Politicologie en actualiteit

Zwarte Piet schaadt Nederlands vertrouwen in de VN

door Tom van der Meer 2 Reacties

Het is januari. De Zwarte-Pietdiscussie is voorlopig geluwd. Tijd om de schade op te nemen. Het vertrouwen dat Nederlanders in de VN hebben heeft een uitzonderlijke knauw gekregen, van 65% in het voorjaar naar 50% in november 2013 (let wel: dit zijn puntschattingen).

Enkele weken geleden verschenen de uitkomsten van de nieuwste Eurobarometer, gebaseerd op enquêtes die in november 2012 waren afgenomen in alle EU-lidstaten. Zoals gebruikelijk werd ook ditmaal gevraagd naar het vertrouwen in een reeks instituties, waaronder de Verenigde Naties. Traditioneel hebben Nederlanders behoorlijk wat vertrouwen in de VN, net als de Denen, Zweden en Finnen. In november daalde het vertrouwen echter dramatisch met 15 procentpunten.

sint

 

Zo’n forse daling van het vertrouwen zien we niet vaak. Daar moet wel iets heel uitzonderlijks voor gebeuren.

Het vertrouwen in de Nederlandse regering, bijvoorbeeld, daalde tussen april 2002 en april 2003 met 18% (en zakte nog wat verder door). Maar daar waren wel een politieke moord (op Fortuyn), een gevallen ruziekabinet (Balkenende I, waarbinnen de LPF rollend over straat ging) en lange, moeizame en uiteindelijk afgebroken coalitie-onderhandelingen (tussen CDA en PvdA) voor nodig. Welke heftige gebeurtenissen zijn verantwoordelijk voor de daling van het vertrouwen in de VN?

 

Het Shepherd-effect

Het is niet alleen verleidelijk maar ook heel aannemelijk dat de daling van het vertrouwen in de VN alles te maken heeft met de Zwarte-Pietdiscussie, en dan vooral de uitspraken van de Jamaicaanse hoogleraar Sociale Geschiedenis Verene Shepherd. Zij noemde Zwarte Piet ‘racistisch’ en ‘een terugkeer van de slavernij’. Mevrouw Shepherd sprak weliswaar niet namens de VN, maar functioneert als ‘onafhankelijk expert’ voor een vierkoppige werkgroep en gebruikte – onbevoegd – papier met het briefhoofd van de VN.

Een drietal vergelijkingen helpt ons vast te stellen in hoeverre de daling inderdaad uitzonderlijk is.

  1. Historisch gezien is het vertrouwen in de VN nooit eerder zo sterk gestegen of gedaald. Eerder was er wel een minder sterke daling van het vertrouwen in de VN in de periode 2002-2003: 8%. Die daling was kort na de inval in Irak, en liep parallel met de hierboven genoemde scherpe daling van het vertrouwen in de regering.
  2. Andere instituties hebben geen soortgelijke scherpe daling van het vertrouwen in dezelfde periode. Enerzijds is er wel een daling van het vertrouwen in de regering (-7%) en het parlement (-8%), maar niet het vertrouwen in de EU.
  3. De vergelijking met andere landen wijst uit dat de daling tot Nederland beperkt is gebleven. Het Europese gemiddelde vertrouwen in de VN daalde in deze periode met slechts 2 procentpunten. Buiten Nederland zien we de sterkste daling in Denemarken en Duitsland (-5%).

Mogelijk zie ik andere verklaringen over het hoofd, maar het lijkt er sterk op dat de uitspraken van Shepherd het vertrouwen in de VN daadwerkelijk hebben geschaad. Het ironische is dat ze niet eens namens de VN sprak.

Toch moeten we de daling niet dramatiseren. Van vertrouwen wordt wel gezegd: het komt te voet en vertrekt te paard. Dat blijkt, in elk geval voor het soort vertrouwen dat deze onderzoeken meten, niet het geval. Eerder geldt: zo geronnen, zo gewonnen (en vice versa). Het zou me verbazen als deze daling blijvend is.

Over de auteur

Tom van der Meer (1980) is Hoogleraar Politicologie, in het bijzonder Legitimiteit, Ongelijkheid en Burgerschap, aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder werkte hij bij het Sociaal en Cultureel Planbureau en aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is sinds 2015 co-Directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek (NKO) en Lokaal Kiezersonderzoek (LKO). Hij doet voornamelijk onderzoek naar Politiek vertrouwen, Kiesgedrag (electorale volatiliteit), Politieke socialisatie, en Sociaal kapitaal (burgerparticipatie, etnische diversiteit).

Reader Interactions

Comments

  2. Mihai Martoiu Ticu says

    Misschien komt er door de hetze in de media. Ze hebben haar woorden verkeerd vertaald. Shepherd zei dat deze ‘practice’ moet stoppen, dus van het zwarte-piet. EénVandaag heeft geen ‘practice’ maar ‘party’ gehoord en vertaald met ‘feest’. Dus alle media hebben gezegd dat VN de sinterklaasfeest wilde verbieden.
    Dit is wat ze precies heeft gezegd:

    The Working Group cannot understand, why it is that people in the Netherlands cannot see that this is a throwback to slavery and that in the Twenty-first century, this practice should stop.

    En de kranten hebben dit als volgt vertaald:
    NRC:

    Nederland moet ophouden met het vieren van het Sinterklaasfeest omdat het fenomeen van Zwarte Piet een terugkeer is naar de tijd van de slavernij.

    De Volkskrant:

    Volgens professor Verene Shepherd, mensenrechtenonderzoeker bij de Verenigde Naties en hoofd van de VN-werkgroep die onderzoek doet naar Zwarte Piet, moet Nederland stoppen met het Sinterklaasfeest omdat Zwarte Piet ‘racistisch is’ en ‘een terugkeer van de slavernij’.

    De Telegraaf:

    Een delegatie van de Tweede Kamer wil in een persoonlijk gesprek opheldering van VN-functionaris Verene Shepherd over haar pleidooi om een einde te maken aan het Sinterklaasfeest in Nederland.

    De Correspondent gaat zo ver om een totaal uit de duim gezogen citaat in haar mond te plaatsen. Verene Shepherd “niet kan begrijpen waarom Nederlanders niet inzien dat het Sinterklaasfeest een terugkeer naar de slavernij is en dat dit feest in de eenentwintigste eeuw moet stoppen..”

Geef een antwoord