“China heeft naar verluidt het meest ontwikkelde systeem van internetcensuur ter wereld,” aldus Amnesty International. Het gaat hier niet alleen om van hogerhand ingestelde blokkades van websites als YouTube, Facebook and Google (Stuk Rood Vlees werkt overigens wel gewoon achter die Great Firewall of China, maar dat terzijde). Vele tienduizenden censors zijn continu in de weer om subversief materiaal te monitoren en te verwijderen. Maar wat wordt toegestaan en wat wordt verwijderd? Recent verschenen onderzoek van Gary King, Jennifer Pan en Margaret Roberts (allen Harvard) biedt een fascinerend kijkje in de wereld van de Chinese internetcensuur.

Het vervolgen van staatskritiek of collectieve actie? 

Op voorhand onderscheiden King e.a. twee belangrijke theorieën voor het verklaren van het censuurgedrag van staten. Volgens state critique theory zou het voornaamste doel van censuur zijn om kritiek op de eigen staat, de leiders en het gevoerde beleid tegen te gaan. Hieronder valt bijvoorbeeld kritiek op de eenkindpolitiek van de Chinese overheid of op de talloze mensenrechtenschendingen, milieuvervuiling of noem maar op. Het uiteindelijke doel van censuur zou zijn om publieke uitingen dusdanig ‘bij te sturen’ dat deze op een gegeven moment weer overeenkomen met het geaccepteerde politieke discours van de machthebbers.

Een tweede theorie stelt dat censuur voornamelijk bedoeld is om collectieve actie te voorkomen. Collective action potential maakt het mogelijk dat burgers samenkomen om vervolgens actie te ondernemen. Daarom zou een staat koste wat kost willen voorkomen dat burgers over dezelfde onderwerpen met elkaar communiceren en op basis van die communicatie besluiten samen tot actie over te gaan.

Welke theorie rijmt nu het beste met de werkelijkheid? Hoe kun je überhaupt censuur op een wetenschappelijk verantwoorde wijze onderzoeken? King e.a. bedachten een methode die de censors simpelweg de loef afsteekt…

Sneller dan de censors

De kern van de Chinese censuur van social media websites zit hem in het handmatige karakter van de censuur. Blijkbaar lezen de vele tienduizenden censors handmatig social media berichten door op zoek naar subversief materiaal. King e.a. ontwikkelden een algoritme dat automatisch miljoenen social media posts in China verzamelt, analyseert en vervolgens categoriseert. Zij schrijven hierover het volgende (p. 4):

The most complicated engineering challenges in our data collection process involves locating, accessing, and downloading posts from many Web sites before Internet content providers or the government reads and censors those that are deemed by authorities as objectionable; revisiting each post frequently enough to learn if and when it was censored; and proceeding with data collection in so many places in China without affecting the system we were studying or being  prevented from studying it. The reason we are able to accomplish this is because our data collection methods are highly automated whereas Chinese censorship entails manual effort. Our extensive engineering effort, which we do not detail here for obvious reasons, is executed at many locations around the world, including inside China. Ultimately, we were able to locate, obtain access to, and download social media posts from 1,382 Chinese Web sites during the first half of 2011.

De onderzoekers registreren internet activiteit en blijven de websites en posts monitoren, totdat op een gegeven moment één van de censors stuit op diezelfde post en besluit om deze al dan niet te verwijderen. Het algoritme registreert deze verandering en zo kunnen King e.a. in kaart brengen welke onderwerpen onder de Chinese internetcensuur van social media vallen. Na de censuur verscheen soms een foutmelding op de website, soms verschenen de icoontjes van Jingjing en Chacha.

King e.a. beschrijven talloze concrete voorbeelden van deze weergaloze methode in action, bijvoorbeeld hoe ze het algoritme testten door dagen achter elkaar in real-time posts over actuele onderwerpen te volgen en veranderingen in kaart te brengen. In de meeste gevallen werd een subversieve post binnen 24 uur na plaatsing weer verwijderd door de censors.

De onderzoekers schatten dat uiteindelijk zo’n 13% van alle social media posts in China wordt gecensureerd. Ze presenteren een schat aan data die voornamelijk de theorie van collectieve actie ondersteunt. Verrassend genoeg treden censors nauwelijks op tegen posts die kritisch zijn ten opzichte van de Chinese overheid. De censuur is gericht tegen het voorkomen van collectieve actie en protest (Figuren 8 en 9 in het artikel laten dit het beste zien).

Politicologie op haar best

Gary King is één van de meest vooraanstaande politicologen ter wereld. Hij is momenteel de Albert J. Weatherhead III Professor (een leerstoel voorheen bekleed door de legendarische Samuel Huntington) en één van slechts 24 universiteitshoogleraren aan Harvard. King is directeur van een enorm onderzoeksinstituut, gewijd aan kwantitatieve sociale wetenschappen, dat baanbrekende onderzoeksmethoden ontwikkelt voor het bestuderen van sociale en politieke processen.

Lees het artikel zelf vooral eens door. Ik heb zelden zo’n complex en tegelijkertijd toegankelijk stuk gelezen in een wetenschappelijk vakblad. Gary King op zijn best is zo ongeveer het beste wat de politicologie te bieden heeft…