In verschillende westerse landen waren er afgelopen jaar uitbraken van mazelen, een ziekte die tot voor kort min of meer onder controle leek. De uitbraken worden veroorzaakt door een dalende vaccinatiegraad, waardoor groepsimmuniteit niet meer verzekerd is. Dit is mede te ‘danken’ aan de antivaccinatiebeweging, een relatief kleine maar luidruchtige groep tegenstanders van vaccinatie die zich vooral profileert op internet. In Frankrijk en Italië is onlangs een wettelijke vaccinatieplicht ingevoerd in een poging om deze dalende vaccinatiegraad tegen te gaan. De vraag is wat de rechtvaardiging van zo’n vaccinatieplicht is, en of ze daadwerkelijk de vaccinatiegraad effectief verhoogt.
Onlangs schreven we een opiniestuk in dagblad Trouw waarin we in discussie gingen met mensen die stelden dat zo’n plicht niet effectief zou zijn. In deze blogpost bouwen we hierop voort, maar willen we een sterkere claim maken, namelijk dat een vaccinatieplicht zowel gerechtvaardigd als effectief is om uitbraken van mazelen tegen te gaan. In dit betoog zullen we mazelen als voorbeeld nemen deze ziekte recent vaak in het nieuws was, omdat uitbraken nog zodanig veel voorkomen dat ze een gevaar voor de volksgezondheid zijn, en omdat dit voorbeeld op een aantal punten ons argument goed kan verhelderen.
Drie elementen rechtvaardigen vaccinatieplicht
Een vaccinatieplicht is gerechtvaardigd indien deze maatregel een op handen zijnde uitbraak van een ernstige, besmettelijke ziekte kan voorkomen. Deze onderbouwing bevat drie voorwaarden.
Ten eerste moet het een ernstige ziekte zijn, wat voor mazelen zeker lijkt te gelden. Dat is een natuurlijk een waardeoordeel, maar wel een dat met goede redenen kan worden onderbouwd.[1]
Ten tweede moet het een besmettelijke ziekte zijn waarvan uitbraken effectief bestreden kunnen worden door vaccinatie. Mazelen is wederom een goed voorbeeld: het is een erg besmettelijke ziekte – één besmet persoon kan 20-25 mensen in een ongevaccineerde populatie besmetten en een onbeschermd persoon die in aanraking komt met een besmet persoon loopt 90 procent kans om ook besmet te worden. Daarnaast is het vaccin veilig (dat wil zeggen: bijwerken staan niet in verhouding tot baten) en levenslang effectief en een voldoende hoge vaccinatiegraad levert groepsimmuniteit op die grote uitbraken effectief kan voorkomen. Al deze biomedische uitspraken worden door bovengenoemde vaccinatiesceptici hartstochelijk in twijfel getrokken, maar deze twijfel wordt niet breed gedragen. Integendeel, ze zijn zodanig ingebed in decennia van biomedisch en epidemiologisch onderzoek dat we ze als wetenschappelijk aanvaard kunnen beschouwen.
In een situatie van robuuste groepsimmuniteit is iedereen beschermd, ook kinderen die nog te jong zijn om gevaccineerd te worden, mensen die wegens allergie niet gevaccineerd kunnen worden, of mensen met bepaalde ziekten als leukemie, die te zwak zijn om gevaccineerd te worden of wier immuniteit verzwakt is. Dit impliceert dat dit argument voor een vaccinatieplicht voor mazelen niet automatisch werkt voor andere ziekten. Ziekten verschillen in besmettelijkheid, ernst, en de (langdurige) effectiviteit van het vaccin. Dus zo’n plicht moet per ziekte beoordeeld worden.
Daarmee kan dit argument ook de recent vastgestelde Italiaanse vaccinatieplicht niet (helemaal) rechtvaardigen. De Italiaanse vaccinatieplicht omvat twaalf ziekten: polio, difterie, tetanus, hepatitis B, hersenvliesontsteking B, hersenvliesontsteking C, mazelen, bof, rodehond, kinkhoest en waterpokken. Met name een vaccinatieplicht voor tetanus past niet binnen dit argument omdat dit geen besmettelijke ziekte is.
De derde voorwaarde is dat, om welke reden dan ook, een uitbraak immanent is, dat wil zeggen dat er een duidelijk risico bestaat dat een infectie zich snel kan verspreiden in de gemeenschap. Een goed voorbeeld hiervan zou zijn als een door vrijwillige vaccinatie gegenereerde robuuste groepsimmuniteit in een samenleving in de loop van de tijd afbrokkelt. Zolang vrijwillige vaccinatie een robuuste groepsimmuniteit genereert, is een verplichting sowieso disproportioneel.[2]
Maar mocht die vaccinatiegraad dalen en de mazelen weer op uitbreken staan of al uitgebroken zijn, dan zijn we groot voorstander van invoering van een vaccinatieplicht. Immers, uitbraken vormen een serieus risico voor onbeschermde personen, inclusief kinderen die zelf nog niet weloverwogen over vaccinatie kunnen beslissen. Daarnaast kunnen ze onderdelen van het maatschappelijk leven ontregelen, bijvoorbeeld als ouders hun nog ongevaccineerde kind niet naar het kinderdagverblijf durven te brengen, of wanneer de uitbraak leidt tot overbelaste (intensive care) afdelingen in ziekenhuizen.
Zonder overheidsoptreden kan bovendien maatschappelijke onrust en polarisatie ontstaan. Ouders zullen mogelijk de vaccinatiegraad in school en kinderdagverblijf willen weten, elkaar gaan verdenken, of elkaar bevragen over de vaccinatiestatus van andere kinderen. Het is wenselijk dat dit – uiteindelijk politieke – conflict primair in de politieke arena wordt uitgevochten, en dat het niet leidt tot polarisatie tussen verschillende groepen ouders binnen de intieme gemeenschap die een kinderdagverblijf of school zou moeten zijn. Een vaccinatieplicht is gerechtvaardigd, als die nodig is om deze effecten tegen te gaan.
Een vaccinatieplicht kan minder of meer dwingend zijn, afhankelijk van de sanctie – zie bijvoorbeeld de wetgeving in California en Australië. Mogelijke sancties zijn: ontneming van kinderbijslag, ontzegging van de toegang tot kinderopvang, oplegging van boete of gevangenisstraf, etc. Het proportionaliteitsbeginsel maakt dat minder vergaande verplichtingen de voorkeur genieten boven meer vergaande – mits zij natuurlijk effectief zijn om robuuste groepsimmuniteit te beschermen.
Botsende grondrechten
Sommige vaccinatiesceptici stellen dat een vaccinatieplicht juridisch onmogelijk is omdat ze in strijd is met de Geneefse Conventie van 1949. De conclusies van deze conventie zijn voor het Nederlandse recht vertaald naar het recht op integriteit van het lichaam in artikel 11 van de Grondwet. Dit is een belangrijk recht, maar net als bij alle andere grondrechten geldt dat dit recht niet onbeperkt is. Het artikel zegt: “Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op onaantastbaarheid van zijn lichaam.” Er zijn dus beperkingen op dit grondrecht mogelijk, mits ze in een wet (in formele zin) zijn vastgelegd. Bijvoorbeeld, een politieagent mag je fouilleren, maar alleen als vermoed wordt dat je een strafbaar feit hebt begaan. Een politieagent mag ook een arts de opdracht geven jouw bloed te onderzoeken als wordt vermoed dat je dronken een auto hebt bestuurd.
Het recht op onaantastbaarheid van het lichaam kan dus ook worden ingeperkt indien het Nederlandse parlement een wetsvoorstel voor een vaccinatieplicht aanneemt. Zo’n vaccinatieplicht kan gerechtvaardigd worden vanuit art. 22 van diezelfde Grondwet, waarin de overheid verplicht wordt maatregelen te nemen om de volksgezondheid te bevorderen. Het tegengaan van besmettelijke ziekten is al lang erkend als een van de belangrijkste reden waarom een de overheid moet ingrijpen en, indien nodig, de vrijheid van burgers mag inperken. In dit soort gevallen botst art. 22 van de Grondwet met art. 11.
In het geval van uitbraken van besmettelijke ziekten zoals mazelen zijn er sterkte argumenten (de welbekende Amerikaanse compelling arguments) om het recht op integriteit van het lichaam in te perken. Immers, eenmaal besmet kun je ook anderen besmetten, en moet jouw zelfbeschikkingsrecht worden afgewogen tegen het risico dat je de ziekte verder verspreidt. Veel vaccinatiesceptici zullen in deze afweging van grondrechten meer gewicht toekennen aan de integriteit van het lichaam; wij denken dat in deze context meer gewicht moet worden toegekend aan het grondrecht dat de overheid maatregelen moet nemen ter bescherming van de volksgezondheid.
Kinderen zijn een speciaal geval
Bij vaccinatie van kinderen is, naast het voorkomen van schade aan derden, ook een tweede argument om het recht op integriteit minder gewicht te geven. Het gaat immers niet om de integriteit van de persoon die het recht claimt – de ouder – maar om dat van het kind dat nog geen oordeel kan hebben over de aanvaardbaarheid van vaccinatie. Ouders hebben met recht veel vrijheid om hun kinderen in lijn van hun eigen idee van het goede leven op te voeden, maar ook die vrijheid is weer door andere rechten begrensd, bijvoorbeeld door art. 3 van het Kinderrechtenverdrag. Dit stelt dat bij alle regelgeving die kinderen betreft, het belangen van het kind altijd de eerste overweging moet zijn. Het kan dus zijn dat de overheid in vaccinatieplicht instelt omdat ze het belang van het kind om beschermd te worden tegen besmettelijke ziekten zwaarder laat wegen dan het recht van ouders om vaccinatie voor het kind te weigeren.
Tot zover de normatieve argumentatie waarom onder bepaalde omstandigheden een vaccinatieplicht gerechtvaardigd is. In het geval van risico op het uitbreken van ernstige en besmettelijke ziekten weegt het collectieve belang van bescherming van de volksgezondheid zwaarder dan het individuele recht van integriteit van het lichaam.
Vaccinatieplicht is effectief
Maar we willen ook nog wel een volgende stap zetten: een hypothese opwerpen over wat er vervolgens in de samenleving gaat gebeuren als zo’n plicht wordt ingevoerd. Onze hypothese is dat door vaccinatiesceptici veel amok zal worden gemaakt, maar dat veel ouders uiteindelijk (blij) zullen instemmen met zo’n verplichting. We leiden dit af uit twee praktijkgevallen die zich recent hebben voorgedaan in Californië en in Australië.
Senate Bill 277 in Californië
In Californië werd in 2015 (na de mazelenuitbraak in Disneyland) de bestaande vaccinatieplicht aangescherpt. Die plicht hield in dat kinderen die niet gevaccineerd zijn niet werden toegelaten tot scholen en kinderdagverblijven. Ouders konden echter makkelijk op grond van religieuze of ‘filosofische’ bezwaren een uitzondering claimen. De aanscherping hield in dat nu alleen nog maar medische uitzonderingen werden erkend. Dit leidde aanvankelijk tot veel oproer van antivaxxers in het publieke debat. Maar het wetsvoorstel werd met ruime meerderheid aangenomen. Vervolgens hebben vaccinatiesceptici al verschillende keren geprobeerd om de wet via een referendum ongedaan te maken. Maar keer op keer krijgen ze bij lange na niet het vereiste aantal handtekeningen bijeen om überhaupt het relatief lage quorum te halen om het referendum in gang te zetten. Twee jaar na invoering is het percentage kinderen in de opvang dat gevaccineerd is, gestegen van 92,8 naar 95,6 procent.
No-jab-no-pay in Australië
Iets vergelijkbaars gebeurde na de invoering van de Australische no jab no pay-campagne, die vaccinatie als voorwaarde stelt voor kinderbijslag. Ook deze invoering ging gepaard met een hoop lawaai, maar passeerde eveneens probleemloos het parlement. En ook deze maatregel had een duidelijk positief effect op de vaccinatiegraad. Nadat de vaccinatiegraad van 1- tot 5-jarigen al jaren rond de 90 procent was blijven hangen, steeg deze na invoering binnen twee jaar naar 93 procent (en zou in de komende jaren nog weleens verder kunnen stijgen). Toegegeven, dit zijn de enige twee voorbeelden die voorlopig voorhanden zijn en de grote vraag is hoe de invoering in Italië en Frankrijk gaat uitpakken. Maar er zijn ons geen voorbeelden bekend uit de recente geschiedenis waar de invoering van een vaccinatieplicht tot weerstand heeft geleid op een manier dat de maatregel ineffectief bleek te zijn om de vaccinatiegraad te verhogen.[3]
Luid is niet breed gedragen
Het lijkt dus verstandig om bij de invoering van een vaccinatieplicht een luidruchtig maar smal gedragen protest niet te verwarren met breed gedragen weerstand. Hoe kan de effectiviteit van zo’n vaccinatieplicht verklaard worden? De ervaring leert dat veel ouders in de situatie van robuuste groepsbescherming redelijk onverschillig staan tegenover de antivaccinatiebeweging. Tegelijkertijd hebben ze het belang van vaccinatie onvoldoende duidelijk op het netvlies staan, omdat mazelen en andere ziekten nog maar weinig voorkomen. Maar de Californische en Australische voorbeelden laten zien dat zodra het gevaar van uitbraak weer reëel wordt, als kinderen weer in ziekenhuizen worden opgenomen en ouders met de neus in op de feiten worden gedrukt, de lethargie over vaccinatiescepsis snel verdwijnt. In een eerder artikel concludeerde een van ons over het effect van de Disneyland-uitbraak:
Ironically enough, it might require an actual first-hand experience with an epidemic outbreak to end societal complacency towards non-vaccination and for a political community to question the dominance of the ‘freedom of parental choice’ argument. Indeed, the Disney outbreak of January 2015 led to an outpour of public indignation over the irresponsible behavior of non-vaccinating parents, and the risks they present to public health. A CNN/ORC poll in the wake of the Disney outbreak found that 78 per cent of respondents believed that vaccinations should be mandatory for healthy children.
Als ouders zich bewust worden van de gevaren van deze ziekte en hen goed wordt uitgelegd dat een vaccinatieplicht echt nodig is om ernstige – soms fatale ziekten bij kinderen te voorkomen – dan wordt het voor de vele twijfelaars die wel openstaan voor medische argumenten maar geschrokken zijn van verhalen over vermeende bijwerkingen, makkelijker om vaccinatie alsnog te accepteren. Tegen de achtergrond van een dreigende uitbraak zal zal deze groep een goed toegelichte verplichting kunnen accepteren op een manier die de harde kern van antivaxxers dat nooit zal willen. En het overtuigen van deze groep is meer dan voldoende om de veilige vaccinatiegraad van 95 procent te behalen.
Niet in Nederland – nog niet
In Nederland is een vaccinatieplicht op dit moment niet aan de orde omdat de groepsimmuniteit voor mazelen (nog) niet in gevaar is. Voldoende ouders hebben het gezonde verstand en verantwoordelijkheidsbesef om hun kinderen vrijwillig tegen deze verschrikkelijke zieke te beschermen. De vaccinatiegraad van 0 tot 2-jarigen is de afgelopen drie jaar wel met een procentpunt per jaar gedaald, maar de overall vaccinatiegraad lijkt vooralsnog hoog genoeg.[4] De hoop is dat ouders vrijwillig hun verantwoordelijkheid blijven nemen, opdat de invoering van een vaccinatieplicht in Nederland niet nodig is.
Conclusie
Samenvattend: op dit moment is een vaccinatieplicht in Nederland overbodig omdat vrijwillige vaccinatie nog robuuste groepsimmuniteit genereert en daarmee voldoende bescherming tegen mazelen biedt. Maar mocht er ooit een serieuze dreiging komen van een mazelenuitbraak, dan is een vaccinatieplicht gerechtvaardigd. Daarnaast verwachten we dat die maatregel effectief zal zijn. Als een ziekte als de mazelen weer uitbreekt, en wekelijks het aantal ziekenhuisopnames via de media wordt bekendgemaakt, zullen veel ouders zich de ernst van de ziekte realiseren en hun kind er graag tegen willen beschermen. Tevens zullen zij het belang ervan inzien dat andere ouders ook bijdragen aan de vaccinatiegraad en dat een vaccinatieplicht daarom redelijk of zelfs noodzakelijk is.
Maar het is uiteindelijk aan de Nederlandse wetgever of een vaccinatieplicht zal worden ingevoerd, welke vorm deze zal krijgen en hoe de afweging tussen de botsende grondrechten tot stand zal komen. Als zo’n besluit wordt aangevochten is vervolgens het laatste woord aan de rechter.
Noten
[1] Voor de invoering van grote vaccinatieprogramma’s stierven zo’n 2.6 miljoen mensen per jaar aan de ziekte, in 2015 moment stierven nog steeds zo’n 134.200 mensen aan de ziekte – voornamelijk kinderen onder de vijf. Het is waar dat ondervoede kinderen met een vitamine A-gebrek extra kwetsbaar zijn, maar ook initieel gezonde kinderen in westerse landen kunnen er flink ziek van worden, het is meer dan een simpel griepje. Sommigen krijgen een week hoge koorts en uitslag over het hele lichaam; een bepaald percentage krijgt ernstiger aandoeningen en kunnen hier levenslang gevolgen aan overhouden als gevolg van complicaties bij hersenontsteking (encefalitis), ontsteking van de hartspier, longontsteking, bronchitis of oorontsteking. Als gevolg van uitbraken in Europa zijn in 2017 alleen al 36 personen gestorven.
[2] Niet-vaccinerende ouders moeten dan wel opletten als ze gaan reizen in gebieden waar deze groepsimmuniteit niet (meer) gegarandeerd is, inclusief steeds meer gebieden binnen Europa.
[3] De invoering van de wet blijkt in Italië te haperen maar dat lijkt meer door het (niet werkende) politieke system verklaard te worden dan door weerstand bij ouders.
[4] Bij groepsimmuniteit gaat het nadrukkelijk om de immuniteit van de bevolking als geheel en niet alleen onder het cohort pasgeborenen. Dit maakt dat het tijdelijk zakken van nieuwe cohorten onder de 95 procent niet direct een gevaar oplevert. Als de trend zich langdurig voortzet zal groepsimmuniteit op termijn wel in gevaar komen, wat bij uitbraak van de ziekte vooral zal leiden tot een epidemie onder ongevaccineerden en degenen waarbij het vaccin niet is aangeslagen.
Afbeelding: Bron
Het opgeven vd lichamelijke integriteit is nooit gerechtvaardigd. We hoeven maar kort in de geschiedenis terug te gaan om bewust te worden van de ellende die daar van komt. Verder zijn vaccinaties 1. Niet effectief en 2. Absoluut niet veilig. Kom eerst maar eens met onderzoeken die dat aan tonen.
[ZIN VERWIJDERD VANWEGE PERSOONLIJKE AANVAL]
Wat een smerige spelletjes worden er toch gespeeld voor een paar rot centen. Laten we dan ook gelijk de Amazone wegkapen voor mijnen en industrie. Dan is de aarde straks niet meer leefbaar en vol chronisch zieke mensen. Het zou een overheid sieren vrouwrn gewoon een jaar verlof te geven en borstvoeding te stimuleren. Dan zijn de allerkleinsten, op natuurlijke wijze beschermd via de Moeder en kunnen we allemaal levenslange immuniteit opbouwen ipv tijdelijke immunisatie agv een gifcocktail die ook allerlei schadelijke neveneffecten heeft
Beste mw Timmerman,
Bedankt voor uw reactie. Ik wil u vragen uw toon te modereren. Opmerkingen dat de auteurs hiermee polariseren, of smerige spelletjes spelen zullen we op deze site niet accepteren. Discussie nodigen we graag uit, maar wel op de inhoud.
MVG,
Tom van der Meer
Hoi Gaby,
Als je het artikel leest zie je dat de auteur een bronvermelding geeft voor 1. Dat het effectief is en 2. Dat het absoluut wel veilig is. Zou jij daarentegen een serieus onderzoek kunnen geven die het tegendeel bewijst en niet is teruggetrokken? Ik denk het niet namelijk.
Beste heren,
wat een ronduit weerzinwekkende naam heeft uw site.
Maar de naam dekt voor mij de lading..
Groet..
Voor ons ook.
Ik vraag me dan toch sterk af waarom er geen apart mazelenvaccin beschikbaar gesteld wordt als de angst voor deze ziekte zo groot is.
Er bestaat een monovaccin Mazelen, ROUVAX dat via een artsrecept besteld kan worden via de internationale apotheek in Venlo, Apotheek Orly.
Beste Sabina,
Wij hebben het alleen over mazelen omdat je bij dit soort normatieve argumenten voor verplichtingen heel precies moet zijn. Ziekten verschillen in hun besmettelijkheid en gezondheidsrisico; vaccinaties verschillen in hun risico en effectiviteit.
Wij focussen alleen op mazelen omdat dit een duidelijk voorbeeld is van een ziekte waarvan wij denken dat verplichte vaccinatie gerechtvaardigd is. Van hieruit kunnen wij over andere ziekten doordenken: zijn de argumenten die voor mazelen gelden ook van toepassing, bijvoorbeeld voor bof en rode hond? Dit zou goed kunnen en dan is de combinatie geen probleem. Maar dit is onderwerp voor vervolgonderzoek, daar kunnen we nu nog niets definitiefs over zeggen.
Jij probeer verplichte medische behandelingen voor gezonden te rechtvaaardigen met subjectieve inschattingen van verbeelde risico’s die geen verband hebben met de realiteit. Laat ons de doden zien, jouw dromen van straten gestrooide met cadavers is geen argument. Daarnaast staat het verkopen van de mazelen als “ernstig” terwijk elke textboek van geneeskunde het tegenovergestelde uitlegt. het gaat om een milde ziekte met een uitstekende prognose die ook geneest vanzelf. Er zijn andere interessen achter verplichte vacciantie dan de algemente gezondheid.
Marcel Verweij en Roland Pierik,
Ik vind het onvoorstelbaar hoe weinig jullie weten of willen weten over de nadelen van vaccinaties. Hierbij een link naar een moeder die gevaccineerde en ongevaccineerde kinderen heeft.
https://www.youtube.com/watch?v=OW_oNG9btgI&feature=youtu.be
Zoals al vaker gezegd is het opgeven van lichamelijke integritiet nooit gerechtvaardigd!
Beste Hoogleraren, Met interesse heb ik uw stukken gelezen. Het onderwerp vaccineren “ja of anders of afwijzen” leent zich bij uitstek voor een filosofische discussie. Een ieder heeft zijn eigen, bewuste of onbewuste levensvisie. Het is een natuurlijk gegeven dat de mens zoekt naar bevestiging van eigen opvatting of mening, vooral wanneer die opvatting of zienswijze in zijn praktische uitwerkingen zo botst met de praktische uitwerking van een andere zienswijze. Een ware DISCRIMINATIE vindt nu plaats, in de veel gehoorde innerlijke en uiterlijke gebaren, bijvoorbeeld het wegzetten als onverantwoordde ouders wanneer deze hun kinderen anders ,uitgesteld of niet wensen te vaccineren. En ook bij het weigeren, of menen te mogen weigeren van ongevaccineerde kinderen op een kinderdagverblijf. Het is schrijnend te merken dat de reguliere wetenschap bepaalde onderzoeken met onwelgevallige uitkomsten weigert in alle openheid ook innerlijk in zich op te nemen en vervolgens daadwerkelijk met onderzoekers te gaan spreken en zich onbevooroordeeld daarin op te stellen. Wanneer u de website van de NVKP leest zult u opmerken dat de beweringen alle onderbouwd zijn.
Daarnaast is er ervaringsmateriaal beschikbaar van ouders en aanvullend therapeuten/geneeskundigen. Zowel in verband met schadelijke effecten van vaccineren, als een betere gezondheid van ongevaccineerden.
Alleen wanneer de belangstelling daarvoor al bij voorbaat weggezet wordt uit een gebrek aan “open minded denkruimte “, dan kan ook onopgemerkt blijven wat er daadwerkelijk in realiteit bestaat. Wanneer een deel van beschikbare resultaten van onderzoek weggezet worden kan een eenzijdige gedachtenvorming zeker voortduren.
Het zou het RIVM of andere regulier werkende onderzoekers werkelijk sieren wanneer onderzoek gedaan zou worden, met gemeenschapsgelden, naar de gezondheid van ongevaccineerde en gevaccineerde kinderen, in zijn totaliteit, en daarbij de beperking van onderzoek doen naar slechts 1 factor /ziekte/klacht/afwijking te verlaten. Dit onderzoek zou dienen plaats te vinden met serieuze inbreng en deelname in het onderzoeksteam, door de alternatieve (lees; gebaseerd op aanvullend geneeskundige richtingen )behandelaars die vanuit hun praktijkervaringen belangrijke informatie over kunnen brengen.
Dit alles uiteindelijk ter groter welbevinden van HET Nederlandse KIND,en overigens ook HUN OUDERS .
Maar , als u de mens slechts ziet als een stuk rood vlees, dan lijkt me de discussie bij voorbaat een bepaalde richting opgaan die allesbehalve “open minded” genoemd kan worden.
Met de nodige hoogachting die het betaamd aan professoren te betrachten voor hun inzet om het wetenschappelijk denken voeding te geven.
U vraagt om “open minded denkruimte”.
Met dank aan de redacteuren van deze website is hier ruimte voor een open discussie. Dat is bijvoorbeeld niet het geval op de facebook website van de NVKP waarvan een van de auteurs geweerd werd vanwege zijn pro-vaccinatie standpunt. In de wetenschap is zeker ruimte voor open discussie, en er worden bijvoorbeeld systematische reviews gedaan van onderzoek naar de risico’s/bijwerkingen van vaccinatie. (Die zijn er natuurlijk, maar wegen bij algemeen gebruikte vaccins niet op tegen de voordelen). Onder biomedische wetenschappers en artsen bestaat veel belangstelling voor dergelijk onderzoek, omdat iedereen zich realiseert dat bij dit soort preventie de nadelige effecten zo klein mogelijk moeten zijn. Onder vaccinatiecritici bestaat, vermoed ik, veel minder ruimte en belangstelling voor onderzoek naar de gezondheidseffecten van vaccinatie, en naar de ‘burden of disease’ van ziekten als mazelen, polio, tetanus of difterie.
De vaccinatie-kwestie kan niet worden gescheiden van de bredere politieke en sociale spanningen in westerse lansden, die voor het gemak vaak worden aangeduid als ‘populisme’. Ik heb eerder daarop gewezen, in reactie op hun stuk van 5 augustus 2017 (‘De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging’). De benadering van de auteurs moet ook in dat licht worden beoordeeld.
Het komt hierop neer: ze adviseren de overheid om tegenstanders van een vaccinatieplicht te negeren, omdat hun verzet uiteindelijk niets voorstelt. Dat lijkt mij een fatale vergissing. De issues van legitimiteit en geweld zijn nooit ver weg, bij zulke gewetensvragen. ‘Even uitproberen en kijken wat ze doen’ lijkt mij geen goede strategie.
Misschien doen de anti-vaxxers inderdaad niets, en kunnen we ze uitlachen. Maar voor hetzelfde geld, schiet een anti-vaxxer de minister-president dood, nadat haar kinderen met geweld zijn weggehaald om gevaccineerd te worden. De auteurs weten niet hoe het uitpakt, in Nederland. Ze weten ook niet hoe het op termijn uitpakt in Australië en Italië, na een generatie van onderdrukking van anti-vaxxers. Van de Verenigde Staten weten we het wel een beetje: zulke overheidsmaatregelen drijven een kleine minderheid om zich totaal af te zonderen van de samenleving, en zich fors te bewapenen.
Ook vanwege de mogelijke gevolgen, lijkt het mij nodig, om goed te kijken naar de ethiek van verplichte vaccinaties. Dat hebben de twee auteurs niet goed gedaan: ze kijken niet verder dan de Grondwet. Bij zulke ingrijpende kwesties is ook de legitimiteit van de staat in het geding, en een grondwet kan niet als norm dienen.
Twee voorbeelden kunnen de beperkingen van de voorgestelde benadering verhelderen.
De komst van het Forum voor Democratie heeft het natalisme weer op de politieke agenda gezet, voorlopig nog in de marge. Stel dat een toekomstige FvD-regering de fertiliteit van ‘de Europese vrouw’ boven vervangingsniveau wil tillen, en dat op korte termijn. Stel dat ze daarbij verplichte kunstmatige inseminatie als middel inzetten. Ongetwijfeld zouden ze beweren, dat behoud van de Europeanen en hun beschaving zwaarder weegt, dan de lichamelijke integriteit van onwillige vrouwen. Moeten we simpelweg deze redenering volgen? Is de staat 100% eigenaar van de lichamen van de inwoners, ook als ze niet daarmee instemmen?
Een tweede voorbeeld dient om het gevaar van tegenreacties te illustreren. Tegenstanders van de massa-immigratie zijn inderdaad luidruchtig, maar de anti-immigratie partijen blijven een minderheid in de Tweede Kamer. Maar wat als een nieuw kabinet plotseling besluit, om twee miljoen migranten uit de Sahel toe te laten? Kunnen we afleiden uit het feit dat de meerderheid geen PVV stemt, dat de Nederlandse samenleving dit passief zal aanvaarden? Nee: als we realistisch zijn, dan is gewelddadig verzet onvermijdelijk.
Met andere woorden, we kunnen niet uitgaan van een Nederland waar de overheid elk beleid mag invoeren als er daarvoor argumenten te vinden zijn, en dit zonder enige noemenswaardige consequenties. Het lijkt mij dat Roland Pierik en Marcel Verweij vanuit deze impliciete aannames schrijven. Dat is niet realistisch.
De link tussen populisme, weerzin tegen de overheid, en vaccinatiekritiek is interessant en zorgelijk.
Maar uw uiteindelijke punt is niet zo helder. Wij stellen niet dat de overheid elk beleid mag invoeren als daarvoor argumenten te vinden zijn. Juist wanneer fundamentele waarden als autonomie en het voorkomen van schade aan derden in het geding zijn. Bij conflicten is een zorgvuldige afweging nodig – geen van die waarden is absoluut. Dus: mogelijk is onder bepaalde voorwaarden een vaccinatieplicht moreel te rechtvaardigen en legitiem, maar dat impliceert nog niet dat andere beperkingen van autonomie of integriteit dan ook maar gerechtvaardigd zijn. Het lijkt mij verder buiten kijf dat in een pluralistische democratie de overheid wel de morele plicht heeft om de gezondheid van burgers te beschermen an dat dat uiteidelijk ten koste van individuele vrijheid kan gaan (mits aan allerlei voorwaarden voldaan). Het doel van behoud van europese identiteit of bevorderen van europese geboortes kan (binnen de voorwaarden van een plurastische democratie) nooit een inbreuk op grondrechten rechtvaardigen. Maar dat gaat allemaal ver voorbij het onderwerp van ons artikel.
Er is een hele generatie die de mazelen hebben overleefd die bekend staat als de babyboomers. Loop sinds januari 1946 hier rond en overleefde al die dodelijke ziekten. Weten jullie wel waar jullie over praten als je het hebt over dodelijke ziekten als mazelen? Waarom geen mazelenvaccinatie? Waarom altijd in combinatie met bof en rode hond? Over die twee hoor je nooit iemand. Waarom niet? Snap niets van jullie angst. Kom uit een middelgroot gezin. Iedereen leeft nog. De farma werd niet rijk aan ons. Tegenwoordig wel. Mede dankzij jullie angstverhalen en het volkomen negeren van de vaccinatieschade die steeds meer wetenschappers zijn gaan onderkennen. Bij twijfel niet inhalen en zeker niet verplichten.2
We hebben natuurlijk niet beweerd dat (bijna) iedereen die de mazelen krijgt, daaraan overlijdt. De ziekte kan mild zijn of erg vervelend, en kan soms complicaties hebben die zeer ernstig kunnen zijn. Een maatschappelijk probleem daarbij is dat er zicht uitbraken kunnen voordoen met alle (maatschappelijke) complicaties van dien. Dat is geen angstverhaal, maar het gaat wel om problemen waar de overheid bescherming tegen moet bieden.
Onze argumentatie richt zich op het voorbeeld van mazelen. Als die argumentatie hout snijdt, dan is vervolgens de vraag of die ook geldt voor het BMR combinatievaccin als geheel. Daar zijn wij nu niet op ingegaan en daar hebben wij ook nog niet zo’n sterk oordeel over – dat os nog niet zo eenvoudig. Bescherming tegen de bof is vooral relevant voor jongens, en tegen rode hond voor meisjes (of beter: is cruciaal wanneer een vrouw zwanger wordt) en in beide gevallen is groepsimmuniteit wel relevant, maar of die bescherming ook een plicht zou rechtvaardigen, dat vergt een aparte afweging.
Om de ethiek van de zaak te verhelderen, twee niet-hypothetische voorbeelden van inbreuk op de lichamelijke integriteit.
Enkele jaren geleden stelde een Leefbaar Rotterdam wethouder voor, om Antilliaanse tienermoeders te verplichten tot anticonceptie, in de praktijk waarschijnlijk met implants zoals Implanon. Het voorstel werd afgeschoten en zij vertrok, en daarom is de mate van dwang nooit besproken. (De huidige implants zitten net onder de huid, en daarom kan een vrouw ze zelf met een mes weghalen). Bij een grote verkiezingsoverwinning van Leefbaar Rotterdam/FvD kan het voorstel weer opduiken.
Een tweede voorbeeld is de castratie van homoseksuele mannen, in Nederland tot in de jaren ’50. Dat gebeurde louter in naam van de gezondheidszorg: soms werd het de mannen aangepraat als oplossing voor hun problemen, soms werd geredeneerd vanuit het belang van derden (volksgezondheid), want homo’s werden als gevaar voor jongens gezien.
Marcel Verweij suggereert dat er een keurige scheidslijn bestaat, tussen gevallen waar inbreuk op de lichamelijk integriteit toegestaan is, en andere gevallen waar het duidelijk niet toegestaan is. Die scheidslijn bestaat niet. Cultuur en ideologie bepalen wat bevolking en politici aanvaardbaar vinden. Niets is vanzelfsprekend op dit gebied: er is zeker een deel van de bevolking die de sterilisatie van Antillianen of Eritreeërs goedkeurt, of van moslims.
Niet de ethiek of de medische wetenschap, maar de verkiezingsuitslag, bepaalt wie gesteriliseerd of gevaccineerd of gecastreerd wordt. Zo werkt een democratie. De onderliggende vraag is of we door moeten gaan met de democratie, gezien de soms extreme onderdrukking van minderheden, die inherent lijkt te zijn aan het stelsel.
Gelukkig is democratie veel meer dan alleen meerderheidsbeslissingen. Dat wordt door de populisten nogal eens vergeten. Aan de ene kant heeft democratie een moreel fundament in principes als het gelijkheidsbeginsel en respect voor ieder individu. Aan de andere kant zijn er institutionele waarborgen als de scheiding der machten. En nauurlijk is democratie niet zaligmakend maar dat gaat de het onderwerp van ons artikel ver te buiten.
Overigens begrijp ik niet dat ik zou suggereren “dat er een keurige scheidslijn bestaat, tussen gevallen waar inbreuk op de lichamelijk integriteit toegestaan is, en andere gevallen waar het duidelijk niet toegestaan is.” Inderdaad – sommige gevallen zijn duidelijk onaanvaardbaar in een democratie. Maar juist bij kwesties als vaccinatie vind ik – in tegenstelling tot sommige antivaxxers – het niet eenvoudig om die scheidslijn te trekken. Met ons artikel pogen we wat meer helderheid te bieden.
Ik ben zo benieuwd waarom de auteurs hier al sinds 2013 mee bezig zijn.
Wie binnen hun werkgevers -of zijzelf- bedenkt het om in het thema dalende vaccinatiegraad of verplicht vaccineren te duiken?
Zou het te maken kunnen hebben met de voorbereidingen voorafgaand aan de WHO European Vaccine Action plan 2015-2020?
Op 1.40 min. van de video van de samenvatting daarvan is o.a. dit stuk tekst te horen:
“objective two:
Individuals understand the value of immunization services and vaccines and demand vaccination.
This is about every individual, family, community. About making sure that people understand and trust vaccination and the authorities that deliver it.
We want individuals to demand immunization as their right and as their responsibility…”
http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/vaccines-and-immunization/publications/2014/european-vaccine-action-plan-20152020-2014/video-european-vaccine-action-plan-20152020
Citaat
Universal Declaration on Bioethics and Human Rights
Article 6 – Consent
1. Any preventive, diagnostic and therapeutic medical intervention is only to be carried out with the prior, free and informed consent of the person concerned, based on adequate information. The consent should, where appropriate, be express and may be withdrawn by the person concerned at any time and for any reason without disadvantage or prejudice.
2. Scientific research should only be carried out with the prior, free, express and informed consent of the person concerned. The information should be adequate, provided in a comprehensible form and should include modalities for withdrawal of consent. Consent may be withdrawn by the person concerned at any time and for any reason without any disadvantage or prejudice. Exceptions to this principle should be made only in accordance with ethical and legal standards adopted by States, consistent with the principles and provisions set out in this Declaration, in particular in Article 27, and international human rights law.
3. In appropriate cases of research carried out on a group of persons or a community, additional agreement of the legal representatives of the group or community concerned may be sought. In no case should a collective community agreement or the consent of a community leader or other authority substitute for an individual’s informed consent.
Universal Declaration on Bioethics and Human Rights
19 October 2005 UNESCO
http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=31058&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html
1. De verklaring spreekt alleen van toestemming door de betrokken persoon zelf, heeft dus geen betrekking op de keuze van ouders voor hun kind.
2. De verklaring geeft ook aan dat er uitzonderingen gemaakt kunnen worden in overeenstemming met wetgeving in een staat.
Kortom, het UNESCO verdrag laat alle ruimte voor een wettelijke regeling zoals wij die wij bespreken.
Je kijkt uitsluitend naar de letter van de wet, niet naar de geest. Verontrustend vind ik dat.
De UNESCO-verklaring is geen wet; het is aan de ondertekenende staten zelf om in hun wetgeving invulling te geven aan de verklaring. Het volgende is dan ook het eerste doel van de verklaring:
(a) to provide a universal framework of principles and procedures to guide States in the formulation of their legislation, policies or other instruments in the field of bioethics;
Een uitgebreide reactie op dit artikelen het voorgaande is te lezen via de volgende link: http://www.annemiekenieborg.nl/?p=1529