen 2013 en 2020 fractievoorzitter waren inderdaad langer van stof zijn. Toch blijft het verschil tussen mannen en vrouwen bestaan als fractievoorzitterschap wordt meegewogen. Om precies te zijn: op zichzelf staand heeft vrouw-zijn een negatief effect van 4,8 woorden op de verwachte lengte van een uitspraak, met fractievoorzitters meegewogen is dat nog steeds 4,5.

Interrupties

Misschien worden vrouwen vaker geïnterrumpeerd dan mannen, waardoor ze wel evenveel woorden uitspreken, maar in kleinere stukken achter elkaar? De totaalaantallen woorden per dag kunnen dat aantonen als er over een hele dag geen verschil in woordenaantal is tussen mannen en vrouwen. Dat blijkt echter niet het geval: ook opgeteld over een heel plenair verslag zegt een vrouwelijk Kamerlid gemiddeld 120 woorden minder dan haar mannelijke collega. Het verschil komt dus niet door interrupties.

Thema’s

Mogelijk maakt het wel uit waarover een debat gaat. Door bij alle beschikbare debatten te tellen hoe vaak steekwoorden van bepaalde onderwerpen voorbijkomen – zoals ‘banen’, ‘werkloos’ en ‘uitkering’ als het gaat om werkgelegenheid – ontstaat een grof beeld van de thema’s die aan bod komen. Die thema’s kunnen weer worden afgezet tegen het verschil in woordenaantallen per kamerlid tussen mannen en vrouwen op dezelfde dag. 

Hieruit blijkt bijvoorbeeld: als het op een dag weinig over financiën gaat, praat een mannelijk Kamerlid naar verwachting 29 woorden meer dan een vrouwelijk Kamerlid. Gaat het veel over financiën, dan is dat 215 woorden. Bij zorg is het effect juist omgekeerd: op een dag waar het veel over de zorg gaat, praat een vrouwelijk Kamerlid naar verwachting 42 woorden minder dan een mannelijk Kamerlid. Gaat het helemaal niet over zorg, dan stijgt dat verwachte verschil naar 182.

De verdeling van portefeuilles beïnvloedt deze cijfers. Omdat Renske Leijten (SP), Reinette Klever (PVV), Hanke Bruins-Slot (CDA) en Lea Bouwmeester (PvdA) bijvoorbeeld het woord hebben gevoerd over de zorg, is het logisch dat vrouwelijke Kamerleden in zorgdebatten relatief veel spraken. Na de verkiezingen in maart kunnen de man-vrouwverhoudingen per thema dus compleet anders liggen. Of vrouwelijke Kamerleden uit zichzelf meer of minder praten per thema, kan met deze data niet achterhaald worden.

Zetels en microfoons

Het lijkt erop dat het verschil in woordenaantallen tussen mannen en vrouwen niet zomaar met andere factoren verklaard kan worden, hoewel het wel lijkt samen te hangen met de thema’s waarover het in het debat gaat. Hoe problematisch dit verschil is, is een volgende vraag, want een debat gaat niet om wie de meeste woorden zegt. Voor hetzelfde geld lukt het vrouwelijke Kamerleden om met minder woorden hetzelfde punt te maken. Toch is het een nuttige eerste stap om niet alleen mensen maar ook woorden te tellen – dat iemand een zetel heeft, betekent niet dat diegene ook de microfoon gebruikt.