Zijn PvdA en Leefbaar Rotterdam het echt zo vaak eens?

Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht, gingen ook de lokale StemWijzers online. Voor veel kiezers is dat een bron van informatie over de partijstandpunten. Tijdens Buitenhof kwam de kiezershulp ook ter sprake. Presentator Marcia Luyten had hem gedaan en het viel haar op dat PvdA en Leefbaar Rotterdam het op “80%” van de stellingen eens was.

Die 80% was (natuurlijk) een flinke overdrijving. In werkelijkheid zijn de twee lokale partijen het op 17 van de 30 stellingen eens (57%). Toch lijkt dat nog een behoorlijk hoog percentage, hoe zit dat dan precies?

De verschillen tussen de partijen in de StemWijzer kunnen met behulp van de multidimensionale schaaltechniek (MDS) visueel worden weergegeven. De assen in deze figuur hebben geen betekenis. Partijen die ver van elkaar af staan zijn het vaak oneens; staan partijen dicht bij elkaar dan zijn ze het relatief vaak eens. De figuur is een benadering van de afstanden tussen de partijen, want het is niet mogelijk om de afstanden tussen alle partijen helemaal correct te vatten in een tweedimensionaal plaatje.

De figuur laat zien dat de PvdA behoorlijk centraal staat in de StemWijzer. De PvdA is het 13 keer oneens met Leefbaar, 12 keer met GroenLinks, 10 keer met de SP en 15 keer met de VVD. VVD en SP zijn het 23 keer met elkaar oneens. Daarom belandt de PvdA in de figuur tussen VVD en SP in.

Betekent dit nou dat de verschillen tussen de PvdA en Leefbaar klein zijn of dat de PvdA in Rotterdam een gematigde centrumpartij is? Dat kun je uit deze cijfers eigenlijk niet goed afleiden. Eén van de criteria bij de selectie van stellingen voor de StemWijzer is doorgaans dat ze de verschillen tussen alle paren van partijen kunnen aangeven. Er zitten dus ook juist stellingen in die de afstand tussen PvdA en andere linkse partijen vergroten. Daarnaast bepalen de partijen hun eigen standpunten in de StemWijzer, dus kunnen ze zich expres gematigd voordoen als ze denken dat dit hen electorale voordelen oplevert. Ten slotte zijn in deze analyse alle stellingen even zwaar meegewogen, terwijl bepaalde onderwerpen (voor sommige kiezers) veel zwaarder zullen wegen.

Dat we de StemWijzer dus niet zo goed kunnen gebruiken om de overeenkomsten tussen partijen precies in kaart te brengen, is niet zo vreemd. Hij is ontwikkeld om kiezers inzicht te geven in de verschillen tussen partijen, niet de overeenkomsten. En voor kieshulpen geldt sowieso: gebruik ze als hulpmiddel, maar neem de resultaten niet voor zoete koek aan.