• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Waarom opkomst notoir moeilijk te voorspellen is

door Tom van der Meer 20/03/2019 0 Reacties

Foto: Vysotsky (Wikimedia)

Opkomst is bijzonder moeilijk te voorspellen via opiniepeilingen. We zien elke verkiezing weer dat prognoses over de opkomst op verkiezingsdag steeds weer bijgesteld moeten worden. Dat gold in 2016, toen de opkomstschattingen voor het Oekraïne-referendum uiteenliepen van minder dan 30% tot bijna 50%. Het gold ook in 2017, toen de opkomst voor de Tweede Kamerverkiezingen hoger uit bleek te pakken dan verwacht. En het gold in 2018 toen de opkomst bij gemeenteraadsverkiezingen toch hoger uitpakte dan in eerdere jaren.

De redenen waarom opkomst zo moeilijk te schatten is, liggen voor de hand. Er zijn grofweg twee oorzaken voor. Ten eerste weigeren niet-stemmers vaker dan stemmers om deel te nemen aan opiniepeilingen. Het is voor elke academische of private peiler een grote opgave om een goede steekproef te hebben. Ten tweede hebben mensen de neiging om hun opkomstgeneigdheid te overrapporteren. Of dit nu komt doordat ze oprecht van plan zijn te gaan stemmen of proberen de interviewer of peiler tevreden te houden, het gevolg is hetzelfde. Peilers proberen hier via speciale vraagformuleringen en weging voor te controleren, maar dit blijft moeilijk.

Recent Deens onderzoek heeft het belang van non-respons en overrapportage als verklaringen van misschattingen van de opkomst specifieker in kaart gebracht. Zij konden dat doen doordat zij beschikten over officieel geregistreerde gegevens welke burgers wel en niet opkwamen bij verkiezingen, en dit koppelden aan het Deense kiezersonderzoek, een eigen enquête.

De Deense onderzoekers bevestigen een groot verschil in daadwerkelijke opkomst tussen die burgers die wel en die niet deelnamen aan het Deense kiezersonderzoek. Onder deelnemers was de opkomstgeneigdheid 93%, onder weigeraars (non-respons) 78%. Een selectieve steekproef doet er dus inderdaad toe.

Daarnaast toont het Deense kiezersonderzoek de grootte van de overrapportage. Hoewel ‘maar’ 93% van de respondenten is gaan stemmen, rapporteert 96% dat ze dat hebben gedaan. Dat verschil lijkt klein, maar laten we het eens van de omgekeerde kant bekijken: De helft van de kiezers die niet is wezen stemmen, stelt in het kiezersonderzoek dat ze dit wel hebben gedaan.

Deze processen beïnvloeden verschillende groepen bovendien op verschillende wijzen. De vertekening is in dit onderzoek met name groot voor het verschil tussen Denen met en zonder migratie-achtergrond. Door selectieve deelname aan het kiezersonderzoek én overraportage door met name mensen met een migratie-achtergrond, lijkt er in het kiezersonderzoek nauwelijks een opkomstkloof tussen de twee groepen, hoewel die in realiteit aanzienlijk is.

Filed Under: Kiezers en publieke opinie Tagged With: opkomst, Opkomstpercentage, peilingen

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

De vrijheid om tolerant te zijn

Wat doet Wilders op de PVV poster voor de Provinciale Statenverkiezingen?

Creëer conflict in de coalitie!

Podcast

Episode 106 – “I’m f**king furious and I don’t f**king care anymore”, with Rob Ford

Rob Ford (University of Manchester) joins us to discuss the resignation of Liz Truss and the sorry … [Lees verder...]

Episode 105 – A new prime minister and a new monarch, with Rob Ford

For the first time ever, the UK acquired a new prime minister and a new monarch in the same week. … [Lees verder...]

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Populisme

Plaatjes van de electoraatjes: de radicaal-rechtse ruimte

Over anderhalve week stemmen we voor de Provinciale Staten en de waterschappen. Waar zullen we – … [Lees verder...]

Analyse van raadsinstrumenten laat zien: ook in gemeenteraden heerst het monisme

Het is alweer ruim een half jaar geleden dat de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Inmiddels … [Lees verder...]

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2023 StukRoodVlees

Copyright © 2023 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in