Winning Looks: De rol van uiterlijk in de politiek

Eerste indrukken zijn onweerstaanbaar, juist ook in de politiek, aldus psycholoog Alexander Todorov. Hij schreef in 2017 een boek over de onweerstaanbare rol van eerste indrukken, waarover ik een boek bespreking heb geschreven die onlangs verscheen in het tijdschrift Politics and The Life Sciences. Uit Todorov’s onderzoek blijkt dat mensen binnen enkele milliseconden, onbewust een eerste indruk vormen over hoe competent een politicus eruit ziet. Hij liet proefpersonen twee (voor hen onbekende) politici zien en vroeg welke er meer competent uit zag. Wat bleek? Politici die er meer competent uitzagen, wonnen in 70% van de gevallen de verkiezingen.

Kan het uiterlijk van politici verkiezingen voorspellen?

Over het algemeen vindt Todorov in zijn onderzoek dat competent uitziende politici meer electoraal succes hebben. Andere onderzoekers vinden daarnaast ook een sterk positief effect van aantrekkelijkheid. Verder blijkt dominantie ook van belang, maar wel in specifieke situaties en voor specifieke personen. Mensen zijn meer geneigd om voor een dominant uitziende politicus te stemmen in tijden van conflict, terwijl in tijden van vrede men vaker stemt op minder dominant uitziende politici. Daarnaast hebben conservatieve stemmers ook een voorkeur voor dominantie en liberalen juist niet. Verschillend onderzoek laat dus zien dat hoe aantrekkelijk, dominant of competent een politicus eruit ziet, van invloed kan zijn op wat wij van de politicus vinden, en uiteindelijk zelfs beïnvloedt of we op hem/haar gaan stemmen.

Uiterlijk is vooral een toegankelijke bron van informatie

Deze bevindingen zijn echter vooral onderzocht door middel van vragenlijsten en experimenten, maar speelt uiterlijk ook een rol in de echte (politieke) wereld? Het antwoord is ja en nee. Volgens Todorov en politicologen Lenz en Lawson heeft het uiterlijk van politici vooral invloed op ‘ignorant couch potatoes’: Mensen die wel in contact komen met foto’s en video’s/beelden van politici (door TV en social media), maar die verder weinig weten van de politiek. Zij besteden het liefst zo min mogelijk tijd en moeite aan het opzoeken van informatie over de politicus en gebruiken liever informatie die gemakkelijk is en voor de hand ligt, zoals een eerste indruk. Het uiterlijk van politici is dus minder van invloed als we al veel weten over de politicus, of kan zelfs gecorrigeerd worden naarmate we meer over de politicus te weten komen. Een aantrekkelijke, competent uitziende politicus is daardoor dus niet direct de volgende minister president.

Bron afbeelding: National Archief (via Flickr)