• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Wat zeggen Tweede Kamerpeilingen over de gemeenteraadsverkiezingen?

door Tom Louwerse 14/01/2014 4 Reacties

In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in maart dit jaar zullen politieke peilingen weer meer in de belangstelling staan. Bij gebrek aan beter wordt daarbij vaak gekeken naar de peilingen voor de Tweede Kamer. Maar hoeveel zeggen die Tweede Kamerpeilingen nu eigenlijk over de gemeenteraadsverkiezingen (en omgekeerd)?

Als we een simpele vergelijking maken tussen de peilingen gehouden net voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 en de opgetelde uitslag van die verkiezingen, zien we grote verschillen tussen die peilingen en de uitslag (omgerekend naar Kamerzetels). Dat komt niet omdat de peilingen niet zouden kloppen, maar omdat ze gericht zijn op de Tweede Kamer en niet op de gemeenteraden. Dit verschil zien we op een aantal manieren terug.

 

Figuur_Vergelijking_Peilingen_GR2010

 

Allereerst is er een deelname-effect: sommige landelijke partijen doen niet in alle gemeenten mee en vergaren daarom landelijk gezien minder stemmen. In 2010 was dit het duidelijkst voor de PVV, die alleen in Den Haag en Almere meedeed. Hoewel de partij in beide gemeenten erg goed scoorde, stelde het aantal stemmen op landelijke schaal niet zoveel voor. Omgekeerd zijn er veel lokale partijen (bij elkaar zelfs het grootste) die in landelijke peilingen überhaupt niet voorkomen. Een deel van de landelijke PVV-stemmers zal voor een lokale partij stemmen, maar lokale partijen halen ook stemmen bij andere landelijke partijen vandaan. Daarnaast zijn er lokaal tal van samenwerkingslijsten, bijvoorbeeld tussen de kleine Christelijke partijen en tussen progressieve partijen, die het beeld vertroebelen.

Ten tweede is er een opkomst-effect: bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 kwam 54,1 % van alle kiezers op, vergeleken met 75,4% bij de Tweede Kamerverkiezingen in dat jaar. Kiezers van sommige partijen zijn erg trouw, terwijl kiezers van bijvoorbeeld PVV en SP minder geneigd zijn om in zogenoemde second order verkiezingen op te komen. Dat effect was bijvoorbeeld zichtbaar bij de laatste Provinciale Statenverkiezingen. Voor veel partijen zal de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen zich dus vooral (moeten) richten op mobilisatie van de eigen achterban: zorg ervoor dat mensen die bij de Tweede Kamerverkiezingen bereid zijn een stem uit te brengen, dat ook voor de gemeenteraad doen.

Ten derde spelen allerlei lokale omstandigheden een rol. Zelfs als we de geaggregeerde cijfers zouden corrigeren voor deelname en opkomst, dan nog kunnen lokale onderwerpen, beroemdheden en andere omstandigheden het beeld voor specifieke gemeenten veranderen. Zo verloor GroenLinks in Leiden in 2010 tegen de trend en verwachting in stemmen, waarschijnlijk door onduidelijke en impopulaire standpunten op een aantal belangrijke lokale onderwerpen. Zelfs als we uit landelijke cijfers dus een brede trend destilleren, kunnen lokale cijfers daar in belangrijke mate van afwijken.

Als laatste moet men bij het interpreteren van dit soort cijfers goed kijken naar het vergelijkingsmoment. Het CDA scoorde bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 behoorlijk slecht (14,8%), maar het evenaren van zo’n uitslag zou gezien de score van de partij bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen (8,5%) waarschijnlijk als een grote overwinning worden bestempeld. Voor een partij als GroenLinks lijkt het evenaren van de uitslag van GR 2010 (6,7%) bijna onmogelijk na de desastreus verlopen Kamerverkiezingen van 2012 (2,3%), dus daar zal men alles wat beter is dan die laatste uitslag als herstel bestempelen. De VVD was ten tijde van de vorige gemeenteraadsverkiezingen nog niet (15,7%) begonnen aan de electorale opmars die in de verkiezingsoverwinning van Rutte in juni 2010 zou eindigen (20,5%). Het lijkt voor de VVD bijna onmogelijk om de goede uitslag van TK 2012 te evenaren (26,6%), mede door competitie van lokale partijen. Die partij zal de uitslag dus vooral willen vergelijken met de vorige gemeenteraadsverkiezingen. Zo is er voor bijna elke partij wel een vergelijkingsmoment dat goed of slecht uitpakt. Voer voor de spinners dus.

Wat kunnen we dan wel met peilingen voor de lokale verkiezingen? Het beste is natuurlijk om specifiek te peilen voor een gemeente. Als zo’n peiling goed wordt uitgevoerd is dat een goede graadmeter voor de lokale electorale stand van zaken. Pas daarbij wel op voor internetpeilingen waaraan iedereen (meerdere malen) mee kan doen: de uitslag daarvan heeft geen betekenis.

Landelijke peilingen naar lokale voorkeur zijn informatiever dan Tweede Kamerpeilingen, al is het daar ook moeilijk om rekening te houden met de positie van de lokale partijen. Doorgaans wordt dan de optie ‘Lokale partij’ aangeboden, in plaats van de specifieke lokale opties. Bovendien blijven opkomst-effecten een probleem, tenzij daar voor wordt gecorrigeerd in de peiling. Algemene trends zijn uit Tweede Kamerverkiezingen wel voorzichtig te destilleren, als men rekening houdt met deelname, opkomst en het vergelijkingsmoment.

 

Categorie: Kiezers en publieke opinie, Overig Tags: gemeenteraad, gemeenteraadsverkiezingen, gr2014, peilingen

Over de auteur

Tom Louwerse
Tom Louwerse is universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Leiden. Zijn onderzoek richt zich op politieke representatie, parlementair gedrag, verkiezingen, peilingen en stemhulpen.
Website: https://www.tomlouwerse.nl/nl
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Reacties

  1. Joeri Veen zegt

    14/01/2014 om 11:59

    Goed bezig Tom. Keep it up! 🙂

    Login om te reageren
  2. Kristof Jacobs zegt

    14/01/2014 om 12:36

    Interessant, waarvoor dank. Ik zal het onthouden voor wanneer ik nog eens een telefoontje krijg van radio Nijmegen of het lokale krantje. Had je deze al gezien trouwens, Tom: http://www.parool.nl/parool/nl/14048/GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN-2014/article/detail/3576623/2014/01/13/Peiling-eerste-debat-gemanipuleerd-campagnebureaus-ontkennen.dhtml. Geen peiling, maar er spelen uiteraard wel gelijkaardige zaken.

    Login om te reageren
    • Tom Louwerse zegt

      14/01/2014 om 12:55

      Ja, mooi voorbeeld van wat er allemaal fout kan gaan bij zo’n ‘peiling’. Zie ook de reactie van Jelke Bethlehem: http://survey-onderzoek.nl/newsitem.php?id=50

      Login om te reageren
      • Kristof Jacobs zegt

        14/01/2014 om 13:27

        Dank – interessant stuk. Wel grappig hoe men deze manipulatie toch nog eerder als uitzondering dan als regel ziet, terwijl er toch veel bits of information zijn die er op wijzen dat partijen teams hebben die er net op gericht zijn om consistent de polls te beïnvloeden.

        Login om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Microtargeting van kiezers: Inherent aan verkiezingscampagnes

Gebrek aan politieke wil = broodje aap

Nederland-België 0-1?

Podcast

Episode 132 – The 2025 German elections, with Tarik Abou-Chadi

We are joined by Tarik Abou-Chadi (Oxford) to discuss the dystopian reality of the 2025 German … [Lees verder...]

Aflevering 131 – Het regionale kiesstelsel van Pieter Omtzigt, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

De Stuk Rood Vlees podcast is terug, en wel met een gortdroge aflevering over kiesstelsels! In het … [Lees verder...]

Episode 130 – Countdown to Extinction (UK edition), with Rob Ford

It's time for our UK election preview with our old pal Rob Ford (University of Manchester). Are the … [Lees verder...]

Populisme

Wie is er bang van ‘het volk’? Politiek elitisme in vier Europese landen

Het succes van populisme leidde de afgelopen jaren tot een omvangrijke literatuur rond de vraag wie … [Lees verder...]

Aflevering 127 – Waardenloze politiek (en een stukje formatie), met Tom van der Meer

Tom van der Meer (UvA) schuift aan om te vertellen over zijn nieuwste boek 'Waardenloze politiek: … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes 2023: de PVV

Op 22 november zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie gaan wij aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2025 StukRoodVlees

Copyright © 2025 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in