Al sinds de Franse Revolutie bestaan er verschillende varianten op de volgende uitspraak: “Wie op zijn twintigste niet links is heeft geen hart. Wie het op zijn veertigste nog steeds is, heeft geen verstand.” Hoewel er een flinke dosis normativiteit in deze uitspraak verpakt zit, wordt zij opvallend genoeg ook vaak aangehaald om kleur te geven aan een empirische hypothese: mensen zouden steeds rechtser worden naarmate hun leeftijd vordert. Klopt dat?
In een recente studie gaan de Amerikaanse politicologen Johnathan Peterson, Kevin Smith en John Hibbing op precies deze vraag in. Hun vertrekpunt is een interessante puzzel. Aan de ene kant zijn er verschillende psychologische en sociologische studies die er op wijzen dat mensen inderdaad naar rechts bewegen naarmate ze ouder worden. Aan de andere kant zijn er ook goede redenen om te twijfelen aan dit ‘ouder=rechtser’ adagium. Veel politicologisch onderzoek laat namelijk zien dat de politieke opvattingen van mensen nauwelijks veranderen over de tijd.
Hoe kunnen deze verwachtingen (mensen worden steeds rechtser versus mensen veranderen nauwelijks) nu met elkaar worden verenigd? De onderzoekers opperen dat het goed mogelijk is dat politieke opvattingen (van volwassenen) over het algemeen relatief stabiel zijn, maar dat áls er veranderingen optreden, deze vaker naar rechts dan naar links zullen overhellen.
Lastig te onderzoeken
Het is zeer lastig om deze hypothesen te toetsen. Je kunt namelijk niet simpelweg een recente survey-studie erbij pakken en naar de samenhang tussen leeftijd en politieke opvattingen kijken. Stel dat uit een dergelijk onderzoek inderdaad blijkt dat een hogere leeftijd samenhangt met rechtsere opvattingen. Dit hoeft dan helemaal niet te komen door het ouder worden van mensen. Het is bijvoorbeeld ook mogelijk dat linkse mensen eerder dood gaan of dat ze eerder geneigd zijn te stoppen met het beantwoorden van vragen naarmate ze ouder worden.
Je hebt daarom onderzoek nodig dat dezelfde mensen (het liefst afkomstig uit verschillende cohorten) over een lange periode volgt en met regelmaat dezelfde vragen stelt over hun politieke opvattingen. De onderzoekers hebben een dataset gevonden die dicht bij dit ideaal in de buurt komt. De Michigan Youth-Parent Socialization Panel Study (MSS) begon in 1965 en ondervroeg in dat jaar 1,669 Amerikaanse middelbare scholieren van rond de 18 jaar oud. Het onderzoek werd (bij dezelfde mensen) herhaald in 1973, 1982 en 1997. Een dikke 900 respondenten (56%) uit de eerste lichting deed opnieuw mee in 1997.
Geen hart én geen verstand
De onderzoekers richtten zich in hun studie vooral op de mate waarin deelnemers aan het onderzoek zichzelf identificeerden als links (1) of rechts (7). Op basis van deze 7-puntsschaal categoriseerden ze mensen op basis van de 1973-survey (de links-rechts-vraag werd niet gesteld in 1965) als ‘links’, ‘midden’ of ‘rechts’. Vervolgens vergeleken ze hun ideologische positie in 1973 met die in 1997. Wat blijkt: 44% van de linkse mensen bleef links; 48% van de mensen in het midden bleef in het midden; en maar liefst 67% van de rechtse mensen bleef rechts. Bovendien ontdekten ze dat áls mensen al van categorie wisselden, ze dat veel vaker richting rechts deden. Een geavanceerde statistische analyse bevestigt dit beeld.
Het laatste woord is zeker nog niet gezegd over dit thema. Zo is dit onderzoek alleen gebaseerd op één enkel cohort (mensen die rond de 18 waren in 1965), zijn er genoeg redenen om te twijfelen aan de representativiteit van de steekproef, en is de meting van politieke opvattingen op enkel een links-rechts-schaal ook niet optimaal (het is bijvoorbeeld mogelijk dat mensen, naarmate ze ouder worden, eerder geneigd zijn zichzelf als rechts te omschrijven). Toch lijkt de volgende conclusie voorlopig wel gerechtvaardigd: als het waar is dat mensen die op hun twintigste niet links zijn geen hart hebben en mensen die op hun veertigste nog steeds links zijn geen verstand hebben, dan kunnen we op basis van dit onderzoek concluderen dat er heel veel mensen zijn die én geen hart én geen verstand hebben.
Noot: ik schrijf in dit stuk over ‘links’ en ‘rechts’. Het originele onderzoek gaat over ‘liberal’ en ‘conservative’. Hoewel die termen zeer zeker niet 1-op-1 hetzelfde zijn, is dit de meest gangbare vertaling.
Afbeelding: bron.
Word je rechtser naarmate je ouder wordt?
Wel met meer dan 70 jaar achter de kiezen zou ik hier misschien een mening over mogen hebben. Mijn mening is ja. Echter deze mening is mi vooral bepaald door deze tijd van chaos of transitie(s) in ontwikkeling.
Ben ik naar rechts denken en doen opgeschoven vanuit meer ervaring en kennis ( meer wijsheid?) of ben ik rechtser geworden omdat de wereld om mij heen steeds meer is gaan lijden aan in mijn waarneming een linkse ziekte? Is mijn rechtser worden dan ook niet juist het gevolg van hetgeen links vindt en veroorzaakt? Als ik het zelf al niet zou vinden wordt mijn mening over veel zaken door arrogant links als rechts of zelfs extreem rechts afgeserveerd zonder dat te onderbouwen.
Zie en hoor ik het linkse kamp dan voel ik mij in deze tijd meer thuis in het andere kamp zonder dat ik daar bewust voor gekozen heb. Trouwens ik wil als na te streven objectief realist niet ingedeeld worden in hokjes maar als anderen dat doen vind ik het prima want het is niet echt zinvol je er druk om te maken.
Rechts en ook extreem rechts varen wel bij het gedram van links. Het is een soort van reactie om de norm als soort van gemiddelde waarheid niet te veel naar links te laten opschuiven.
“Toch lijkt de volgende conclusie voorlopig wel gerechtvaardigd: als het waar is dat mensen die op hun twintigste niet links zijn geen hart hebben en mensen die op hun veertigste nog steeds links zijn geen verstand hebben, dan kunnen we op basis van dit onderzoek concluderen dat er heel veel mensen zijn die én geen hart én geen verstand hebben.”
Ik heb bovenstaande citaat een paar maal gelezen maar stuit steeds op een tegenstrijdigheid waardoor doel van deze voorlopige conclusie voor mij onduidelijk is.
Ik nader de 70 kan mij goed vinden in deze reactie.
Verder oudere mensen zijn wat bestendiger…rennen wat minder spontaan achter iedere hype aan, wat behoudender …conservatiever.