• Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Weinig buitenstaanders op vernieuwd Binnenhof

door Mark Bovens, Anchrit Wille 31/03/2021 1 Reactie

Deze week wordt de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Er zijn 59 nieuwkomers, en 91 Kamerleden keren terug. Dat suggereert dat het wel goed zit met de verversing van het Parlement. Wanneer je wat meer inzoomt op de achtergronden van de Kamerleden valt dat tegen. Tegenwoordig is het Kamerlidmaatschap een stap in een Haagse carrière. Veel leden van de Tweede Kamer zijn gerekruteerd uit de kring van parapolitici – politieke ondersteuners die op of rond het Binnenhof hun brood verdienen.

Parapolitici

Net zoals paramedici zelf geen artsen zijn, maar deze wel ondersteunen, bekleden parapolitici zelf geen politiek ambt, maar houden ze zich wel bezig met politieke advisering. Het zijn de politieke equivalenten van de praktijkverpleegkundige, de operatieassistent en de logopedist.

In ons onderzoek onderscheiden we drie soorten parapolitieke functies, gerangschikt naar de mate van direct contact met het parlementaire handwerk.

  • Als eerste de ‘inner circle’ van politieke ondersteuners: persoonlijke medewerkers van Kamerleden, fractiemedewerkers, woordvoerders en politieke assistenten van bewindslieden. Een sprekend voorbeeld hiervan is Bente Becker (VVD). Zij was medewerker van een Kamerlid en van de fractie en vervolgens politiek assistent van minister Kamp en van Rutte voor ze Kamerlid werd.
  • Iets verder van het Binnenhof staan de partij functionarissen: partijbestuurders, campagneleiders en andere betaalde medewerkers op partijkantoren en wetenschappelijk bureaus. Een voorbeeld hiervan is Gert Jan Segers die directeur van het wetenschappelijk instituut van de ChristenUnie was voor hij lid van de Tweede Kamer werd.
  • De derde groep zijn de niet-partijpolitieke ondersteuners: beleidsambtenaren op Haagse departementen, medewerkers van lobby- en belangengroepen, en consultants bij adviesbureaus op terrein van communicatie en public affairs. Een voorbeeld is Tjeerd de Groot (D66) die jarenlang werkte als beleidsambtenaar op het ministerie van Landbouw en als voorzitter van een belangenorganisatie, voor hij lid van de Tweede Kamer werd.

Voor elk van deze functies geldt dat zij invloed hebben op het politiek proces, zonder zelf gekozen te zijn. Het vervullen van een parapolitieke functie leidt tot ervaring met het politieke handwerk en kennis over het functioneren van de Haagse wandelgangen. Daarom zijn zij aantrekkelijke kandidaten voor politieke partijen.

De parapolitici in de nieuwe Tweede Kamer

Van de 150 in maart 2021 geïnstalleerde Kamerleden hebben er maar liefst 64 (43%) ooit één of meer betaalde parapolitieke functies gehad. Van hen hebben 41 eerder gewerkt als politieke ondersteuners, 12 als partij functionaris, en 32 als niet-partijpolitieke ondersteuners. Veel Kamerleden hebben meerdere soorten functies gehad.

Figuur 1 laat zien dat de SP, PvdD, CU, Denk, GroenLinks, PvdA en de PVV relatief gezien de meeste parapolitici hebben onder hun Kamerleden. Het zijn partijen die in de afgelopen jaren de nodige plekken te vergeven hadden als politiek assistent of fractiemedewerker, niet alleen in Den Haag, maar ook in Brussel. Van de relatief grote PVV-fractie heeft ruim de helft ooit een para-politieke functie gehad en bij de SP zelfs bijna alle fractieleden. Ook bij relatief nieuwe politieke partijen, zoals JA21 en Volt vind je voormalige parapolitici. Alleen bij de nieuwkomers BIJ1 en BBB vind je geen parapolitici – zij hadden tot nu toe geen betaalde functies te vergeven.

Figuur 1. Aandeel leden in fracties met parapolitieke ervaring in de nieuw geïnstalleerde Tweede Kamer, 31 maart 2021 (proporties)

Hoog op de lijsten

Opvallend is ook dat de para-politici zeer hoog in de hiërarchie staan. Zo zijn lijsttrekkers als Wilders en Segers allemaal jarenlang fractiemedewerker geweest. Van de top-20 van de VVD-fractie heeft meer dan de helft een para-politieke achtergrond. Opvallend is ook het grote aantal voormalige politieke assistenten – acht – onder de VVD Kamerleden. Bas van ’t Wout, Bente Becker, Sophie Hermans en Peter Valstar hebben bijvoorbeeld allemaal voor Mark Rutte gewerkt. En ook voor de top-10 van D66 en de PVV geldt dat de helft één of meer parapolitieke functies heeft vervuld vóór het Kamerlidmaatschap.

Een aantal prominente Kamerleden heeft zelfs vrijwel uitsluitend para-politieke functie gehad. Renske Leijten, de nummer twee van de SP, werd tijdens haar studie actief voor de jongerenorganisatie van de partij, werd toen medewerker van Jan Marijnissen en stroomde vervolgens door naar de Kamer. Ook andere prominente Kamerleden zoals Bente Becker, (VVD), Ockje Tellegen (VVD), Pieter Heerma (CDA), Bart Snels (GL) of Bart van Kent (SP) hebben na hun studie vrijwel uitsluitend op of rond het Binnenhof gewerkt voor ze Kamerlid werden.

Minder buitenstaanders op het Binnenhof

Er zijn meerdere oorzaken voor de opkomst van deze parapolitici. De meeste hedendaagse politieke partijen hebben geen banden meer met maatschappelijke organisaties, zoals vakbonden. Daardoor is het maatschappelijk middenveld weggevallen als vijver waaruit ze kandidaten kunnen rekruteren. Alleen bij de klassieke verzuilingspartij het CDA is het aantal parapolitici betrekkelijk laag. Bij deze partij vind je nog wel veel Kamerleden die voortkomen uit het maatschappelijk middenveld of de lokale politiek.

Aan de andere kant is het aanbod van kandidaten rond de ‘Hofvijver’ toegenomen. Er is meer ondersteuning gekomen voor Kamerleden en fracties en ook de ‘bontkraag’ van politieke assistenten en woordvoerders rond ministers is gegroeid. Ook zijn er steeds meer professionele bureaus die zich bezighouden met public affairs en politieke communicatie.

Hun ‘Haagse’ achtergrond maakt parapolitici aantrekkelijk voor politieke partijen. Deze kandidaten zijn ‘insiders’. Ze snappen hoe de hazen lopen op het Binnenhof. Ze weten wat fractiediscipline is en ze kennen het politieke handwerk al. Ook zijn ze zeer loyaal aan de partij. Dat voorkomt bedrijfsongevallen en scheelt inwerken. Voor het aanzien van het Parlement is het riskant als er weinig buitenstaanders zijn op het Binnenhof. Veel Kamerleden lijken qua achtergrond meer op elkaar dan op de kiezer. Kamerleden die het parapolitieke pad volgen doen na hun afstuderen weinig ervaring op in andere maatschappelijke sectoren. Dat maakt hen kwetsbaar voor het verwijt een in zichzelf gekeerde politieke klasse te zijn.

Categorie: Uncategorized

Over de auteurs

Mark Bovens
Mark Bovens is als hoogleraar Bestuurskunde verbonden aan het Departement Bestuurs- en Organisatiewetenschap (USBO) van de Universiteit Utrecht. Daarnaast is hij lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in Den Haag.
  • Sociale media links 
Anchrit Wille
Anchrit Wille bekleedt sinds november 2021 de bijzondere leerstoel Transities in de publieke sector die is ingesteld door de Stichting Leerstoelen CAOP. In haar onderzoek werkt ze op het grensvlak van bestuurskunde en politicologie.
  • Sociale media links 

Lees Interacties

Reacties

  1. sharon zegt

    14/10/2021 om 22:01

    Grappig, ik dacht altijd dat politicologen (waarvan er -alles terzijde- best veel in de Kamer rondlopen) de parapolitici waren. En dat Kamerleden gewoon volksvertegenwoordigers zijn.

    Login om te reageren

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.

Primaire Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

De diepe wortels van het racisme

De knokploeg van Salvini: ligt het aan de sociale media?

Episode 57 – The Dutchification of Spanish politics, with Llius Orriols

Podcast

Episode 132 – The 2025 German elections, with Tarik Abou-Chadi

We are joined by Tarik Abou-Chadi (Oxford) to discuss the dystopian reality of the 2025 German … [Lees verder...]

Aflevering 131 – Het regionale kiesstelsel van Pieter Omtzigt, met Henk van der Kolk en Simon Otjes

De Stuk Rood Vlees podcast is terug, en wel met een gortdroge aflevering over kiesstelsels! In het … [Lees verder...]

Episode 130 – Countdown to Extinction (UK edition), with Rob Ford

It's time for our UK election preview with our old pal Rob Ford (University of Manchester). Are the … [Lees verder...]

Populisme

Wie is er bang van ‘het volk’? Politiek elitisme in vier Europese landen

Het succes van populisme leidde de afgelopen jaren tot een omvangrijke literatuur rond de vraag wie … [Lees verder...]

Aflevering 127 – Waardenloze politiek (en een stukje formatie), met Tom van der Meer

Tom van der Meer (UvA) schuift aan om te vertellen over zijn nieuwste boek 'Waardenloze politiek: … [Lees verder...]

Plaatjes van de electoraatjes 2023: de PVV

Op 22 november zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer. In deze serie gaan wij aan de hand van een … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2025 StukRoodVlees

Copyright © 2025 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in