Wat zijn de effecten van decentralisatie?

Met enige regelmaat laten Nederlandse politici een proefballonetje op over de ‘superprovincie’ of de ‘stadsprovincie’. Deze proefballonetjes hebben meerdere gedaantes maar bestaan meestal uit 2 elementen: (1) een bepaalde regionale eenheid moet (2) een effectieve en daadkrachtige tussenlaag tussen nationale en lokale overheid vormen. Om dit te bewerkstelligen moet de nationale overheid ook verantwoordelijkheden overdragen naar de superprovincie. Decentralisatie wordt vaak gezien als een effectieve methode om te bezuinigen en als een manier om een efficiëntere overheid te krijgen. Om die reden verplaatst Rutte II de zorg naar lokaal niveau. Maar zou regionalisering ook werken? En wat zijn de effecten van decentralisatie? Vandaag verdedigde Benjamin Neudorfer (Vrije Universiteit Amsterdam) succesvol een dissertatie over de effecten van regionalisering op corruptie, de kwaliteit van de overheid en de generositeit van de verzorgingsstaat.

Self-rule en Shared-rule

Allereerst is het belangrijk onderscheid te maken tussen self-rule en shared-rule. Regio’s met self-rule kunnen autonoom beslissingen maken over allerlei beleid in hun regio. Regio’s met shared-rule hebben de mogelijkheid om nationale besluitvorming te beïnvloeden. Neudorfer gebruikt de Regional Authority Index om de mate waarin regio’s self-rule of shared-rule hebben te meten. Voor zijn onderzoek heeft Neudorfer gekeken naar een groot aantal democratieën in de periode na 1945. Wat zijn de conclusies?

1. Des te meer self-rule, des te meer corruptie. Maar des te meer shared-rule, des te minder corruptie. Self-rule werkt de vorming van lokale netwerken in de hand, wat leidt tot meer corruptie. Shared-rule verstevigt het toezicht op politiek op verschillende niveau’s en vermindert dus corruptie (link).

2.Self-rule versterkt de kwaliteit van de overheid in regio’s waar de overheid al goed georganiseerd was. Als dat niet zo was verzwakt self-rule de kwaliteit van de overheid. Kwaliteit van de overheid is overigens gemeten met de Quality of Government dataset.

3.Shared rule is een effectieve manier om bezuiningen in de verzorgingsstaat tegen te houden. Dat wil zeggen in landen met regio’s die een mate van share-rule genieten zijn er minder bezuiningen op de verzorgingsstaat. Deze regio’s kunnen dus als zogeheten veto-spelers opereren.

Tot slot

Tot mijn eigen verbazing scoort Nederland op shared-rule en self-rule gemiddeld in vergelijking met andere landen. Met meer self-rule worden we bijvoorbeeld meer als federale staten zoals Duitsland (kans op meer corruptie maar ook kans op hogere kwaliteit van de overheid). De eerdergenoemde stads- of superprovincies zijn eerder een voorbeeld van meer shared-rule. Die zouden dus op nationaal niveau voor een afname van corruptie moeten zorgen. Dat is dus een nieuw argument voor stads- of superprovincies.