Woensdag liet Gijs Schumacher mooi zien dat volgens experts de meeste partijen dichtbij hun Europese broers staan. De moederpartij blijkt leidend: het CDA is evenals de Europese Volkspartij (EVP) centrum-rechts, terwijl de sociaaldemocratische fractie (S&D) net als de PvdA centrum-links is. De enige uitzondering die hij liet zien was de VVD: deze partij was wel erg rechts voor de liberale Alliantie van Liberalen en Democraten voor Europa (ALDE).
Maar blijven deze verschillen nog overeind als we kijken naar het stemgedrag in het Europees Parlement, in plaats van waar experts de partijen plaatsen? Kan de VVD haar rechtse profiel behouden in de meer gematigde ALDE-fractie? Of moet zij zoveel water bij de wijn doen dat ze een soort D66-light worden?
Stemgedrag in twee dimensies
Wij hebben alle hoofdelijke stemmingen in het Europees Parlement van deze zittingsperiode verzameld van de website votewatch.eu. We kijken hier naar een twee-dimensionaal model van stemgedrag, want we zien meer dan alleen de links/rechts-dimensie -die Schumacher gebruikt- in het stemgedrag. In het Europees Parlement is ook een tweede dimensie te ontdekken: eentje die zowel pro-/anti-Europese integratie raakt maar ook een dynamiek tussen de partijen die wél, en de partijen die níet vertegenwoordigers in de Europese Commissie en de Europese Raad hebben.
De hoofdelijke stemmingen in het Europees Parlement zijn uiteraard individueel. We tonen hier de gemiddelde posities van de Nederlandse delegaties. We hebben ook de gemiddelde positie van de Europese fractie opgenomen (de gekleurde cirkels) en een indicatie waar het merendeel van de fractie staat (de gekleurde ellipsen geven het gebied aan waar 68% van de parlementariërs van die groep zich bevindt).
Geconcentreerde fracties
Het eerste wat opvalt is dat veel fracties vrij geconcentreerd zijn. De christen-democratische EVP is het meest samenhangend. Zij neemt een centrum-rechtse positie in en is daarbij ook erg voor het huidige beleid van de Europese Commissie. De sociaal-democratische S&D-fractie neemt een centrumlinkse positie in. Bij hen valt op dat de PvdA’ers relatief links in deze fractie staan. De groene nemen een positie in die net linkser is dan de sociaal-democraten. Bovendien hebben zij meer een oppositionele positie. GroenLinks staat relatief links in deze fractie. Aan de linkerkant zijn er ten slotte de Europees Unitair Links/Noords Groen Links (GUE/NGL). Zij zijn minder coherent. De twee leden die origineel op de SP lijst verkozen zijn, staan meer aan de oppositionele (en anti-integratie-) kant dan de anderen van hun Europese fractie.
Aan de rechterkant is er de fractie van de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR): de fractie rondom de Britse conservatieven. Zij zijn ook tamelijk oppositioneel. De “christelijk-sociale” ChristenUnie staat rechts binnen deze fractie. Europa van Vrijheid en Democratie (EFD) is een fractie van vooral rechtse en anti-Europese partijen die hebben afgesproken geen fractiediscipline te hebben. Het mag niemand verbazen dat zij dus weinig coherent zijn. De SGP’ers in de fractie had qua stemgedrag ook binnen de ECR-fractie kunnen passen. De PVV’ers hebben geen fractie maar hebben een heldere rechtse, anti-Europese positie.
ALDE
Dan rest de ALDE fractie. Wat hieraan opvalt is dat deze fractie relatief coherent is. Zij staat in het centrum van de politieke ruimte: een teken dat zij zeer machtig is: als middelste fractie geeft de ALDE geeft vaak de doorslag voor links of rechtse oplossingen. De D66-fractie staat in het centrum van deze club. De VVD’ers liggen meer aan de rechterkant, maar liggen nog binnen het gebied waar ruim twee derde van de ALDE-parlementariërs staan. Ze stemmen ook niet rechtser dan de EVP-fractie, wat we wel zouden verwachten op basis van de positie van de partij zoals experts die duiden. Het eigen rechtse geluid van de VVD is niet terug te zien in het stemgedrag. De partij schikt zich, althans in het stemgedrag, naar de fractiediscipline van de centristische ALDE fractie.
Nederlandse partijen schikken zich qua stemgedrag dus allemaal naar de lijn die er in hun eigen fractie geldt. Voor de meeste fractie betekent dit dat zij ongeveer staan waar we op basis van de partijposities van expert zoals Schumacher die presenteerde zouden verwachten dat ze staan. De rechtse VVD is de uitzondering op die regel. In het Europees Parlement is zij dus een soort D66-light.
Ik vraag me af wat de links-rechtsdimensie in dit diagram nu precies aangeeft. Als het een klassieke economische links-rechtsdimensie zou zijn, dan lijkt de CU me veel te rechts, en is het op zijn minst merkwaardig dat GUE/NGL niet links van S&D staat. Wellicht is het een gemengde economische en culturele links-rechtsdimensie. Maar zelfs dan doet het vreemd aan de ChristenUnie rechts van de SGP te zien.
Weer een cool plaatje! Dit stuk i.c.m. mijn eerdere stuk laat mooi zien dat de VVD zich rechtser/eurokritischer voordoet dan ze is. De experts van de CHES zijn het ook behoorlijk oneens over de positie van de VVD op europese integratie. Ik heb wel een vraag: in analyses van stemgedrag heb je natuurlijk te maken met een agenda (en dan ook nog alleen hoofdelijke stemmingen). Is er iets bekend over hoe dit leidt tot biases in de creatie van dimensies, met name in het EP?
@Andre: Het model is inductief. Dat wil zeggen dat we hebben gekeken of partijen hetzelfde stemmen of anders en op basis daarvan hen in een ruimte geplaatst. De namen heb ik later aan dimensies gegeven om te helpen bij de interpretatie. Maar de CU stemt in het Europees Parlement anders dan dat zij doet in de Tweede Kamer: daar staat zij over het algemeen links van het CDA. De ChristenUnie volgt in het Europees Parlement het stemgedrag van de Britse Conservatieven.
@Gijs: Dit is uiteraard een simpele analyse. Of het type stemmingen in het EP effect heeft de modellen heeft Hoyland een artikel geschreven http://eup.sagepub.com/content/11/4/597.short
Dus het CDA is meer voor EU-integratie (eurofiel) dan D66? Of is ze meer voor voorstellen van de commissie waar de EVP partijen flink vertegenwoordigd zijn? (wat misschien hetzelfde is, want Barosso/de commissie doet veel eurofiele voorstellen?