• Skip to primary navigation
  • Skip to main content
  • Skip to primary sidebar
StukRoodVlees

Politicologie en actualiteit

  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

Zeg, ken jij de Ombudsman? De dubieuze invloed van de Ombudsman op het vertrouwen in de politiek

door Tom van der Meer 06/06/2014 0 Reacties

Er is een breed gedeeld idee dat de Ombudsman goed is voor het vertrouwen in de politiek, primair onder mensen die klachten hebben (en waarvan het vertrouwen in de overheid geschaad is), maar ook onder het brede publiek. In België is de Ombudsman in 1997 mede met dat doel ingesteld. Maar ook in Nederland is het bouwen aan publiek vertrouwen een nadrukkelijke doelstelling: “Herstel van vertrouwen tussen overheid en burger is het dagelijks werk van de Nationale ombudsman”, schreef Ombudsman Brenninkmeijer in zijn jaarverslag over 2011.

Maar hoe goed is de Ombudsman hierin? Draagt de Ombudsman als instituut – en daarmee: de politieke keuze voor de persoon Van Woerkom – bij aan het politiek vertrouwen?

In 2013 besprak hoogleraar rechtssociologie Marc Hertogh (RU Groningen) een Belgisch en een Nederlands onderzoek naar de Ombudsman. Hij kwam tot opmerkelijke conclusies.

De positieve invloed van de Ombudsman is twijfelachtig.

 

Zwak verband

De Belgische studie (zie hier een eerdere Nederlandstalige versie), van Steven van Roosbroek (inmiddels werkzaam bij Audit Vlaanderen) en Steven van de Walle (Erasmus Universiteit Rotterdam), beslaat drie survey-onderzoeken onder mensen die een klacht hadden ingediend bij de Ombudsman. Het overgrote deel van hen is tevreden met de behandeling van de klacht door de Ombudsman. Maar de verschillen in die tevredenheid hangen slechts zwak (<4% verklaarde variantie) samen met het vertrouwen in de regering.

In een rapport van de Nederlandse Ombudsman uit 2007 (hier een samenvatting) komen onderzoekers onder leiding van Euwema (KU Leuven) tot nagenoeg dezelfde conclusie. Klagers zijn veelal tevreden met de omgang van hun klacht, maar de tevredenheid met de ombudsman hangt slechts zwakjes samen met vertrouwen in de politiek.

Hertogh noemt een correlatie van .37, ofwel een verklaringskracht van 13,7%. Dat is in sociaal-wetenschappelijk onderzoek niet eens heel laag, maar bedenk dat dit correlationeel is en dus overschat wordt (optimisten zullen sneller hoog scoren op tevredenheid en vertrouwen) en dat het hier nog gaat om diegenen die direct contact hebben met de Ombudsman (en dus niet het bredere publiek).

 

Wie zijn de klagers?

Zelfs onder de mensen die direct contact hebben gehad met de Ombudsman is er dus hoogstens een zwak verband tussen tevredenheid met de behandeling van die klacht en het vertrouwen in de bredere politiek.

Dit lijkt wellicht opmerkelijk, maar is dat al een stuk minder wanneer we bedenken wie contact zoekt met de Ombudsman. Dat zijn namelijk vooral hoog-opgeleide, middelbare, politiek geïnteresseerde, mannelijke ambtenaar. Juist diegenen die al vertrouwen hebben in de politiek, zoeken contact met de Ombudsman. Dan spreekt het voor zich dat de Ombudsman weinig kan bijdragen aan het bredere vertrouwen in de politiek: die mensen hebben dat al.

Bovendien maakt dit ook een indirect effect (via hear-say) minder waarschijnlijk. Immers, die groepen die het meest teleurgesteld zijn in de overheid, worden het minst bereikt door de Ombudsman. Ze kennen die functie niet, of verwachten er bij voorbaat al zo weinig van, dat ze afgehaakt zijn.

Hertogh concludeert dan ook: “Even when the ombudsman will increase the level of confidence among individual complainants, this will barely affect the level of confidence among members of the general public.” Alleen een pro-actievere houding, waarbij de Ombudsman bijvoorbeeld zelf politiek cynische burgers opzoekt, zou volgens Hertogh de rol van de Ombudsman als waarborg van publiek vertrouwen in de politiek kunnen versterken.

Filed Under: Civil society Tagged With: Ombudsman

Over de auteur

Tom van der Meer
Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).
  • Sociale media links 

Reader Interactions

Geef een reactie Reactie annuleren

Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.

Primary Sidebar

Volg ons

  • Facebook
  • Twitter
  • RSS Feed

Populaire berichten

De ideologie van Forum voor Democratie

De ongemakkelijke realiteit van de antivaccinatie-beweging

Wat als… Nederland het Britse kiesstelsel zou hebben?

Willekeurige berichten

Aflevering 89 – Verkiezingsfraude, met Carolien van Ham

Waarom onder Rutte het coalitieoverleg machtiger leek te worden dan de ministerraad

Kunnen we parlementariërs in nieuwe democratieën maar beter veel betalen?

Podcast

Aflevering 104 – Terugblik gemeenteraadsverkiezingen, met Josje den Ridder, Simon Otjes en Tom van der Meer

We gaan de gemeenteraadsverkiezingen nabeschouwen met Josje den Ridder (SCP), Simon Otjes … [Lees verder...]

Aflevering 103 – Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV, met Tom Louwerse en Tom van der Meer

Het regeerakkoord van het kabinet Rutte-IV opent met een aantal pagina’s over het functioneren van … [Lees verder...]

Episode 102 – German Election Recap, with Tarik Abou-Chadi

Let’s talk German elections! The SPD narrowly beat the CDU/CSU in their first Merkel-less election … [Lees verder...]

Populisme

Gevoelens van culturele afstand als verklaring voor de opleidingskloof in anti-establishment-opvattingen en -gedrag

In veel Westerse democratieën leven onder een aanzienlijk deel van de bevolking … [Lees verder...]

Aflevering 94 – De ‘Heilige Alliantie’ tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts, met Sander Rietveld

Mijn gast van vandaag is Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij Zembla. Sander … [Lees verder...]

Cas Mudde: “Rutte vormt grotere bedreiging voor de liberale democratie dan uiterst rechts”

Iris Beau Segers, onderzoeker aan het Center for Research on Extremism (C-REX), interviewt Cas … [Lees verder...]

Blogroll

  • Andrew Gelman
  • Ballots & Bullets
  • Fight Entropy
  • FiveThirtyEight
  • The Monkey Cage
  • The Upshot
  • Wonkblog
  • OVER SRV
  • AUTEURS
  • CATEGORIEËN
  • ARCHIEF
  • CONTACT

© 2022 StukRoodVlees

Copyright © 2022 · SRV Theme op Genesis Framework · WordPress · Log in