Politici kennen het echte leven niet, hebben nooit hun handjes laten wapperen en gaan veelal direct van de collegezaal naar de Tweede Kamer. Onlangs (rond 27:30) uitte de mislukte pensionado-populist Henk Krol dit (breedgedragen?) sentiment over politici. Vroeger…vroeger, toen werden we bestuurd door grijze, oude mannen met ervaring en binding. Tegenwoordig lijkt de premier het jongste lid van de alumniclub van z’n studentenvereniging. Maar is dit zo? Hebben de leiders van vandaag meer of minder ervaring dan vroeger? En is die ervaring puur in de politieke achterkamertjes of hebben de partijleiders ook ‘echte’ banen gehad?
Op parlement.com zijn de cv’s van Nederlandse politici te vinden. Voor elke partijleider van de VVD en de PvdA heb ik gekeken hoeveel jaar zij gewerkt hebben in een niet-politieke functie en hoeveel jaar in een politieke functie (gemeenteraad, Tweede Kamerlid, etc.) totdat zij politiek leider van hun partij werden. Figuur 1 laat de VVD leiders zien. Gemiddeld hebben VVD leiders voordat zij leider werden 9.5 jaar een niet-politieke functie bekleed en bijna 14 jaar een politieke functie. In dat opzicht is Mark Rutte inderdaad een groentje met 10 jaar een niet-politieke functie en 4 jaar een politieke functie. Maar Hans Wiegel, Joris Voorhoeve en Ed Nijpels waren nog groener. Wiegel ging bijna letterlijk vanuit de collegezaal de kamer in. Zalm en Bolkestein hebben een carriere gehad buiten de politiek, terwijl Dijkstal langzaam opklauterde van gemeenteraad tot minister.
Figuur 1. Jaren in politiek/niet politiek per politiek leider VVD
Nu naar de PvdA (figuur 2). De politiek leiders van de PvdA hebben gemiddeld 12 jaar een functie buiten de politiek gehad, en 13.5 jaar een functie in de politiek alvorens zij politiek leider werden. Ook hier is de huidige leider een relatief groentje net als Wouter Bos destijds. Over het algemeen hebben de PvdA leiders meer politieke uren gemaakt dan niet-politieke uren. Cohen (universiteit) en Kok (vakbond) zijn uitzonderingen, hoewel de laatste natuurlijk dicht bij het politieke vuur zat.
Figuur 2. Jaren in politiek/niet politiek per politiek leider PvdA
Samsom en Rutte zijn ten opzichte van de meeste van hun voorganger groentjes. Maar er lijkt geen sprake van een lineaire trend van meer naar minder ervaring. Bij de VVD in de jaren ’70 en ’80 waren “groentjes” de standaard. Overigens heeft de politicus die beweert prima te weten wat het volk wil (Wilders dus) slechts 4 jaar niet-politieke ervaring (minder dan Samsom en Rutte) en 14 jaar politieke ervaring voordat hij Groep Wilders startte. Deze populist gedijt dus prima onder de Haagse kaasstolp. Maar dit is niet de trend. Gemiddeld heeft de politiek leider van de laatste decennia meer jaren gemaakt in een ‘niet-politieke’ functie dan vroeger. Deze ontwikkeling is vergelijkbaar met politieke leiders van de drie grootste Britse partijen. Kortom, qua binding is het eerder beter dan slechter geworden in vergelijking met de jaren ’50 en ’60.
Dus Wim Kok heeft nooit in de politiek gezeten volgens de grafiek?
Goh, laat ik nu altijd gedacht hebben dat die toch wel eens minister president was. Als dat geen politiek is weet ik het niet meer.
Zoals in de tekst vermeld staat: het gaat om het aantal jaren niet/politiek of politiek werk VOORDAT zij politiek leider van hun partij werden. Toen Kok in 1986 leider van de PvdA werd zat hij net een week of zo in de Kamer. Daarvoor was hij vakbondsman. Later werd hij pas premier.